کشورداری و امنیت ملی
برای مشاهده تمام کلیپ‌ها به کانال ریسپاد در آپارات مراجعه کنید:
جشنواره چهل و یکم فیلم فجر؛ بازنمایی یک سینمای واکنشگر
سید حسن حسینی[۱]
“امید بخش”و “مسئله محور” می‌تواند توصیفی نسبتاً واقعی از کلیت فیلمهای چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر باشد. فیلمهای سوژه محور یا مسئله محور را می‌توان به سه بخش فیلمهای Reactive (واکنشگر) ، Proactive(کنشگر) و Predictive (پیش نگر )تقسیم کرد .
با توجه به این دسته بندی اکثریت فیلمهای جشنواره چهل و یکم را می‌توان در دسته فیلمهای واکنشگر جای داد.
فیلمهای واکنشگر یا انفعالی فیلم‌هایی است که به مسائل و رخدادهای گذشته پرداخته و در جهت روایت کردن، پاسخ دادن و گاهی اوقات توجیه مسائل برمی آیند. بر خلاف فیلمهای کنشگر که به دوران حال پرداخته و به دنبال مسئله یابی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و یا اقتصادی است؛ مسائلی که جامعه با آنها دست به گریبان است. در حوزه سینمای واکنشگر و کنشگر، اولین گام شناخت مسائل اولویت دار جامعه است. افکارسنجی پژوهشگاه‌ها و مؤسسات نظرسنجی در خصوص دغدغه‌ها و مسائل عینی و ذهنی مردم و اختصاص سهمی متناسب در رسانه‌ها از جمله سینما به این مسائل پیش نیاز این فرایند است.
سینمای ایران برای پیش نگر شدن یعنی آینده پژوهی و پیش بینی مسائل آینده و پرداختن به آنها در مضامین فیلم‌ها، مسیر طولانی را در پیش دارد که البته نیازمند آینده پژوهی پژوهشگران و گفتمان سازی نتایج آن و به تبع آن تغذیه نتایج آن در فیلمهای سینمایی است. اتفاقی که در سینمای آمریکا از دهه‌های گذشته رخ داده است.
برای مثال، تا قبل از سال ۲۰۲۰ و اعتراض گسترده سیاه پوستان در ایالات متحده بخشی از فیلمهای مهم هالیوود که در جشنواره‌های مهم آمریکا همچون اسکار و گلدن گلوب جزو نامزدهای دریافت جایزه قلمداد شده به مسئله سیاه پوستان و تبعیض صورت گرفته علیه آنان اختصاص یافته است. فیلم‌هایی همچون جنگجوی آزاد شده، دوازده سال بردگی، کتاب سبز، برو بیرون، پلنگ سیاه، در گل مانده و … جزو فیلم‌هایی هستند که به مسائل سیاه پوستان در جامعه آمریکا می‌پردازند. سوپاپ اطمینانی که سینمای آمریکا در این خصوص ایجاد کرد موجب گردید حجم بحران ایجاد شده در سال ۲۰۲۰ کاهش یابد و این یکی از کارکردهای سینمای هالیوود است. یا پرداختن به رخدادهایی همچون فروریختن برج‌های دوقلو در یازده سپتامبر، انتخاب ترامپ به عنوان رییس جمهور ایالات متحده و حتی بیماری کرونا در فیلمهای هالیوودی قبل از وقوع آنها از جمله نمونه‌های گفتمان سازی، تداعی سازی، آشناسازی و اقناع افکار عمومی در خصوص رخدادها و پدیده‌هایی است که قرار است در آینده رخ دهد. اگر صدای مخاطب در تصویر سینما و به طورکلی رسانه شنیده نشود در کف خیابان شنیده خواهد شد و این گزاره‌ای است که سیاست مداران و دستگاه‌های امنیتی ایالات متحده بر آن واقف بوده و آینده نگری آنان نسبت به معضلات و مسائلی همچون مسائل سیاه پوستان موجب شده قبل از وقوع بحرانهای اجتماعی و سیاسی با شناخت پدیده‌ها و مسائل اجتماعی و پرداختن به آنها در رسانه به ویژه سینما، از وقوع بحران جلوگیری کرده یا حجم آن را کاهش دهند. درست بالعکس رسانه‌های داخلی در ایران به جای گفتمان سازی، نهادینه سازی گفتمان و در نهایت ساختارسازی برای پیاده سازی گفتمان، علاج واقعه را بعد از وقوع می‌دانند. در خصوص وقایعی همچون گشت ارشاد، فروریختن متروپل در آبادان و بسیاری از رخدادهای دیگری که موجب ایجاد بحران در جامعه شده رسانه‌های ایرانی به جای پرداختن به مسائل مربوطه و انعکاس صدای مردم قبل از اجرای طرح یا وقوع حادثه، یا به توجیه ماجرا پرداخته و در صدد کاهش تبعات و آثار سیاسی مخرب بحران‌ها هستند و یا آنکه به جای کاهش آلام مخاطب با رویکردهای انتقادی افراطی، بر پیامدهای بحران‌ساز آن دامن می‌زنند.
برخی از فیلمهای جشنواره چهل و یکم نیز مصداق این ماجرا هستند. فیلمهای “سینما متروپل” و” گل‌های باوارده” که هر دو در آبادان روایت شده و به ترتیب به موضوع کارکرد سینما متروپل در زمان جنگ و حفاظت از پالایشگاه آبادان در دوران جنگ می‌پردازند نیز احتمالاً در پاسخ به واقعه فروریختن برج‌های متروپل در آبادان ساخته شده‌اند. سینما متروپلی که چندین سال پیش تخریب شده و برج‌های متروپل که چندی پیش فروریخت به جای آن ساخته میشود. فیلم سینما متروپل که می‌توان آن را بهترین و مهمترین فیلم جشنواره امسال دانست، نهیبی است بر هویت زدایی در جامعه ایرانی؛ هر چند رویکرد اصلی فیلم همچنان واکنشی و انفعالی است.
دو فیلم نیز با موضوع سازمان مجاهدین خلق(منافقین) در جشنواره حضور داشتند(سرهنگ ثریا و اتاقک گلی) که جزو بهترین فیلمهای جشنواره بوده و هم در انتخاب سوژه و هم در پرداخت آن تا حدود زیادی موفق بودند لیکن مسئله اینجاست که در میان انبوه مسائل امنیتی و دارای اولویت، پرداختن به این سوژه‌ها چه نسبتی با دغدغه‌های مخاطب امروز دارد؟
از معدود فیلمهای کنشگر در جشنواره چهل و یکم که یکی از بهترین فیلمهای جشنواره نیز قلمداد شده، فیلم “در آغوش درخت” است. فیلمی با محوریت خانواده ایرانی که در آن موضوع طلاق به چالش کشیده میشود. مسئله‌ای اپیدمیک در جامعه ایرانی که موضوع دیروز، امروز و احتمالاً فردای جامعه است.
اما تنها فیلم پیشنگر و آوانگارد در جشنواره، تنها انیمیشن حاضر در بخش مسابقه جشنواره بود؛ انیمیشن” بچه زرنگ” که هم در فرم و هم در مضمون نگاهی آینده نگر دارد. پرداختن به موضوع هویت ملی و مذهبی با روایتی بدیع و نوآورانه و نیز پرداختن به زیست بوم فرهنگی و محیط زیستی ایران از نکات قابل توجه در این پویانمایی است.
با این وجود عدم پرداخت شایسته به موضوع هویت ملی که به تعبیری مهمترین مسئله چالش برانگیز پیش روی جامعه ایرانی است از نکات قابل توجه در جشنواره است. هرچند در بخش‌هایی از فیلمهای “سینمامتروپل”، “اتاقک گلی” و “هوک” به این موضوع توجه شده اما سهم اندک بازنمایی آن در سینمای آینده ایران نشان دهنده عدم توجه مدیران فرهنگی به این موضوع است.
فیلمهای “کت چرمی” و “آنها مرا دوست داشتند” نیز به ناکارآمدی ساختارهای حاکمیتی و امنیتی در مقابله با فساد پرداخته‌اند، هر چند در پرداختن به این موضوع نیز دچار نگاه کلیشه‌ای و تصورات قالبی غلط نسبت به ساز وکارهای اجرایی حاکم هستند. بنابراین نقد آنها نسبت به ساختارهای حاکمیتی، نقدی غیرواقع گرایانه و کم اثر است. همان مسئله‌ای که فیلم “جنگل پرتقال” و “استاد” که در خصوص مسائل مربوط به زنان است نیز دچار آن هستند؛ مسائلی واپس گرایانه و عقب مانده در حوزه زنان که نسبتی با مطالبات واقعی امروز زنان ایرانی ندارد.
در جشنوارهٔ امسال فیلم‌هایی با مضامین اجتماعی همچون “روایت ناتمام سیما”، “عطرآلود”،” وابل” و “یادگار جنوب” نیز وجود دارد که به طرح مسائلی می‌پردازد که دغدغه مخاطب ایرانی نیست و مهمترین مسئله اجتماعی ایران یعنی کاهش سرمایه اجتماعی و مهمترین رکن آن یعنی اعتماد در هیچ یک از فیلمهای جشنواره چهل و یکم جایگاهی ندارد.
فیلم سینمایی “غریب” که به روایت زندگی و عملکرد شهید محمد بروجردی در دوران حضورش در کردستان می‌پردازد نیز تأکید بر بازگشت به خویشتن دارد. ترسیم شمایل یک اسطوره و قهرمان که مقایسه آن در ذهن مخاطب با افراد جایگزینی که اکنون در ساختار قدرت حضور دارند دوگانگی میان آرمان و واقعیت را پررنگ‌تر می‌سازد.
در نهایت اولویت بخشی بر مسائل حاکمیتی به جای مسائل عمومی و نیز پرداختن به آندسته از مسائل عمومی که اولویت چندانی برای مخاطب نداشته یکی از مهمترین ویژگی‌های مطرح در فیلمهای جشنواره چهل و یکم است.
بنابراین برایند حاصل از ارزیابی فیلمهای جشنواره چهل و یکم نشان می‌دهد که در حوزه سینما نیز هرچند گام‌های رو به جلویی برای کنش فعالانه در مواجهه با پدیده‌ها برداشته شده اما همچنان رویکرد واکنشی و منفعل در برخورد با پدیده‌های اجتماعی و سیاسی، بر سیاست گذاری دستگاه‌ها و ساختارهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سینما استیلا دارد. آنها همچنان نگاهشان رو به گذشته بوده و در جهت پاسخ دهی به رخدادها، حوادث و بحرانهای گذشته اهتمام ورزیده و از درک رخدادهای آتی و پرداختن به آن عاجزند یا سربازمی‌زنند.
[۱] دانش آموخته دکتری علوم ارتباطات
آئین رونمایی از کتاب «تاریخ‌نگاری و امنیت ملی» در نخستین همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلام
نخستین همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی به همت مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی ایران(مهتاب) و با حضور پژوهشگران، محققان و فعالان عرصه تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ نخستین همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی به همت مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی ایران(مهتاب) در محل تالار قلم کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
حجت‌الاسلام سعید فخرزاده در ابتدای این همایش گفت: مهرماه سال ۱۴۰۱ شورای فرهنگ عمومی کشور با درخواست نام‌گذاری روز ۲۵ دی‌ماه به نام روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی موافقت کرد. در مدت کوتاهی کمیته‌ای برای برنامه‌ریزی و برگزاری همایش و تقدیر از فعالان حوزه تاریخ‌نگاری ایجاد شد.
دبیر مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی ایران (مهتاب) ابراز امیدواری کرد: مجمع مهتاب در سال‌های آتی، برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای ارتقاء تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی داشته باشد.
در ادامه علیرضا مختارپور در سخنانی با تاکید بر اهمیت جایگاه تاریخ در زندگی بشر اظهار داشت: به هر معنا که تاریخ را در نظر بگیریم، چه از نظر عام و چه از منظر سبک‌شناسی و فلسفه تاریخ، یکی از مهمترین معارف بشری، تاریخ است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران افزود: اگر در رمان یا مجموعه شعر یا متن ادبی و سیاسی در مورد دوره‌ای از تاریخ مطلبی بیان میشود، وظیفه بررسی صحت آن با تاریخ‌نگاران است. در گذشته بدبینی نسبت به تاریخ و تاریخ‌نگاری وجود داشته است؛ چرا که دقت و همت زیادی توسط تاریخ‌نگاران صورت نگرفته و حتی در ابیات شاعران ادوار مختلف با کنایه درباره تاریخ و تاریخ‌نویسی صحبت شده است. در ادوار مختلف تاریخی نیز گاهی تاریخ توسط افراد وابسته به صاحبان قدرت و ثروت نگاشته شده است.
در ادامه این مراسم از دو کتاب «آشنایی با مراکز اسنادی، پژوهشی و تولیدی تاریخ انقلاب اسلامی ایران» و «تاریخ‌نگاری و امنیت ملی» رونمایی و از تعدادی از تاریخ‌نگاران پیشکسوت انقلاب اسلامی تجلیل شد.
لینک خبر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۲۹ – دی ۱۴۰۱
در شماره ۱۲۹ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:
◄ الزامات مواجهه نظام با جامعهٔ ایران پسااعتراضات / گروه مطالعات ایران
اعتراضات تابستان و پاییز ۱۴۰۱ که در بستری از کاستیهای زمینهای و عملکردی رخ دادند، هزینههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی بر نظام سیاسی و مردم وارد ساخته است. گستردگی و عمق آسیبها و هزینههای مذکور، ضروری می‌سازد که مجموعه نظام برای جامعه پس از اعتراضات برنامهای واقعبینانه و دقیق تدوین نموده و بلافاصله پس از بازگشت آرامش به جامعه، گام‌های اجرایی آن را آغاز نماید. نوشتار پیش رو، برخی از الزامات مواجهه و مدیریت جامعه پس از اعتراضات را مورد تأمل قرار داده است.
◄ اعتراضات و سرمایه اجتماعی در ایران/ سعید صادقی جقه
طبق یافتههای اغلب پیمایشها، پژوهشها و تحلیلها مؤلفههای مختلف سرمایه اجتماعی در ایران وضعیت مناسبی نداشته و در روندی کاهشی قرار دارد. در این یافتهها به موارد متعددی از تضعیف اعتماد نهادی و عمومی، ضعف شبکههای ارتباطی، عدول از ارزشها و هنجارها در حوزهها و سطوح مختلف زندگی اجتماعی، ضعف مشارکت عمومی و… اشاره شده است. در چنین شرایطی، اعتراضات ۱۴۰۱، پیامدهایی تأمل برای سرمایه اجتماعی ایرانیان بههمراه داشته است. در برآورد پیش رو، آن دسته از تحولات سرمایه اجتماعی که با اعتراضات ۱۴۰۱ گره خورده، از آن ناشی شده، و یا در آن بازتاب یافتهاند بررسی شده و توصیه‌هایی راهبردی برای تقویت سرمایه اجتماعی در کشور ارائه شده است.
◄ الزامات کنشگری و حکمرانی حزبی پس از ناآرامیهای اخیر/ سید علی مرندی
این نوشتار به دنبال آن است که پس از ناآرامیهای اخیر به وضعیت‌سنجی اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان به عنوان مهمترین کنشگران حزبی بپردازد و همچنین وضعیت حکمرانی حزبی را بررسی کند. سپس به آسیب‌شناسی کنشگران و حکمرانی حزبی پرداخته و در نهایت بایسته‌هایی را به حکمرانان و کنشگران حزبی گوشزد کند.
◄ مسئلهشناسی امنیت نرم در جامعه ایرانی / گروه مطالعات ایران
مسئلهشناسی، در حوزه کشورداری، به منزله نخستین مرحله سیاست‌گذاری یا خطمشیگذاری به شمار میآید. در مقاله حاضر، علاوه بر شناسایی مسائل امنیت نرم جمهوری اسلامی، به اولویتبندی آنها نیز خواهیم پرداخت.
◄ الزامات قضائی مدیریت ناآرامی‌ها/ پیمان حسنی
قوه قضائیه به عنوان یکی از سه قوه اصلی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران، وظیفه پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی و نیز تحقق بخشیدن به عدالت را بر عهده دارد. به حسب جایگاه و اهمیت ویژه این قوه در نزد قانون‌گذار، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فصل یازدهم خود را به تبیین وظایف و مسئولیت‌های این قوه اختصاص داده است. در این نوشتار، ضمن پرداختن به وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی، به الزامات قضائی مدیریت ناآرامی‌ها پرداخته شده و پیشنهادهایی در این راستا ارائه میشود.
◄ بررسی بسترهای حقوقی فساد اداری و نارضایتی عمومی/ زینب عبدالله‌خانی
فساد اداری تأثیر جبران‌‌ناپذیری بر نارضایتی عمومی دارد. نارضایتی عمومی پشتوانه‌‌ی مشروعیت هرگونه ناآرامی است و مانند چک سفید امضا بر حق بودن هرگونه جنبشی را تضمین میکند. در این نوشتار آن دسته از بسترهای شکلگیری فسادهای اداری بررسی میشود که بدون منجر شدن به فساد، بر نارضایتی‌‌های عمومی تأثیر می‌‌گذارند.
◄ آسیب‌شناسی حکمرانی امنیتی در حوزۀ ورزش در جمهوری اسلامی ایران/ مسعود موسوی
نظر به اثرات مختلفی که ورزش می‌تواند از منظر ایجابی و سلبی بر امنیت ملی کشور داشته باشد، در مقاله حاضر به مهمترین مسائل مبتلابه ورزش کشور طی ماه‌های اخیر می‌پردازیم. در این راستا، موضوعاتی چون ارتباط سیاست و ورزش، نقش بخش ورزش کشور در ناآرامیهای اخیر و پیامدهای آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
◄ جنگ شناختی و اصول راهنمای آن در عصر اطلاعات/ فرزاد پورسعید
بر سر این انگاره که اطلاعات نام عصری است که ما در آن زندگی می‌کنیم، توافقی همگانی وجود دارد. در این مقاله، با تشریح ویژگی‌های عصر اطلاعات به عنوان بستر شکلگیری جنگ شناختی که امکان فراتررفتن و ارتقای جنگ روانی را فراهم کرده، به تبیین جنگ شناختی و اصول راهنمای آن در عصر اطلاعات می‌پردازیم.
◄ مسائل امنیتی مشترک جمهوری اسلامی ایران و کردستان عراق/ گروه مطالعات بین‌الملل
در یک سال اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و منطقه اقلیم کردستان عراق، تشنج سیاسی و امنیتی چشم‌گیری وجود داشته است. این منطقه به سبب اینکه محل استقرار چند گروه مسلح کُرد ایرانی مخالف نظام است، محل دغدغه امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران بوده است. به جز آن، نگرانی از تحرکات و اقدامات رژیم صهیونیستی در این منطقه، بدل شدن آن به عنوان پُلی جهت اقدامات ضد نظام، مواضع مقامات اقلیم به خصوص حزب دموکرات بارزانی و مسائل داخلی عراق و روابط حزب دموکرات با اتحادیه میهنی کردستان عراق که با ایران رابطه نزدیک‌تری دارد را هم باید به مجموعه این نگرانی‌ها اضافه کرد. هر اقدامی برای اتخاذ تصمیمات سیاسی، امنیتی و نظامی در رابطه با کردستان عراق باید با شناختی کامل از مسائل مشترک امنیتی این منطقه از این جهت صورت گیرد که عملاً دولت مرکزی عراق، حرف اول و آخر را در اقلیم نمیزند. ماهیت ساختار حکومت در عراق، نه فدرال که عملاً به شکل کنفدرال است و با توجه به سیاست خاص قدرت‌های بزرگ، این ماهیت کنفدرال و استقلال قابل‌توجه اقلیم تا مدت‌زمان نامشخصی در آینده همچنان باقی خواهد ماند.
◄ امنیتی‌سازی جمهوری اسلامی ایران در جامعۀ بین‌المللی: اهداف و سازوکارها/ محمود یزدان‌فام
بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای، متهم شدن ایران به ارسال سلاح به روسیه در جنگ اوکراین، تداوم ناآرامی‌ها در داخل و راهپیمایی‌ها در خارج کشور به همراه تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در شورای حقوق بشر سازمان ملل و اخراج ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل رویدادهای مهمی هستند که نشان‌دهنده آغاز روند جدیدی است که از آن با عنوان امنیتی‌سازی یاد میشود. در این نوشته ضمن طرح مفهوم امنیتی‌سازی، سازوکارهای آن طرح و توصیه‌هایی برای خنثی‌سازی آن ارائه میشود.
◄ مواضع تروئیکای اروپایی در قبال تحولات داخلی ایران: دلایل و پیامدها/ علیرضا ثمودی
در این یادداشت ضمن اشاره به مواضع تروئیکای اروپایی در قبال تحولات داخلی ایران و مقایسه آن با مواضع آن در تحولات سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸، دلایل تغییر رویکرد اروپا و تندتر شدن مواضع تروئیکای اروپایی بررسی میشود.
◄ سیاست «نگاه به شرق» در پرتو تحولات اخیر در روابط ایران با چین و روسیه/ مهدی شاپوری
«نگاه به شرق» یکی از ایدههای مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که اغلب به‌عنوان جایگزینی برای غرب یا اهرمی در برابر غرب مطرح بوده است. در سال‌های اخیر و با توجه به شکلگیری و تشدید چالشها و تنشهایی میان غرب با روسیه و چین از یک سو و جمهوری اسلامی ایران و غرب از سوی دیگر، بیش از گذشته به ایدۀ نگاه به شرق توجه شده و حتی تلاش شده است تا به نوعی استراتژی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود. با این حال، به نظر میرسد «نگاه به شرق» نتوانسته انتظارات طرفداران آن و منافع ملی ایران را تأمین کند. تحولات غیرمنتظره سفر رئیس‌جمهوری چین به عربستان و اعلام همراهی چین با بسیاری از دیدگاه‌های کشورهای عربی به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مسائل منطقه‌ای و در رابطه با ایران، تلنگری برای هشیارشدن نسبت به کاستیهای سیاست «نگاه به شرق» است. این نوشتار بر آن است که سیاست «نگاه به شرق» در شرایطی منافع ملی ایران را تأمین خواهد کرد که با «تعامل و تنشزدایی با غرب» همراه باشد. در غیر اینصورت، هزینههای پیگیری «نگاه به شرق» زیاد و منافع آن کم خواهد بود.
◄ نگاه دیگران: تحولات سیاسی- امنیتی ایران از دید اندیشکده‌های خارجی/ همت ایمانی
تحولات داخلی ایران طی چند ماه گذشته از مهمترین مسائل مورد توجه دولت‌ها، رسانه‌ها و افکار عمومی جهانی بوده است. در این نوشتار نگاه پنج اندیشکده سرشناس خارجی به تحولات سیاسی-امنیتی ماه‌های اخیر ایران به ویژه اعتراضات تابستان و پاییز ۱۴۰۱ بررسی میشود و سپس پیشنهادهایی به نهادهای تصمیم‌گیر در سیاست داخلی و خارجی ایران ارائه می‌گردد.
امنیت انرژی
تمدن کنونی بشری به‌شدت به منابع و خدمات انرژی وابسته است و امنیت انرژی مقوله‌ای است که نزد دولت‌ها، جوامع و افراد از ارزش بسزایی برخوردار است. امروزه سیاره زمین با چالش‌های ناشی از وابستگی فزاینده به سوخت‌های فسیلی مواجه است.از سوی دیگر بسیاری از کشورهای غنی از انرژی‌های فسیلی ازجمله در خاورمیانه و شمال آفریقا، از بی‌ثباتی و درگیری رنج می‌برند. آنها از تبدیل منابع انرژی به ثروت به‌منظور توسعه اقتصادی ناتوان هستند. ظهور کنشگران جدیدی همچون جمهوری خلق چین ژئوپلیتیک امنیت انرژی را دستخوش دگرگونی کرده است. این مباحث، امنیت انرژی را به یکی از چالش‌های مهم قرن ۲۱ بدل کرده است. کتاب حاضر امنیت انرژی را به‌عنوان یک ارزش که به‌طور مداوم در مناقشه با دیگر ارزش‌های اصلی همچون رفاه اقتصادی و پایداری قرار گرفته، بررسی میکند و به‌دنبال ارائه روایتی جامع از امنیت انرژی در جهان معاصر است.
نویسنده کتاب، رولاند دانروتر پژوهشگر روابط بین‌الملل و استاد و معاون دانشگاه وست مینستر از سال ۲۰۱۶ است. از او چهار کتاب با عناوین «امنیت بین‌المللی: دستورکار معاصر»، «منابع جهانی: درگیری و همکاری»، «چین، نفت و سیاست جهان» و «روسیه و اسلام: دولت، جامعه و رادیکالیسم» منتشر شده است. مترجمان کتاب، احسان یاری دانش‌آموخته دکترای تخصصی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک از دانشگاه تهران و دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز است. از آثار ترجمه‌ای وی می‌توان به کتاب‌های «سیاست بین‌المللی خلیج فارس» و «جغرافیای فرهنگی: فرهنگی انتقادی از مفاهیم کلیدی» اشاره کرد. حسین علی‌پور دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای گرایش مطالعات خاورمیانه از دانشگاه شیراز است.
نویسنده: رولاند دانروتر
مترجمان: احسان یاری- حسین علی‌پور
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۹۹۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۸-۲۷-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸
کنترل تسلیحات در سیاست خارجی آمریکا
سیاست کنترل تسلیحات آمریکا پس از ۱۱سپتامبر در دولت‌های بوش، اوباما و ترامپ شاهد تداوم در بعضی زمینه‌ها و تغییرات گوناگون در برخی زمینه‌های دیگر بود. ویژگی مشترک سیاست خارجی آمریکا بر محور سیاست کنترل تسلیحات در دوره زمانی ۲۰۲۰-۲۰۰۱ تداوم پایبندی به سیاست کنترل تسلیحات و ادامه مساعی معطوف به «تطبیق و هماهنگ‌سازی» این سیاست با ویژگی‌های جدید نظام بین‌الملل است. سیاست کنترل تسلیحات در دوره بوش در قالب «راهبرد فراموازنه‌گرایی و سیاست فراکنترل تسلیحات»، در دوره اوباما در قالب «راهبرد موازنه برون بوم و سیاست کنترل تسلیحات برون بوم» و در دوره ترامپ در قالب «راهبرد ناموازنه و سیاست ناکنترل تسلیحات» قابل بررسی است. هرکدام از این راهبردها آثار و پیامدهای درخور توجهی بر سایر بازیگران نظام بین‌الملل و امنیت بین‌المللی داشتند که مطالعه آنها برای درک سیاست بین‌المللی بسیار مفید است.
نویسنده کتاب، فرهاد وکیلی دانش‌آموخته دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه علامه طباطبایی است. امنیت بین‌الملل و به‌ویژه کنترل تسلیحات حوزه مورد علاقه ایشان می‌باشد. از آثار منتشرشدهٔ ایشان در این زمینه می‌توان به مقالات زیر اشاره کرد: • رژیم تحریم‌های بین‌المللی: بنیان‌ها، فرایندهای تصمیم‌ساز، نهادهای مجری و سنجش کارایی؛ • رژیم چندجانبه تحریم: واکاوی سازوکار تحریم‌های اعمالی علیه روسیه؛ • رویکرد مقایسه‌ای به سیاست کنترل تسلیحات آمریکا (۲۰۲۰-۲۰۰۱).
نویسنده: فرهاد وکیلی
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۱،۳۵۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۱-۲۶-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸
امنیت سوژه مبنا
امنیت سوژه‌مبنا نظریه‌ای جدید از امنیت است که برای نخستین‌بار در حوزهٔ مطالعات امنیت طرح و ارائه میشود و نه فقط از حیث محتوا و صورت‌بندی نظری که از حیث رهیافت و روش نیز تلاشی نوین به شمار می‌رود. بر پایهٔ این نظریه امنیت سوژه‌مبنا به معنی: «امنیتی‌سازی ظرفیت سوژگی انسانی و کنشگری اجتماعی به‌نحوی است که تحقق بُعد وجودی فرد به غایت امر امنیتی بدل شود و تضمین پیش‌شرط‌های نهادی به‌منظور توسعه و تعمیق سوژگی تعیین‌کنندهٔ ماهیت و عملکرد سازوبرگ‌های امنیتی باشد». نظریه‌های کلاسیک امنیت دولت را هم‌زمان کارفرما و کارگزار امنیت می‌دانند، اما در نظریهٔ امنیت سوژه‌مبنا دولت به مقام کارگزاری امنیت محدود میشود و به‌جای وضع خودمختارانه یا خودسرانهٔ سیاست‌های امنیتی به راهبردهای از پیش موجود عمل میکند. در این رهیافت امنیتی پاسداری از حقوق فرد به‌منظور تحقق ظرفیت‌های وجودی و کنشگری خلاق به متن مفهوم امنیت وارد میشود. در این نظریهٔ تضییع حقوق بنیادین بشری و تحدید آزادی‌های اساسی فرد زیربنایی‌ترین تهدیدهای امنیتی به شمار می‌آیند.
نویسنده کتاب، سلمان صادقی‌زاده دانش‌آموختهٔ دکترای جامعه‌شناسی سیاسی از دانشگاه تهران و استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی استسش. تاکنون ترجمه‌های زیر به قلم ایشان انتشار یافته است: – پارادایم جدید؛ – برابری و تفاوت: آیا می‌توانیم با هم زندگی کنیم؛ – دموکراسی چیست؟؛ – بازگشت کنشگر: نظریهٔ اجتماعی در جامعهٔ پساصنعتی؛ – جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی.
نویسنده: سلمان صادقی‌زاده
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۷۰۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۴-۲۵-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸
اصول کشورداری (مدیریت سیاسی فضای ملی)
جغرافیای سیاسی در جایگاه علم کشورداری به‌دنبال برآوردن نیازهای زندگی شرافتمندانه شهروندان و مصالح آحاد ملت، فارغ از شناسه‌ها و ویژگی‌های فرهنگی-زیستی، ساختار اجتماعی، فضا و زیست‌بوِم جغرافیایی آنها و کارآمدسازی نظام سیاسی است. از دید جغرافیای سیاسی، حق حکمرانی حاکمان و بازیگران سیاسی به‌عنوان پدیده‌ای وکالتی از سوی شهروندان و ملت، تنها زمانی رسمیت و مشروعیت دارد که این اهداف تأمین شوند. این کتاب کوششی برای پاسخ به نگرانی‌ها و نیازهای ملی و دانشگاهی در این زمینه است. هرچند بخش اعظم کتاب دربارهٔ جستارهای بنیادی است، اما درون‌مایهٔ برخی از فصول کتاب بر پایه چالش‌های حوزه کشورداری و طرح پیشنهاد و رهنمود برای راه‌کاریابی تنگناهای مدیریت سیاسی فضای ملی در ایران تدوین شده است.
نویسندگان کتاب، محمدرضا حافظ‌نیا استادتمام جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس هستند که تاکنون ۳۰ جلد کتاب در حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک در حوزه‌های بنیادی و کاربردی در زمینه‌های ژئوپلیتیک انسان‌گرا، فلسفه جغرافیایی شهروندی و حکومت، مدیریت و آمایش سیاسی فضا، ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی جهانی و منطقه‌ای به چاپ رسانده‌اند. مراد کاویانی‌راد دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی هستند که تاکنون ۱۳جلد کتاب در حوزه جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیک) در حوزه‌های بنیادی و کاربردی در زمینه‌های ناحیهگرایی، فلسفه جغرافیای سیاسی، جغرافیای انتخابات، امنیت زیستمحیطی و هیدروپلیتیک منتشر کردهاند.
نویسندگان: محمدرضا حافظ‌نیا- مراد کاویانی
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۱،۱۵۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۷-۲۴-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸
تقابل و نظم؛ سیاست امنیتی آمریکا و روسیه در قفقاز جنوبی
پویایی تحولات و روندها ویژگی اصلی مناطق مختلف جهان است که ماهیت کنشگری و اهداف بازیگران را در سطوح مختلف متأثر می‌سازد و گاه در یک رابطه ساختیابی روندها و تحولات منطقه‌ای از ماهیت متغیر اهداف، رقابتها و تعارض منافع بازیگران به‌ویژه قدرت‌های بزرگ متأثر میشود. منطقۀ قفقاز جنوبی در سه دهه گذشته آبستن تحولات و رخدادهای مختلف بوده است که نظم منطقه‌ای را دچار تحول کرده است، بهگونهای که جنگ دوم قرهباغ به‌عنوان نقطهعطفی در تاریخ تحولات این منطقه، تمام روندها را در قفقاز جنوبی در سطوح مختلف دوجانبه، منطقه‌ای، میانمنطقهای و فرامنطقهای متأثر ساخته است. پژوهش حاضر کوشش کرده است ضمن بررسی متغیرهای مختلف نظم منطقه‌ای جدید، به عوامل شکلدهندۀ اهداف امنیتی روسیه و آمریکا بپردازد و سناریوهای احتمالی از تحولات منطقه را در سال‌های آتی ارائه دهد. کتاب حاضر از جهتهای مختلف، مانند فهم نظم منطقه‌ای، ماهیت اهداف و عوامل شکلدهندۀ منافع امنیتی روسیه و آمریکا و تبیین روندهای جدید در منطقه از نظر سیاست‌گذاری مطلوب در مسیر تأمین منافع ملی ایران اهمیت دارد.
نویسنده کتاب، قاسم اصولی اودلو دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل از دانشگاه تربیت مدرس و همکار علمی دانشگاه علامه طباطبایی است. حوزه‌های پژوهشی مورد علاقه ایشان روابط خارجی، سیاست خارجی و حوزه اوراسیاست. کتاب «راهبردهای تأمین امنیت اقتصادی ایران در اوراسیای مرکزی» از ایشان است.
نویسنده: قاسم اصولی اودلو
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۴۰۱
شمارگان: ۱۰۰
قیمت: ۱،۳۰۰،۰۰۰ ریال
شابک: ۶-۲۱-۵۷۱۶-۶۲۲-۹۷۸
ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۲۸ – آذر ۱۴۰۱
در شماره ۱۲۸ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:
◄چهارچوبی روش‌شناختی برای بررسی ناآرامیهای سیاسی ایران/ محمود یزدان‌فام
جامعه ایران بیش از یک ماه است درگیر ناآرامیهای سیاسی گسترده است. چرایی شکلگیری این ناآرامی‌ها، روند تحولات و آینده آن برای همه کنشگران اهمیت زیادی دارد و آنها به دنبال شناخت دقیق این پدیده هستند. این گزارش تلاش دارد چهارچوبی برای بررسی و شناخت این پدیده ارائه دهد.
◄تأملی مفهومی بر ناآرامیهای شهریور تا آبان ۱۴۰۱/ مجتبی قلیپور
مفهومپردازی پدیده‌های اجتماعی و سیاسی فقط اهمیت نظری و علمی ندارد، بلکه لازمۀ شناخت راهبردی دقیق و مواجهۀ کارآمد و عالمانۀ دستگاه سیاست‌گذاری و تصمیمگیری کشورها با این پدیدههاست. در این نوشتار، ابتدا به ضعف در مفهومپردازی پدیده‌ها و رویدادهای اجتماعی و سیاسی که عامل زنجیرهای از نادرستیهای شناختی و سوءمحاسبات راهبردی است اشاره و سپس تلاش می‌کنیم مفاهیم رقیب برای توصیف ناآرامیهای اخیر کشور را ارزیابی و مفهوم یا مفاهیم دقیقتر از نظر علمی را پیشنهاد کنیم.
◄علل غافلگیری نظام‌های سیاسی در برابر جنبش‌های ناگهانی/ فرزاد پورسعید
چرا سامانههای شناختی نظام‌های سیاسی اغلب در برابر وقوع جنبش‌های ناگهانی غافلگیر میشوند؟ در این مقاله به این پرسش از منظر جامعه‌شناسی شناخت پاسخ میدهیم. اهمیت و ضرورت این مطالعه، به نیازی بازمی‌گردد که نظام‌های سیاسی به پیشآگاهیها و هشدارهای به‌موقع در خصوص بی‌ثباتی‌های محتمل الوقوع و همچنین شناخت‌ها و ارزیابیهای معتبر و دقیق از ماهیت و علل و عوامل بروز رخدادهای بی‌ثبات‌کننده دارند تا بتوانند در مواجهه با این رویدادها و یا پیش‌بینی و پیش‌گیری از آنها اثربخش باشند و از تراکم، توالی و تقاطع بی‌ثباتی‌ها که می‌تواند به فروپاشی نظم مستقر منجر شود، جلوگیری کنند.
◄تحلیل جامعه‌شناختی ناآرامیهای شهریور و مهر ۱۴۰۱/ سلمان صادقی‌زاده
ناآرامیهای شهریور و مهر ۱۴۰۱ با آثار و پیامدهای ناخوشایند بسیاری همراه بود و از جهات مختلف به جامعۀ ایرانی صدماتی وارد کرد. اما این پدیده روی دیگری نیز داشت؛ فرا و ورای همۀ پیامدهای اجتماعی منفی و سلبی رویدادهای اخیر، می‌توان پیامدهای اجتماعی مثبت و ایجابی مهمی را نیز برشمرد. پیامدهایی که با التیام‌بخشی به سه ابرشکاف اجتماعی جامعۀ ایرانی، یعنی شکاف نسلی، شکاف قومی و شکاف جنسیتی، به افزایش سرمایه‌های اجتماعی انجامید و از این طریق توان اجتماعی را افزایش داد.
افزایش توان اجتماعی جامعۀ ایرانی با نوعی دگرگونی یا دگردیسی در صورت‌بندی نظام اجتماعی ایران معاصر همراه بوده است. نوشتار حاضر بر آن است که سیاست‌گذاری اجتماعی از این تحول اجتماعی عقب مانده است و با اتخاذ سیاست‌های نامتناسب فرصت لازم برای به روز رسانی سیاست‌ها در این مقطع زمانی را از دست داده است. بنابراین، در بخش نتیجه گیری و ارائه توصیه‌های راهبردی، نکات لازم در جهت اصلاح وضعیت یادشده بیان خواهد شد.
◄تحلیل و واکاوی سویهها و ابعاد وقایع اعتراضیِ شهریور و مهر ۱۴۰۱ از منظر فضای مجازی و رسانهای/ مؤسسه فرهیختگان قائم
در این نوشتار، با بهرهمندی از نظرات صاحبنظران، فعالان و مدیران حوزه‌های رسانه، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، بر سویهها و ابعادی خاص از وجوه رسانهای و مجازی ناآرامیهای اخیر، پرتو افکنده شده و علاوه بر تحلیل و آسیب‌شناسی وجوه مختلف این وقایع از منظر رسانه و فضای مجازی، راهبردها و راهکارهایی چند نیز پیشنهاد شده است.
◄واکاوی پویش اعتراضی ۱۴۰۱ از منظر جامعه‌شناسی و اقتصاد سیاسی/ علیرضا رحیمی
بررسی علمی و بیطرفانه ناآرامیهای کنونی در ایران ضرورتی راهبردی برای امنیت ملی است. اگرچه دادههای در دسترس کنونی برای یک واکاوی دانشپایه از رخدادهای امروز بسنده نیست ولی می‌توان برپایه شناخت از روندهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پیشین و شناسایی سوگیری این روندها، خوانشی آغازین از این رویدادها را ارائه کرد. گزارش زیر تلاش میکند با رویکردی جامعه‌شناختی (جامعه‌شناسی سیاسی) که به ابزارهای تحلیلی اقتصاد سیاسی آمیخته و به میانجی نگرشی کلان و طبقاتی، به ریشههای ناآرامیهای کنونی بپردازد و در پرتو آن، زمینه‌ها، بنمایههای نیروافزا و ویژگی‌های این روند اعتراضی را به نگرش درآورد.
◄جایگاه زنان در ناآرامیهای اجتماعی اخیر/ وحیده احمدی
در ناآرامی‌ها و کنشهای اعتراضی که از شهریور ۱۴۰۱ در پی مرگ دختر جوانی در گشت ارشاد روی داد، زنان به صورت بیسابقهای کنشگر میدان بودند. آیا باید این کنشهای اعتراضی را بخشی از جنبش فمینیستی زنان در راستای احقاق حقوق خود دانست؟ چرا زنان در این حد گسترده در این ناآرامی‌ها مشارکت کردند؟ زنان در جمهوری اسلامی چگونه به سوژههای سیاسی معترض و گاه ساختارشکن تبدیل شده‌اند؟ این گزارش با نگاهی راهبردی و آسیبشناسانه تلاش خواهد کرد به این پرسشها پاسخ دهد.
◄مسئله قومیت و تجزیه‌طلبی در ناآرامیهای شهریور-مهر ۱۴۰۱/ نوید کلهرودی
پس از فوت مهسا امینی در اواخر تابستان شاهد اعتراضات ادامه‌دار اما پراکنده و فاقد انسجامی در بیشتر نقاط کشور بودیم. کرد بودن مهسا امینی نیز در ابتدا این گمان را تقویت می‌کرد که شاید گروه‌های قوم‌گرا و تجزیه‌طلب در کردستان و حتی گروه‌های پان‌ترک قصد سوار شدن بر این ماجرا را داشته باشند اما مدعای نگارنده این است که اگرچه مانند هر اعتراض/ شورش دیگری به‌خصوص از سال ۱۳۹۶ تاکنون گروه‌های مختلف سیاسی تلاش کردند تا این جریان را به نفع خود مصادره کنند اما در مجموع اعتراضات اخیر اساساً ویژگی‌های قومی و تجزیه‌طلبانه نداشتند و حتی رسانه‌های رسمی نظام و حتی خود مقام معظم رهبری نیز چندان به نشر چنین دیدگاهی نپرداختند.
◄چالش‌های حقوقی سامان‌دهی تجمعات اعتراض‌آمیز در ایران/ پیمان حسنی
تجمع اعتراض آمیز ابزاری در دست مردم برای اعتراض به سیاست‌های دولت‌هاست. این حق چه در اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی و چه در قوانین اساسی کشورها به عنوان یکی از حقوق شهروندی، متجلی است. بی‌تردید آزادی تجمعات تا زمانی که مسالمت‌آمیز باشد، مورد حمایت دولت‌ها و قوانین اساسی آنها خواهد بود و به محض انحراف از مسیر اصلی خود، با واکنش‌های مقتضی مواجه خواهد شد. در این نوشتار چالش‌های حقوقی سامان‌دهی تجمعات اعتراض در حقوق ایران بررسی شده و در نهایت، توصیه‌های راهبردی در جهت سامان‌دهی بهتر این موارد ارائه خواهد شد.
◄ظرفیت‌های فرصتساز ناآرامی‌ها و اعتراضات/ مهدی شاپوری
با وجود اینکه اعتراضات و ناآرامی‌ها ممکن است نظام‌های سیاسی و دولت‌ها را به چالش بکشند، اما ظرفیت‌های فرصتسازی نیز در درون خودشان دارند که می‌تواند در راستای کارآمدی و مشروعیت حکمرانی مؤثر باشد. در این نوشتار به ظرفیت‌های فرصتساز عام اعتراض و انتقاد برای نظام‌های سیاسی و جوامع با نگاه به ناآرامیهای اخیر در ایران پرداخته میشود.
◄نقش کنشهای گفتاری و رفتاری کارگزاران و نیروهای میدانی در شکلگیری و کنترل ناآرامی‌ها/ سعید صادقی جقه
در ماه‌های اخیر به خاطر تشدید معضلات اقتصادی و انباشت مطالبات مختلف اجتماعی و سیاسی، مدیریت و کنترل میدانی تجمعات اعتراضی به وظیفهای دشوار و خطیر تبدیل شده است. اگرچه نیروهای میدانی حافظ نظم و امنیت، عموماً تلاش می‌کنند تجمعات اعتراضی را با کمترین هزینه و حاشیه امنیتی مدیریت نمایند، اما هنگامی که دایره اعتراضات گسترش مییابد، مدیریت آنها نیز پیچیدهتر و دشوارتر میشود. مدیریت تجمعات و ناآرامیهایی که پس از فوت مهسا امینی شکل گرفت، از این نظر بغرنجتر است که در این مورد، نهاد انتظامی کشور، اصلیترین مخاطب معترضین بوده است. نوشتار حاضر با تأمل در کنشهای گفتاری و رفتاری مسئولان سیاسی و انتظامی و نیز کنشهای میدانی نیروهای تأمینکننده نظم و امنیت، نقش آن عوامل را در شکلگیری و کنترل ناآرامی‌ها جستجو کرده و توصیه‌هایی برای بهبود این عرصهها ارائه نماید.
◄سازوکارهای ترمیم شکاف معترضان و نظام سیاسی پس از ناآرامیهای اخیر/ سید‌علی مرندی
ناآرامیهای اخیر را می‌توان در چارچوب مخالفت با مداخله‌گری حکومت در عرصه سبک زندگی فهم کرد؛ به این معنا که معترضان احساس می‌کنند دولت حوزه خصوصی را به رسمیت نمی‌شناسد و به همین دلیل نیز به آن معترضاند و مصداق بارز این اعتراض را در مسئله «حجاب قانونی» و «گشت ارشاد» پیگیری می‌کنند. اعتراضات اخیر از جهت رادیکالبودن بی‌سابقه است و همین مسئله ضروت ترمیم شکاف‌ها را بیش از پیش روشن می‌سازد. این نوشتار پس از بررسی تفاسیر مختلف از ناآرامی‌ها و مشخصکردن موضع خود نسبت به این تفاسیر، عوامل شکاف را بررسی و راهکارهایی برای ترمیم شکاف میان معترضان و نظام سیاسی ارائه میکند.
◄چکمه نو، عقب‌گرد روزآمد سرویس‌های اطلاعاتی نظام سلطه: تحلیلی بر جنبش- اغتشاش شهریور- مهر ۱۴۰۱/ محمد صمدی
جنبش- اغتشاش شهریور- مهر ۱۴۰۱، دست کم دارای دو چهره اساسی است که یک چهره‌ی آن ناشی از متغیرها، عوامل و یا بهتر است بگوییم متأثر از مسائل درون‌سیستمی است و چهره دیگر تحت تأثیر متغیرها، عوامل و یا مسائل برون‌سیستمی قرار دارد. همین‌گونه، چهره‌ای از آن به مسائل بنیادین و ریشه‌ای و راهبردی بازمی‌گردد. چهره دیگر تحت تأثیر عوامل شتاب‌دهنده و چهره نهایی در پوشش نتایج و پیامدها قابل رؤیت و مشاهده است. گزارش حاضر به تبیین این چهرهها می‌پردازد.
◄ناآرامیهای ۱۴۰۱ و پدیده حمایت بین‌المللی از اعتراضات/ یاسر نورعلی‌وند
شاید برای نخستین بار در تاریخ تحولات سیاسی- اجتماعی ایران است که اعتراضات در کشور به سرعت «جنبه بین‌المللی و جهانی» پیدا میکند و در کانون توجه و کنش جامعه بین‌المللی و افکار عمومی جهان قرار می‌گیرد. حمایت‌های بین‌المللی در دو سطح دولتی و غیردولتی به حدی فراگیر و بی‌سابقه است که نمی‌توان تأثیرات و پیامدهای آن را در تحلیل وضعیت موجود ناآرامی‌ها و موقعیت بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران نادیده گرفت. از این رو، بررسی این پدیده و تأثیر آن بر اعتراضات و روندهای مرتبط با آن، موضوعی پراهمیت و راهبردی است که محور اصلی گزارش حاضر را تشکیل می‌دهد.
◄چشم‌انداز ناآرامیهای ۱۴۰۱/ سیدمسعود موسوی
به دنبال مرگ مهسا امینی، ناآرامیهای فراگیری در کشور صورت گرفت که هنوز با گذشت ۴۰ روز ، این ناآرامی‌ها ادامه دارد. تبیین چرایی وقوع این ناآرامی‌ها و چشماندازی که برای آن می‌توان در نظر گرفت، هدف نوشتار حاضر است. در این راستا برآنیم در این مقاله ضمن بررسی نقش کنشگران مؤثر در این ناآرامی‌ها و پیشرانهای مؤثر در آینده آن، سناریوهای مختلفی را که می‌توان برای آینده این ناآرامی‌ها در نظر گرفت، بررسی کنیم.
◄نگاه دیگران: ناآرامیهای ایران در نگاه اندیشکده‌های خارجی/ همت ایمانی
در این نوشتار سعی بر آن داریم تا ضمن بررسی دیدگاه‌های مطرحشده در برخی از اندیشکده‌های تأثیرگذار خارجی در خصوص اعتراضات اخیر شهروندان ایرانی، به تجزیه و تحلیل اثرات آن بر سیاست خارجی ایران بپردازیم. در نهایت نیز پیشنهاداتی به تصمیم‌گیران کشور به منظور برون‌رفت از بحران فعلی ارائه خواهد شد.