آسیای غربیامنیتامنیت منطقه‌ایجمهوری اسلامی ایرانسیاستمنطقه‌ای
نخستین کنفرانس امنیتی تهران؛ درس‌ها و بایسته‌ها
نخستین کنفرانس امنیتی تهران
در ۲۱ آذر ۱۳۹۵ به همت ۱۲ مرکز مطالعات راهبردی ایران از جمله پژوهشکده مطالعات راهبردی در سالن اجلاس سران برگزار شد. در این کنفرانس یک روزه علاوه بر مقامات عالی‌رتبه کشوری، اندیشمندان مطالعات سیاسی و بین‌المللی به بررسی وضعیت منطقه غرب آسیا پرداخته و در شش پنل جداگانه که به شکل موازی برگزار شد، نقطه‌نظرات خود را در خصوص نظم امنیتی منطقه‌ای غرب آسیا بیان کردند.
- شکل برگزاری کنفرانس امنیتی تهران ترکیب مناسبی از کنفرانس‌های علمی و کارشناسی و رسمی و سیاسی بود. در مراسم شروع، رئیس مجلس شورای اسلامی نقطه نظرات خود را در خصوص نظم امنیتی منطقه‌ای غرب آسیا بیان کرد و در مراسم پایانی که بعد از ظهر برگزار شد، وزرای دفاع، خارجه، کشور و دبیر شورای عالی امنیت ملی سخن گفته و مواضع جمهوری اسلامی ایران را در خصوص مسایل منطقه‌ای و چگونگی حل و فصل اختلافات و برقراری نظمی پایدار طرح کردند. ساعات میانی کنفرانس به بخش علمی و کارشناسی اختصاص داشت و در آن شش پنل به صورت موازی در شش سالن و با شرکت اساتید، کارشناسان و صاحب‌نظران داخلی و خارجی برگزار شد که از مباحث نظری تا چالش‌ها، روندها، مولفهها و کنش‌گران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را شامل میشد.
- شعار نخستین کنفرانس امنیتی تهران «گفت‌وگو، اعتماد و همکاری متقابل برای نیل به امنیت و پیشرفت» بود. در این کنفرانس میهمانانی از کشورهای عربی، اروپایی، روسیه، چین و ژاپن به همراه سفرای کشورهای منطقه در تهران شرکت داشتند و شرکت‌کنندگان کوشیدن که به شعار کنفرانس پایبند باشند و سخنی به گزاف نگویند و بر طبل اختلاف نکوبند و آن را فرصتی برای تبادل نظر و یافتن راهی کم‌هزینه برای چالش‌های گسترده و پرهزینه منطقه نمایند.
- کنفرانس امنیتی تهران زمانی برگزار شد که شعله‌های آتش در منطقه زبانه می‌کشد؛ جهل و نادانی و فقر و ناکامی، استبداد و ناکارآمدی، مداخله‌‌گرایی و ناتوانی موجب منازعات قومی و مذهبی، داخلی و خارجی در منطقه شده است و جهان اسلام در بحرانی بزرگ و خشونتی مستمر فرو رفته است. شرکت‌کنندگان در این کنفرانس بر این باور بودند که بازگشت به ارزش‌های مشترک اسلامی انسانی، پای‌بندی به سازوکارهای مسالمت‌آمیز حل اختلافات، تلاش برای گفت‌وگو و مفاهمه، درک درست از منافع مشترک، احترام متقابل و افزایش اعتماد گام‌های ضروری برای مقابله با چالش‌ها و تهدیدات مشترک منطقه‌ای است.
- تهدیدات و چالش‌های منطقه غرب آسیا نه صرفاً نظامی و امنیتی است و نه نظم و امنیت آن صرفاً از طریق توسل به چنین ابزارهایی حاصل می‌شود. پایان دادن به جنگ نخستین اولویت در منطقه است و همه دولت‌ها و کنش‌گران باید در این راه گام بردارند، اما چالش‌های غیرنظامی دست‌کمی از تهدیدات نظامی ندارند. بحران آب، بحران‌های زیست محیطی، پدیده دولت‌های شکننده و ناکارآمد، بحران نقض حقوق بشر و نادیده گرفتن آزادی‌های سیاسی و اجتماعی مردم، چالش‌های پایدار منطقه به شمار می‌آیند که بدون درک درست آنها و مقابله جمعی و منطقه‌ای با این چالش‌ها و بحران‌ها نمی‌توان آینده روشنی برای مردم غرب آسیا تصور کرد.
- امنیت فردی، ملی، منطقه‌ای و جهانی در پیوندی عمیق با یکدیگر هستند. نظم امنیتی منطقه‌ای غرب آسیا بر پایه درک درست از این موضوع و پیوند سطوح و ابعاد مختلف امنیت شکل می‌گیرد. امنیت از درون دولت‌های ملی شروع شده در همکاری مبتنی بر منافع و چالش‌های مشترک در منطقه تعمیق یافته و در تعامل منطقی و متقابل با کنش‌گران فرامنطقه‌ای پایدار می‌شود. اتکا به قدرت‌های فرامنطقه‌ای، توسل به ابزارهای نظامی و خریدهای تسلیحاتی تنها به تداوم بحران، عقب‌ماندگی و فقر بیشتر و گسترده‌تر در منطقه می‌انجامد.
- برگزاری کنفرانس امنیتی تهران فرصتی برای هم‌اندیشی اندیشمندان داخلی و خارجی، مقامات کشورهای منطقه و کنش‌گران بین‌المللی است تا با همدیگر گفت‌وگو کرده، فهم و درک خود را از همدیگر اصلاح کرده و افزایش دهند. کنار نهادن پندارهای نادرست نخستین گام برای برقراری ثبات، نظم و امنیت در منطقه است. امید است این کنفرانس در سال‌های بعد به شکل منظم برگزار و با مشارکت صاحب‌نظران همه کشورهای منطقه به محلی برای تضارب آرا و افکار اندیشمندان کشورها تبدیل و ضمن افزایش اعتماد در میان آنها به همکاری بیشتر منطقه‌ای در جهت نیل به امنیت و توسعه منجر شود.
