فرهنگ و امیت ملی

فرهنگ و امنیت ملی

فرهنگ و امنیت ملی؛ مبانی و مولفه‌های امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مجموعه مقالات)

در زمانه کنونی که اطلاعات بدون محدودیت در میان ملت‏‌ها در گردش است، بقای دولت‌‏ها بدون اتکا به ظرفیت‌‏های فرهنگی و ارزش‌‏های ملی امکان‏‌پذیر نیست. مؤلفه‌‏های فرهنگی از طریق شکل‌‏دهی به هویت تصمیم‌‏سازان و سیاست‏‌گذاران، در تعیین مختصات سپهر امنیتی دولت‏‌ها ایفای نقش می‌‏کنند. ازاین‏‌رو، در صورت ضعف یا فقدان پویایی، فرهنگ به میدان تهاجم و تهدید علیه امنیت ملی تبدیل می‏‌شود. اهمیت فرهنگ و امنیت فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی ایران دوچندان است، چراکه پایه‌‏های آن بر آموزه‏‌های فرهنگی و مکتبی بنا شده‏اند. به‏‌موازات افزایش نقش فرهنگ و متغیرهای فرهنگی در مطالعات «امنیت»، سیاست‌‏گذاران و تصمیم‌‏سازان نیازمند مقالات و کتاب‏‌های تحلیلی و پژوهشی برای سیاست‏‌گذاری فرهنگی هستند. در کتاب حاضر جمعی از پژوهشگران حوزه امنیت و فرهنگ به بررسی جنبه‌‏های راهبردی و سیاست‏گذارانه حوزه امنیت و فرهنگ پرداخته‌‏اند.

گردآورنده کتاب، سعید صادقی‌جقه دانشجوی دکتری جامعه‌‏شناسی فرهنگی در دانشگاه تربیت مدرس است. سیاست‌‏گذاری اجتماعی، سرمایه اجتماعی، سیاست‏‌گذاری فرهنگی و امنیت انسانی از حوزه‌‏های پژوهشی مورد علاقه وی هستند. در کنار مقاله‏‌های پژوهشی و گزارش‌‏های سیاستی و راهبردی، کتاب‏‌های «مقدمه‌‏ای بر سیاست‌‏گذاری اجتماعی»، «جامعه‌‏شناسی کار» و «شورش سیاسی» ازجمله ترجمه‌‏های ایشان است.

فهرست مطالب

سخن ناشر۷
دیباچه‏‌ای بر فرهنگ و امنیت ملی
سعید صادقی جقه
فصل اول: نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت: جستاری در چیستی «امنیت فرهنگی»
فرزاد پورسعید
فصل دوم: فرهنگ، گفتمان‌‏های نسلی و امنیت: چارچوبی فرهنگی برای امنیت در ایران
مهدی میرمحمدی
فصل سوم:تبیین امنیت فرهنگی در اندیشه امام خمینی(ره) بر اساس نظریه سازه‌‏انگاری
علیرضا قاضی‏‌زاده
فصل چهارم: تحلیل نسبت هویت‌های محلی با هویت ملی و امنیت فرهنگی
ابراهیم حاجیانی
فصل پنجم: تنوع فرهنگی و انسجام ملی در جامعه ایرانی
فرزاد پورسعید
فصل ششم: درآمدی بر اقتصاد فرهنگ در جمهوری اسلامی ایران
عطاء مقدم‌فر
فصل هفتم: تحولات دین‏داری و بعد اجتماعی امنیت ملی در ایران
محمدرضا پویافر
فصل هشتم: نهاد «خانواده» و جایگاه آن در امنیت فرهنگی
وحیده احمدی
فصل نهم: سیاست حافظه، خاطره جمعی و امنیت ملی
سعید صادقی جقه
فصل دهم: دیالکتیک شغل، قشربندی اجتماعی و مصرف فرهنگی و نسبت آن با امنیت فرهنگی در ایران معاصر
عطاء مقدم‌فر
فصل یازدهم: دیپلماسی فرهنگی و جایگاه بین‌المللی ایران
عبداله قنبرلو

به اهتمام: سعید صادقی‌جقه
نویسندگان: سعید صادقی‌جقه – فرزاد پورسعید – مهدی میرمحمدی – عطا‌الله مقدم فر – وحیده احمدی – عبداله قنبرلو محمدرضا پویافر – ابراهیم حاجیانی – علیرضا قاضی زاده
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۲
شمارگان: ۱۰۰ جلد
قیمت: ۱٫۸۰۰٫۰۰۰ ریال
شابک: ۲-۴۵-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸


معرفی کتاب «مردم، دولت‌ها و هراس»

مردم، دولت‌ها و هراس

از لحاظ نظری صرف، اجتناب از معنای مطلق امنیت مشکل است. واژه مزبور خود یک حالت یا شرایط مطلق را نشان می‌‏د‏هد. یعنی هر امـری یا د‏ارای امنیت اسـت یا نیست و حالتی مـثل انواع وضعیت‌‏ها یا طیف بین کلمــاتی چون کلمات سرد و گرم را نشان نمی‌د‏هد. اکثــر تعاریف موجود، یک یا چند مسـئله حـیاتی را د‏ربر نمی‌‏گیرد. «ارزش‌‏های محوری یا حیاتی» کد‏امند؟ آنها ثابت‏‌اند یا متحول؟ آیا آنها تناقضی ند‏ارند؟ «پیروزی» د‏ر شرایط معاصــر چه معنایی د‏ارد؟ آیا جنبه‏‌های عینی و ذهنی امنیت بصورت معنی‏د‏اری قابل تفکیک است؟ آیا جنگ، تنها نوع تهد‏ید امنیت ملی است؟ اهد‏اف نسبی امنیتی را چگونه می‏‌توان به قد‏ر کافی مشخص و تعریف کرد؟ آیا امنیت ملی واقعاً ملی است یا چیزی است که به گروه‏‌های مسلط خاصی مربوط می‏‌شود؟ یک دولت چه حقی د‏ارد که ارزش‌های امنیتی خود را به نحوی تعریف کند که مستلزم نفوذ د‏ر خارج از قلمرو و مرزهای آن باشد و به نقض منافع امنیتی د‏یگران منجر شود؟ اصطلاحات «تهد‏ید» و «تجاوز» در فعالیت‌‏های عاد‏ی چگونه تعـبیر و تعریف می‏‌شود؟ نارسایی تعاریف مزبور باعث تعجب و د‏لسرد‏ی نیست. تلاش پیگیر برای تعریف یا اند‏ازه‏‏‌گیری به نتیجه مورد قبول نرسید‏ه است. بیان مفهوم عد‏الت نیازمند صد‏ها نفر حقوقد‏ان است تا ابهامات موضوع را برطرف کنند. هیچ د‏لیلی وجود ند‏ارد که فکر کنیم مفهوم امنیت راحت‏‌تر از آنها کشف خواهد شد…(برگرفته از متن کتاب)

نویسنده کتاب، باری بوزان (Barry Buzan) بری گوردون بوزان استاد بازنشسته مدرسه اقتصاد لندن (LSE) و استاد افتخاری دانشگاه‌های کپنهاگ و جیلین است. او از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۲ در مؤسسه تحقیقات صلح کپنهاگ، مدیر پروژه و از ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ استاد مطالعات بین‌الملل دانشگاه وست مینستر و قبل از آن نیز استاد مطالعات بین‌الملل در دانشگاه وارویک بوده است. بوزان از اعضای برجسته مکتب امنیتی کپنهاگ و بنیان‌گذار نظریه «مجموعه امنیتی منطقه‌ای» است. علاوه بر کتاب «مردم، دولت‌ها و هراس» تا کنون آثار علمی برجسته دیگری از بوزان منتشر شده است؛ ازجمله کتاب‌های «مناطق و قدرت‌ها؛ ساختار امنیت بین‌الملل»، «چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت» و «تحول مطالعات امنیت بین‌الملل» که پژوهشکده مطالعات راهبردی آنها را ترجمه و منتشر نموده و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران

سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران

در ﺑیﺶ از ﺷﺶ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ایران و آﻣﺮیﻜﺎ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺧﻮد یﻜی از ﭘﺮﻓﺮاز و ﻓﺮودﺗﺮیﻦ رواﺑﻂ دو دوﻟﺖ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ. از اﺗﺤﺎد اﺳﺘﺮاﺗﮋیک ﺗﺎ ﻗﻄﻊ رواﺑﻂ و درگیری ﻧﻈﺎﻣی را می‌ﺗﻮان در ﭘﺮوﻧﺪه ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت این دو ﻛﺸﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد. اﺷﻐﺎل ﻧﻈﺎمی ایران در دوره ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧی دوم، حمایت از ایران در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮروی، ﻛﻮدﺗﺎ علیه دوﻟﺖ مردمی ایران، ﻓﺸﺎر ﺑﺮای روی ﻛﺎر آوردن دوﻟﺖ‌ﻫﺎ، واﮔﺬاری ﻧﻘﺶ ژاندارمی در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ایران، اﻗﺪام علیه اﻧﻘﻼب اسلامی ایران و ﺗﻼش ﺑﺮای سرنگونی ﻧﻈﺎم انقلابی جدید، تسخیر ﺳﻔﺎرت آمریکا در ﺗﻬﺮان و ﺑﻪ ﮔﺮوﮔﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ دیپلماتﻫﺎی آمریکایی، ﻗﻄﻊ رواﺑﻂ دیپلماتیک، همراهی ﺑﺎ ﻋﺮاق ﺑﺮای ﺣﻤﻠﻪ نظامی ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ایران، ﺗﻼش مخفیانه ﺑﺮای ﺑﺎزﺳﺎزی رواﺑﻂ و …

نویسندگان: داود غرایاق‌زندی، محمود یزدان‌فام، غلامرضا خسروی، فرزاد پورسعید

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


کارآمدی نظام سیاسی

کارآمدی نظام سیاسی

مجموعه پژوهش‌ها و پیمایش‌های سیاسی و اجتماعی در چند سال اخیر نشان می‌دهد که ذهنیت عمومی جامعه ایرانی و یافته‌های پژوهشگران بر سر این نکته متفق‌القول‌اند و به اجماع رسیده‌اند که گمشده و مطلوب کشور برای حل معضلات اساسی، «کارآمدی» و اثربخشی سیاست‌ها و اقدامات کارگزاران نظام سیاسی است. باتوجه ‌به نیاز جامعه علمی و سیاسی کشور به متون تخصصی در این حوزه پژوهشکده مطالعات راهبردی بر بنیاد رسالت علمی – پژوهشی خود و با همکاری جمعی از استادان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، به گردآوری مقالات حاضر و انتشار آن در قالب عنوان «کارآمدی نظام سیاسی» اقدام کرده است. امید است این کتاب بتواند مورد توجه فرهیختگان این حوزه قرار گرفته و نیازهای علمی دانش‌پژوهان و سیاستمداران را پاسخ دهد.

ویراسته فرزاد پورسعید
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۵۲۵
قیمت:  ۱٫۵۵۰٫۰۰۰ریال
شابک:۵-۷۰-۶۹۴۶-۹۶۴-۹۷۸

#کارآمدی_نظام_سیاسی#ایران_معاصر#قدرت_ملی

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


مواجهات نسلی و ثبات سیاسی در ایران معاصر

مواجهات نسلی و ثبات سیاسی در ایران معاصر

مواجهـات نسلی و ثبات سیاسی در ایران معاصر، همان‌گونه که نویسنده خود در سخن آغازین کتابش توضیح داده است، یک تاریخ‌نگاری سیاسی در معنای مرسوم آن نیست. نویسنده تلاش کرده با برجسته‌کردن نقش یک عامل مشخص که خود آن را «مواجهات مخاطره‌آمیز نسلی» نام نهاده است دلایل وقوع برخی رخدادهای سرنوشت‌ساز در تاریخ ۶۰ ساله اخیر ایران را بیان کند. برجسته‌سازی نقش این عامل، هر چند نویسنده پذیرفته است که در وقوع رخدادهای مورد بررسی‌اش عوامل دیگری نیز دخیل بوده‌اند، این امکان را فراهم نموده تا بتوانیم ارزیابی متفاوتی از رخدادهای سرنوشت‌ساز در تاریخ ایران معاصر صورت دهیم. تصویری که کتاب از تاریخ ۶۰ ساله اخیر ایران برای مخاطب ساخته تصویری خلاقانه است. به کارگیری این تصویر در جهت برآورد آینده رخدادهای سرنوشت‌ساز در ایران معاصر نیز کاری است که معمولاً در این‌گونه مطالعات رخ نمی‌دهد و نشان از آن دارد که نویسنده نمی‌خواهد تنها به فهم شرایط وقوع رخدادهای مورد بررسی‌اش اکتفا کند.

نویسنده کتاب، رضا صمیم
دانش‌آموخته دکترای جامعه‌شناسی و عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. حوزه پژوهشی مورد علاقه ایشان تاریخ انتقادی فرهنگ در ایران معاصر است. تاکنون از او کتاب‌ها و مقالاتی به چاپ رسیده که در آنها تاریخ پیدایش و پویش نهادهای مدرنی چون دانشگاه در ایران معاصر مورد بررسی قرار گرفته است.

نویسنده: رضا صمیم
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: دوم ۱۴۰۱
تعداد صفحه: ۲۸۰
قیمت: ۸۵۰.۰۰۰ ریال
شابک: ۰-۹-۹۷۶۵۶-۶۰۰-۹۷۸
خرید اینترنتی: shop.risstudies.org

#ثبات_سیاسی#ایران_معاصر#تاریخ‌نگاری

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


جهان از نگاه چین

از منظری تاریخی، ظهور قدرت‌های نوظهور اغلب با برخی اصلاحات و تغییر در ساختار فعلی جهانی همراه می‌شود. این اصلاحات و تعدیل‌ها بی‌تردید با نوعی تنش همراه می‌شود. تاریخ این درس را به ما می‌دهد که ستیزه‌ها ممکن است نتیجه چگونگی تعامل قدرت‌های نوظهور و قدرت‌های تثبیت‌شده در مواجهه با این تنش‌ها باشد. پکن برای پرهیز از افتادن در دام توسیدید به‌دنبال ایجاد مدل جدیدی از توسعه مسالمت‌آمیز و درعینِ‌حال افزایش همکاری‌های جهانی است. چین پیشنهادِ ایجاد مدل جدیدی از روابط بین‌الملل را داده است که ویژگی اصلی آن همکاری بُردبُرد است. پکن از ملت‌های مختلف خواسته است آیندۀ مشترکی برای بشریت رقم بزنند و بر این باور است که این مهم با توسعه مشترک و از طریق اجرای ابتکار کمربند و راه تحقق می‌یابد.

نویسنده کتاب، خانم فو یینگ ژانویه ۱۹۵۳ در خانواده‌ای از قوم مغول به دنیا آمد. او در دانشگاه مطالعات خارجی پکن پذیرفته شد. او در دانشگاه زبان‌های انگلیسی، فرانسه و رومانیایی را آموخت و بلافاصله پس از فارغ التحصیل‌شدن به وزارت امور خارجه پیوست و به سفارت چین در رومانی رفت. فو یینگ بعداً در دانشگاه روابط بین‌الملل دانشگاه کِنت بریتانیا در مقطع کارشناسی تحصیل کرد و به‌عنوان نخستین سفیر زن چین در بریتانیا انتخاب شد. در سال ۲۰۰۹ به سمتِ معاون وزیر خارجه چین رسید و در سال ۲۰۱۳به‌عنوان رئیس کمیته امور خارجی کنگره ملی خلق چین انتخاب شد.
فو یینگ به حضور در رسانه‌ها و بحث‌های عمومی علاقه‌مند است. او یک عملگراست. هنگامی که منافع چین ایجاب کند یک لیبرال و میانه‌رو می‌شود، اما در مواقع ضروری نیز به فردی متعصب و سرسختِ ایدئولوژیک تبدیل می‌شود. فو یینگ به‌صراحت از همکاری و روابط بیشتر، منعطف‌تر و جامع‌تر چین و آمریکا در عرصه تجارت، بهداشت عمومی و امنیت بین‌المللی دفاع می‌کند. او بر این باور است که همکاری چین با اروپا حتی با وجود ایجاد تنش در روابط پکن و واشنگتن اجتناب‌ناپذیر است.

جهان از نگاه چین
نویسنده:فو یینگ
مترجمان: محمدرضا مجیدی/علیرضا ثمودی
ناشران: پژوهشکده مطالعات راهبردی/خاوران فردا
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۰
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال
شابک: ۸-۴-۹۸۸۷۴-۶۲۲-۹۷۸
خرید اینترنتی: shop.risstudies.org

#فو_یینگ#روابط_بین‌الملل#چین

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ

سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ

دولت‌های بزرگ مهم‌ترین و مؤثرترین بازیگران جامعه بین‌المللی هستند. آن‌ها در بروز رویدادها و تحولات مهم جهانی، شکل‌دادن به قواعد و هنجارهای بین‌المللی، تشویق و تنبیه بازیگرانِ دیگر نقش اساسی دارند. سیاست خارجی این دولت‌ها مؤلفه‌ای تأثیرگذار در موفقیت و شکست سیاست خارجی دولت‌های دیگر است. شناخت نظام بین‌الملل بدون درک درست و دقیق سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ میسر نیست. امید است انتشار و مطالعه این کتاب به درک درست جامعهٔ‌کارشناسی و تصمیم‌گیری ایران از نظام بین‌الملل و بازیگران مؤثر آن منجر شود.

نویسنده کتاب محمود یزدان‌فام دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی است. حوزه‌های پژوهشی مورد علاقه ایشان امنیت بین‌الملل، جنگ ایران و عراق و سیاست خارجی آمریکاست. برخی از کتاب‌های تألیفی و ترجمه‌ای ایشان به شرح زیر است: • دولت‌های شکننده و امنیت انسانی؛ • منطق سیاست خارجی آمریکا؛ • دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران؛ • بررسی متون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران‌؛ • سیاست خارجی آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران؛‌ • جوامع امن و همسایگان؛ • تاریخ سیاسی و نظامی جنگ ایران و عراق؛ • جنگ محدود ایران و آمریکا در خلیج فارس.

به اهتمام: محمود یزدان‌فام
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۲،۳۰۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۹-۲۰-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


کشورداری و امنیت ملی

کشورداری و امنیت ملی

برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:


جشنواره چهل و یکم فیلم فجر؛ بازنمایی یک سینمای واکنشگر

جشنواره چهل و یکم فیلم فجر؛ بازنمایی یک سینمای واکنشگر

سید حسن حسینی[۱]

“امید بخش”و “مسئله محور” می‌تواند توصیفی نسبتاً واقعی از  کلیت فیلم‌های چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر باشد. فیلم‌های سوژه محور یا مسئله محور را می‌توان به سه بخش فیلم‌های  Reactive (واکنشگر) ، Proactive(کنشگر)  و Predictive (پیش نگر )تقسیم کرد .

 با توجه به این دسته بندی اکثریت فیلم‌های جشنواره چهل و یکم را می‌توان در دسته فیلم‌های واکنشگر جای  داد.

فیلم‌های واکنشگر یا انفعالی فیلم‌هایی است که به مسائل و رخدادهای گذشته پرداخته و در جهت روایت کردن، پاسخ دادن  و گاهی اوقات توجیه مسائل برمی آیند. بر خلاف فیلم‌های کنشگر که به دوران حال پرداخته و به دنبال مسئله یابی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و یا اقتصادی است؛ مسائلی که جامعه با آن‌ها دست به گریبان است. در حوزه سینمای واکنشگر و کنشگر، اولین گام شناخت مسائل اولویت دار جامعه است. افکارسنجی پژوهشگاه‌ها و مؤسسات نظرسنجی در خصوص دغدغه‌ها و مسائل عینی و ذهنی مردم و اختصاص سهمی متناسب در رسانه‌ها از جمله سینما به این مسائل پیش نیاز این فرایند است.

سینمای ایران برای پیش نگر شدن یعنی آینده پژوهی و پیش بینی مسائل آینده و پرداختن به آنها در مضامین فیلم‌ها، مسیر طولانی را در پیش دارد که البته نیازمند آینده پژوهی پژوهشگران و گفتمان سازی نتایج آن و به تبع آن تغذیه نتایج آن در فیلم‌های سینمایی است. اتفاقی که در سینمای آمریکا از دهه‌های گذشته رخ داده است.

 برای مثال، تا قبل از سال ۲۰۲۰ و اعتراض گسترده سیاه پوستان در ایالات متحده بخشی از فیلم‌های مهم هالیوود که در جشنواره‌های مهم آمریکا همچون اسکار و گلدن گلوب جزو نامزدهای دریافت جایزه قلمداد شده به مسئله  سیاه پوستان و تبعیض صورت گرفته علیه آنان اختصاص یافته است. فیلم‌هایی همچون جنگجوی آزاد شده، دوازده سال بردگی، کتاب سبز، برو بیرون، پلنگ سیاه، در گل مانده و … جزو فیلم‌هایی هستند  که به مسائل سیاه پوستان در جامعه آمریکا می‌پردازند. سوپاپ اطمینانی که سینمای آمریکا در این خصوص ایجاد کرد موجب گردید حجم بحران ایجاد شده در سال ۲۰۲۰ کاهش یابد و این یکی از کارکردهای سینمای هالیوود است. یا پرداختن به رخدادهایی همچون فروریختن برج‌های دوقلو در یازده سپتامبر، انتخاب ترامپ به عنوان رییس جمهور ایالات متحده و حتی بیماری کرونا در فیلم‌های هالیوودی قبل از وقوع آنها از جمله نمونه‌های گفتمان سازی، تداعی سازی، آشناسازی و اقناع افکار عمومی در خصوص رخدادها و پدیده‌هایی است که قرار است در آینده رخ دهد. اگر صدای مخاطب در تصویر سینما و به طورکلی رسانه شنیده نشود در کف خیابان شنیده خواهد شد و این گزاره‌ای است که سیاست مداران و دستگاه‌های امنیتی ایالات متحده بر آن واقف بوده و آینده نگری آنان نسبت به معضلات و مسائلی همچون مسائل سیاه پوستان موجب شده قبل از وقوع بحران‌های اجتماعی  و سیاسی با شناخت پدیده‌ها و مسائل اجتماعی و پرداختن به آنها در رسانه به ویژه سینما، از وقوع بحران جلوگیری کرده یا حجم آن را کاهش دهند. درست بالعکس رسانه‌های داخلی در ایران به جای گفتمان سازی، نهادینه سازی گفتمان و در نهایت ساختارسازی برای پیاده سازی گفتمان، علاج واقعه را بعد از وقوع می‌دانند. در خصوص وقایعی همچون گشت ارشاد، فروریختن متروپل در آبادان و بسیاری از رخدادهای دیگری که موجب ایجاد بحران در جامعه شده رسانه‌های ایرانی به جای پرداختن به مسائل مربوطه و انعکاس صدای مردم قبل از اجرای طرح یا وقوع حادثه،  یا به توجیه ماجرا پرداخته و در صدد کاهش تبعات و آثار  سیاسی مخرب بحران‌ها  هستند و یا آنکه به جای کاهش آلام مخاطب با رویکردهای انتقادی افراطی، بر پیامدهای بحران‌ساز آن دامن می‌زنند.

برخی از فیلم‌های جشنواره چهل و یکم نیز مصداق این ماجرا هستند. فیلم‌های “سینما متروپل” و” گل‌های باوارده”  که هر دو در آبادان روایت شده و به ترتیب به موضوع کارکرد سینما متروپل در زمان جنگ و حفاظت از پالایشگاه آبادان در دوران جنگ می‌پردازند نیز احتمالاً در پاسخ به واقعه فروریختن برج‌های متروپل در آبادان ساخته شده‌اند. سینما متروپلی که چندین سال پیش تخریب شده و برج‌های متروپل که چندی پیش فروریخت به جای آن ساخته می‌شود. فیلم سینما متروپل که می‌توان آن را بهترین و مهمترین فیلم جشنواره امسال دانست،  نهیبی است بر هویت زدایی در جامعه ایرانی؛ هر چند رویکرد اصلی فیلم همچنان واکنشی و انفعالی است.

دو فیلم نیز با موضوع سازمان مجاهدین خلق(منافقین) در جشنواره حضور داشتند(سرهنگ ثریا و اتاقک گلی) که جزو بهترین فیلم‌های جشنواره بوده و هم در انتخاب سوژه و هم در پرداخت آن تا حدود زیادی موفق بودند لیکن مسئله اینجاست که در میان انبوه مسائل امنیتی و دارای اولویت، پرداختن به این سوژه‌ها چه نسبتی با دغدغه‌های مخاطب امروز دارد؟

از معدود فیلم‌های کنشگر در جشنواره چهل و یکم که یکی از بهترین فیلم‌های جشنواره نیز قلمداد شده،  فیلم “در آغوش درخت” است. فیلمی با محوریت خانواده ایرانی که در آن موضوع طلاق به چالش کشیده می‌شود. مسئله‌ای اپیدمیک در جامعه ایرانی که موضوع دیروز، امروز و احتمالاً فردای جامعه است.

اما تنها فیلم پیشنگر و آوانگارد در جشنواره، تنها انیمیشن حاضر در بخش  مسابقه  جشنواره بود؛ انیمیشن” بچه زرنگ” که هم در فرم و هم در مضمون نگاهی آینده نگر دارد. پرداختن به موضوع هویت ملی و مذهبی با روایتی بدیع و نوآورانه و نیز پرداختن به زیست بوم فرهنگی و محیط زیستی ایران از نکات قابل توجه در این پویانمایی است.

با این وجود عدم پرداخت شایسته به موضوع هویت ملی که به تعبیری مهمترین مسئله چالش برانگیز پیش روی جامعه ایرانی است از نکات قابل توجه در جشنواره است. هرچند در بخش‌هایی از فیلمهای “سینمامتروپل”، “اتاقک گلی” و “هوک” به این موضوع توجه شده اما سهم اندک بازنمایی آن در سینمای آینده ایران نشان دهنده عدم توجه مدیران فرهنگی به این موضوع است.

فیلم‌های “کت چرمی” و “آن‌ها مرا دوست داشتند” نیز به ناکارآمدی ساختارهای حاکمیتی و امنیتی در مقابله با فساد پرداخته‌اند، هر چند در پرداختن به این موضوع نیز دچار نگاه کلیشه‌ای و تصورات قالبی غلط نسبت به ساز وکارهای اجرایی حاکم هستند. بنابراین نقد آنها نسبت به ساختارهای حاکمیتی، نقدی غیرواقع گرایانه و کم اثر است. همان مسئله‌ای که فیلم “جنگل پرتقال” و “استاد” که در خصوص مسائل مربوط به زنان است نیز دچار آن هستند؛ مسائلی واپس گرایانه و عقب مانده در حوزه زنان که نسبتی با مطالبات واقعی امروز زنان ایرانی ندارد.

در جشنوارهٔ امسال فیلم‌هایی با مضامین اجتماعی همچون “روایت ناتمام سیما”، “عطرآلود”،” وابل” و “یادگار جنوب” نیز وجود دارد که به طرح مسائلی می‌پردازد که دغدغه مخاطب ایرانی نیست و مهمترین مسئله اجتماعی ایران یعنی کاهش سرمایه اجتماعی و مهمترین رکن آن یعنی اعتماد در هیچ یک از فیلم‌های جشنواره چهل و یکم جایگاهی ندارد.

فیلم سینمایی “غریب” که به روایت زندگی و عملکرد شهید محمد بروجردی در دوران حضورش در کردستان می‌پردازد نیز تأکید بر بازگشت به خویشتن دارد. ترسیم شمایل یک اسطوره و قهرمان که مقایسه آن در ذهن مخاطب با افراد جایگزینی که اکنون در ساختار قدرت حضور دارند دوگانگی میان آرمان و واقعیت را پررنگ‌تر می‌سازد.

در نهایت اولویت بخشی بر مسائل حاکمیتی به جای مسائل عمومی و نیز پرداختن به آندسته از مسائل عمومی که اولویت چندانی برای مخاطب نداشته یکی از مهمترین ویژگی‌های مطرح در فیلم‌های جشنواره چهل و یکم است.

بنابراین برایند حاصل از ارزیابی فیلم‌های جشنواره چهل و یکم نشان می‌دهد که در حوزه سینما نیز هرچند گام‌های رو به جلویی برای کنش فعالانه در مواجهه با پدیده‌ها برداشته شده اما همچنان رویکرد واکنشی و منفعل در برخورد با پدیده‌های اجتماعی و سیاسی،  بر سیاست گذاری دستگاه‌ها و ساختارهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سینما استیلا دارد. آن‌ها همچنان نگاهشان رو به گذشته بوده و در جهت پاسخ دهی به رخدادها، حوادث و بحرانهای گذشته اهتمام ورزیده و از درک رخدادهای آتی و پرداختن به آن عاجزند یا سربازمی‌زنند.   


[۱] دانش آموخته دکتری علوم ارتباطات

سوانح رانندگی و بایسته‏‌های صیانت از جمعیت

حوادث رانندگی و صیانت از جمعیت

با تأمل در سیاست‌گذاری‌‏های مربوط به جمعیت، می‌‏توان تصدیق کرد که صیانت از جمعیت موجود، توجه چندانی دریافت نکرده است، حال اینکه، جامعه ایران باید ده‏‌ها سال صبر و هزینه بکند تا در صورت موفقیت سیاست‌‏ها، نرخ رشد جمعیت در کشور تا حد جانشینی بالا رفته و کودکان متولدشده به سن و سال فعالیت اقتصادی برسند.
تصادفات رانندگی یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‏‌ومیر ایرانیان بوده جمعیت ایران را تهدید می‏‌کنند. ۷۰درصد کشته‏‌های تصادفات بین ۲۰ تا ۶۰ سالگی قراردارند. ۷۰درصد کشته‌‏شدگان و ۷۵درصد مصدومان مرد هستند. حدود ۱۰ درصد مصدومان دچار معلولیت‏‌های جدی می‏‌شوند. درمان مصدومان هزینه زیادی دارد که تا ۸ درصد تولید ناخالص داخلی نیز برآورد شده است.
به‏‌رغم اهمیت خطاهای انسانی در وقوع تصادف، وضعیت فنی خودروها توأمان در وقوع تصادف و تشدید تلفات و خسارت‏‌ها نقشی اساسی دارد؛ به‏‌طوری که مقام معظم رهبری نیز اخیراً در این خصوص تذکراتی جدی دادند.
در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۰، از تعداد ۸۹۵ هزار دستگاه خودرو که برای بار اول برای دریافت معاینه فنی مراجعه کرده‌‏اند، بالغ بر ۱۰۰ هزار خودرو ایراد ترمز داشته‌‏اند. همچنین، در تهران، از میان حدود ۳ میلیون موتورسیکلت فعال، فقط ۲۰۰ دستگاه معاینه فنی گرفته‏‌اند.
در پی تصادف زنجیره‏‌ای در جاده بهبهان و بازنشدن ایربگ هیچ‏کدام از خودروهای ایرانی، مشخص شد که پس از نیم قرن تولید خودرو، هنوز آزمایشگاه تست تصادف در ایران وجود نداشته و سال‏هاست که خودروسازها گزارشی از کیفیت خودروها به مجلس ارائه نکرده‌‏اند.
برخی توصیه‏‌های راهبردی برای کاهش تصادفات و حفظ قابلیت‏‌های جمعیتی کشور از این قرارند: تعیین سهم خودروسازان در تصادفات و معرفی آن‌ها به مراجع قضایی؛ سپردن امور خودروسازی به سازوکار بازار؛ فراخوان برای رفع نقص خودروها؛ چابک‏‌سازی مدیریت جاده‌‏ای و نظام هشداردهی هنگام خطر؛ نوسازی، تکمیل و هوشمندسازی دوربین‌‏ها و تجهیزات نظارتی؛ تسریع در اصلاح کامل نقاط حادثه‏‌خیز.

منبع: ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی، شماره ۱۱۹