جایگاه ایران در گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا از تهدیدات آمریکا در سال ۲۰۱۹
جامعه اطلاعاتی آمریکا سالیانه گزارش خود مبنی بر “ارزیابی تهدیدات جهانی” آمریکا در سال پیش رو را منتشر می‌سازد. آخرین سند از این دست، در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۹ و پیرو جلسه استماع کمیته اطلاعات سنا منتشر شد. دن کوتس، رئیس “اطلاعات ملی” این گزارش را با همکاری ۱۶ سازمان و آژانس مجزای اطلاعاتی تهیه کرده است.
این گزارش در دو بخش اصلی شامل “تهدیدات جهانی” و “تهدیدات منطقه‌ای” تهیه شده است که بخش اول این گزارش، تهدیدات امریکا را شامل حوزه‌های سایبر، عملیات نفوذ آنلاین و مداخله انتخاباتی، گسترش و تکثیر تسلیحات کشتار جمعی، تروریسم، ضداطلاعات، فناور‌‌یهای نوظهور و رقابت‌پذیری اقتصادی، فضا و ضد فضا، جرایم سازمان یافته فراملی و انرژی و امنیت انسانی دانسته است و حوزه منطقه‌ای نیز شامل چین و روسیه، شرق آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا، جنوب آسیا، روسیه و اوراسیا، اروپا آفریقا و نیمکره غربی معرفی کرده است. گزارش حاضر در پی آن است تا به این موضوع بپردازد که جامعه اطلاعاتی آمریکا، چه تهدیداتی را از طرف ایران متوجه خود میداند؟ به عبارت دیگر، سوال آن است که آمریکا چه تهدیداتی را در سال ۲۰۱۹ از سوی ایران انتظار دارد؟
تهدیدات ایران برای منافع آمریکا
در ابتدای گزارش به کلیات تهدیداتی که آمریکا در سال ۲۰۱۹ در پیش روی خود می‌بیند اشاره شد، اما تهدیداتی[۱] که آمریکا از سوی ایران برای خود در سال ۲۰۱۹ متصور می‌شود، کدامند. به طور کل، این گزارش تهدیدات ایران برای آمریکا را ذیل ۶ دسته کلی‌تر ذیل میداند: سایبری، عملیات نفوذ آنلاین و مداخله انتخاباتی، گسترش و تکثیر تسلیحات کشتار جمعی، تروریسم، ضداطلاعات و انرژی.
ایران در این سند، اهمیت به نسبت بیشتری نسبت به گزارش سال پیش جامعه اطلاعاتی پیدا کرده است و در حوزه‌های مختلفی به آن توجه شده است و در واقع، جامعه اطلاعاتی آمریکا، در سال ۲۰۱۹ تهدید بیشتری از جانب ایران را انتظار دارد. برخی از تهدیدهای ایران نظیر نفوذ منطقه‌ای و حامیان ایران خصوصا در کشورهای یمن، سوریه و عراق همچنان به روال سال‌های قبل ادامه دارد. اما برخی موارد دیگر، تغییر یافته است که همین موضوع تهدید ایران را جدی‌تر ساخته است.
ایران در بحث سایبری در سال گذشته صرفا به لحاظ جاسوسی سایبری تهدید تلقی می‌شد و انتظار حمله سایبری از ایران نبود. اما در سال ۲۰۱۹، بحث سایبری ایران چند بعدی شده است. حملات سایبری ایران خصوصا نسبت به زیرساخت‌های حیاتی آمریکا، نفوذ ایران در میان مقامات، سازمان‌ها و شرکت‌های آمریکایی، جاسوسی، استفاده از رسانه جمعی و فضای اجتماعی، نفوذ آنلاین و تضعیف نهادهای دموکراتیک آمریکا و نهایتا دخالت در انتخابات ۲۰۲۰ امریکا، از جمله تهدیدات ایران در این رابطه تلقی می‌شوند که تغییر توان ایران در حوزه سایبر، از علل این پیچیده‌ترشدن تهدید سایبری ایران برشمرده شده است. موضوع بعدی، تهدید انرژی (شامل جریان انتقال آن، قیمت آن و منافع ناشی از ان برای کشورهای صادرکننده) نیز بحث دیگری است که بازهم کلیشه‌ای و در ادبیات مختلف به آن پرداخته شده است. مورد آخر نیز، نقش دو کشور ایران و کوبا در بحث ضداطلاعات است. آمریکا معتقد است که ایران شهروندان این کشور را ناعادلانه دستگیر میکند.
در رابطه با تسلیحات کشتار جمعی، از سال ۲۰۱۸، دغدغه آمریکا از هسته ای شدن ایران، حتی با وجود خروج این کشور از برجام، برطرف شده است و در رابطه با توان هسته ای و اتمی ایران، آمریکایی ها دغدغه ای ندارند. در جلسه استماع دن کوتس نیز اذعان داشت که :”ما باور داریم که ایران در حال حاضر فعالیت مهمی که منجر به تولید قطعه (تسلیحات) هستهای شود را انجام نمی دهد…”.(که این موضوع در متن گزارش اصلاح شده و به واژه “ارزیابی” تبدیل شده است.) در واقع این دوگانه باور/ ارزیابی، نکتهای است که این نظر را تایید میکند. جالب اینجاست که کوتس در صحبتهای خود در رابطه با مکزیک، روسیه، داعش، افغانستان، ترکیه و کره شمالی از واژه ارزیابی استفاده کرده بود و برای ایران، از “باور” استفاده کرد. از این رو تنها دغدغه آنها، مساله موشکی ایران خواهد بود که به باور آنها ایران بزرگترین زرادخانه موشکهای بالستیک در منطقه را دارد. حتی برنامه فضایی ایران نظیر ارسال ماهواره سیمرغ را نیز در همین راستا تحلیل میکنند و هدف اصلی آن را، تقویت توان موشکی ایران می بینند.
بحث تروریسم نیز به بیشتر به نفوذ منطقه‌ای ایران مربوط می‌شود و مطلب جدیدی نیست. تنها نکته در این راستا این است که آمریکایی‌ها به شدت از هرگونه پیوند نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حضور بلندمدت ایران در کشورهای منطقه، خصوصا یمن، سوریه و عراق نگران‌اند. همچنین به بحث تکنولوژیهای روز و توان دفاعی-نظامی ایران نیز، اشاره‌ای شده است که نسبت درجه و موضوع تهدید آن، تفاوت خاصی با گذشته نداشته است.
تهدیدات آمریکا و اولویت ایران
قطعا در این نوشتار، مجالی برای صحبت از برنامه آمریکا برای ایران نیست و به موضوع نوشتار نیز بی ارتباط می‌باشد، اما آنچه می‌توان به آن اشاره کرد، اولویت آمریکا برای اقدام علیه ایران با توجه به سند “ارزیابی تهدیدات جهانی ۲۰۱۹” است. آمریکا سه هدف اصلی در رابطه با تهدیدات سال ۲۰۱۹ خود علیه ایران دارد:
- توان سایبری ایران؛
- توان موشکی ایران؛
- مسائل و امنیت داخلی ایران.
آمریکا با توجه به عللی که پیشتر ذکر شد، از توان سایبری ایران نگران است و در این راستا اقدام به تحریم کلیه اقلام، نهادها و افراد مربوط به توان سایبری ایران نظیر مجموعه‌های مرتبط با جنگ الکترونیک و سایبری ایران خواهد نمود. همچنین احتمال جاسوسی در این حوزه نیز، نظیر حوزه موشکی و هستهای که بسیار حاثز اهمیت هستند نیز بسیار بالاست. علاوه بر این موضوعات و با توجه به نگرانی آمریکا از شکل‌گیری کمپین نفوذ آنلاین توسط ایران بر علیه مخاطبین آمریکایی، زیرساخت‌ها و اکانت‌های ایران (حتی با هویت واقعی) در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار آمریکا نظیر فیسبوک و توییتر، مسدود و یا در بهترین حالت، محدود خواهند شد و لذا باید شاهد محدودیت و مسدودشدن اکانت‌های بیشتری از طرف آمریکایی‌ها خصوصا در نزدیکی بازه برگزاری انتخابا ۲۰۲۰ آمریکا بود. طبق گفته توییتر، صرفا در اخرین اقدام این شبکه اجتماعی، حدود ۲۶۰۰ کاربر ایرانی مسدود شده‌اند.
در رابطه با بحث موشکی نیز، حصول توافق موشکی قطعا از اولویت برخوردار خواهد بود و در این راستا تلاش میکنند اروپایی‌ها را بیش از گذشته با خود همراه سازند تا بتوانند فشاری بیشتری در این زمینه بر ایران وارد سازند. اروپا در مذاکرات خود در رابطه با حفظ برجام (پس از خروج آمریکا از آن)، بارها به موضوع موشکی اشاره کرده‌اند و به نظر می رسد این فشارها همچنان ادامه خواهند داشت.
اما مورد آخر و مهمترین موضوع، بحث سیاست داخلی ایران است. جامعه اطلاعاتی آمریکا، ضمن اشاره به مشکلات اقتصادی در ایران، به مشکلات دیگری که این آشوب‌ها را تضعیف میکنند اشاره کرده است و در واقع این موارد را تهدیدی برای خود میداند. عدم وجود انسجام در بین ناآرامی‌های داخلی در ایران، عدم وجود رهبری واحد در ناآرامی‌ها و عدم وجود حمایت گسترده از ناآرامی‌ها از سوی گروه‌های سیاسی و یا از این جمله‌اند. به نظر می‌رسد آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای مدیریت بهتر ناآرامی‌ها در سال ۱۳۹۸ است ولی پیش از آن، به دنبال رفع مشکلات و ضعف‌های آشوب‌های پیشین است. گره‌زدن مسائل سیاسی با قومیتی و ارتباط آنها با مسائل اقتصادی و معیشتی مردم، و تشویق و تحریک گروه‌های قومیتی، البته با تکنیک‌های پیچیده‌تر از گذشته، عمده فعالیت آمریکا در فضای داخلی ایران خواهد بود.
طه اکرمی / کارشناس مسائل آمریکا
[۱] واژه تهدید با توجه به متن سند “ارزیابی تهدیدات جهانی” انتخاب شده است.
