بایگانی دسته ی انتشارات

در شماره ۱۳۳-۱۳۲ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

◄ نظام مسائل راهبردی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۲/محمود یزدان فام
جمهوری اسلامی ایران‌ همانند اغلب بازیگران اجتماعی با مسائل متعدد روبرو است و منابع محدودی در اختیار دارد. رویکرد عقلانی حکم می‌کند که منابع محدود صرف حل و فصل مسائلی بشود که هزینه‌ای کمتر و بازدهی بیشتری دارند. این گزارش تلاش کرده است با استفاده از نظرات خبرگی و نرم‌افزار میک‌مک، مسائل راهبردی جمهوری اسلامی ایران‌ در سال ۱۴۰۲ شناسایی و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری متقابل آن‌ها بر همدیگر را بررسی نماید. این مسائل در یک نظام شبکه‌ای جانمایی شده است تا تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌مداران بتوانند بر روی مسائلی تمرکز کنند که تأثیرات بیشتری در کاهش مشکلات دارد.

◄ بایسته‌‏های غیر اقتصادی مهار تورم و رشد تولید در سال ۱۴۰۲/فرزاد پورسعید
مقام معظم رهبری، در پیام نوروزی خود به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۲ شمسی، سال جدید را سال «مهار تورم، رشد تولید» نامیدند. گزارش حاضر، فارغ از جنبه‌‏های اقتصادی تحقق این شعار، به بایسته‌‏های غیر اقتصادی مهار تورم و رشد تولید در شرایط کنونی جامعه ایرانی می‏‌پردازد و آن را شامل «ترمیم سرمایه اجتماعی از طریق امیدآفرینی» و «ترمیم سرمایه انسانی از طریق شایسته‌‏سالاری» می‏‌داند.

◄ تهدیدات اقتصادی-امنیتی ایران در سال ۱۴۰۲/عبداله قنبرلو
انتخاب عبارت «مهار تورم، رشد تولید» به عنوان شعار سال ۱۴۰۲ توسط رهبر معظم انقلاب بازتاب‌دهنده شرایط اقتصادی سخت کشور در وضع کنونی است. طی ده سال گذشته، با اینکه موضوعات اقتصادی با محوریت تولید به عنوان شعار سال انتخاب می‌شد، اما عملکرد اقتصاد کشور معمولاً تأمین‌کننده انتظارات جامعه نبوده و فشار بر جامعه خصوصاً طی شش سال اخیر بیشتر و بیشتر شده است. در وضع فعلی نیز نه‌تنها دولت، بلکه افکار عمومی کشور نیز غالباً ادامه نابسامانی تورمی و تنزل استاندارد زندگی در کشور را قابل‌انتظار می‌داند. دولت برای ایجاد گشایش راه دشواری پیش رو دارد. این گزارش به بررسی و تحلیل چند مشکل اساسی پیش روی اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲ می‌پردازد که در صورت بقا می‌توانند ثبات و امنیت کشور به خطر بیندازند.

◄ گذار از جنبش خطی به جنبش سیال: تأملی بر دوران نهفتگی اعتراضات ۱۴۰۱/ مجتبی قلی‌پور
آیا اعتراضات ۱۴۰۱ پایان یافته است؟ ما در این نوشتار، به یاری بصیرت‌های برگرفته از مطالعات جنبش‌های اجتماعی و مشاهدات میدانی، استدلال می‌کنیم که ما اکنون نه در دوران پایان این جنبش، بلکه در دروان نهفتگی آن به سر می‌بریم. تلاش می‌کنیم منظور از دوران نهفتگی جنبش‌ها و برخی ویژگی‌های دوران نهفتگی جنبش اعتراضی جاری در ایران را برشماریم. سپس مهم‌ترین ویژگی دوران نهفتگی این جنبش که همانا گذار از جنبش خطی به جنبش سیال است را توضیح می‌دهیم و در پایان برخی توصیه‌های راهبردی برای مواجهه‌ای عالمانه و کارآمد با این مرحله در راستای پاسداری از ثبات و امنیت ملی پایدار کشور پیشنهاد می‌کنیم.

◄ سیاست‌گذاری حجاب: ضرورت پرهیز از بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی/ سعید صادقی
اجرای طرح جدید حجاب و عفاف که از اواخر فروردین ۱۴۰۲ آغاز شده است با ملاحظات سیاسی و اجتماعی مختلفی همراه بوده است. یکی از پیامدهای اجرای این سیاست، آثار آن بر ثبات نظام سیاسی است که حفظ و تقویت آن از مهم‌ترین دغدغه‏‌های راهبردی در کشور محسوب می‏‌شود. اگرچه در سیاست‌گذاری‌ها و دستورالعمل‏‌های پیشین تجدیدنظرهایی صورت گرفته است، اما فضای سیاسی و اجتماعی جامعه حاکی از این واقعیت است که ظاهراً کنشگران و ذی‌نفعان موضوع در هر دو سوی طیف موافقان و مخالفان حجاب، با سیاست‏‌های جدید همراهی چندانی ندارند. در گزارش پیش رو، پیامدهای غفلت از اهمیت ثبات‏زدای سیاست‌گذاری‏‌های مرتبط با حجاب بررسی شده و توصیه‌‏هایی راهبردی برای تقویت ثبات سیاسی در خلال سیاست‌گذاری حجاب ارائه شده است.

◄ چالش‌های قانونی فیلترینگ در جمهوری اسلامی ایران/ زینب عبداله خانی
اینترنت و فناوری‌های مبتنی بر آن در جامعه امروز ایران بسیار گسترده شده‌اند تا جایی که می‌شود گفت جزء جدایی‌ناپذیر زندگی مردم هستند. با وجود این، به دلیل تهدیدات امنیتی یا دلایل دیگر، دسترسی به اینترنت روزبه‌روز محدودتر می‌شود. این محدودیت‌ها که موجب نارضایتی‌های گسترده‌ای شده است همواره با حمایت قانون نبوده است. در این نوشتار موضوع فیلترینگ و تقابل قانون با آن بررسی می‌شود.

◄ بایسته‌های مدیریت امنیتی شهرهای بزرگ در عصر خشم شهری/ گروه مطالعات ایران
در قریب به دو دهه گذشته و در سراسر جهان، شهرهای بزرگ صحنه وقوع اعتراضات گسترده خیابانی بوده‌‏اند. این اعتراضات تنها اختصاص به کشورهای فقیر یا در حال توسعه ندارند. کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته و سطح رفاه بالا نیز گرفتار این ناآرامی و خشم شهری شده‌‏اند. مجموعه پژوهش‌‏های صورت گرفته در حوزه مطالعات شهر که برای مطالعات امنیت عمومی و امنیت ملی نیز قابل استفاده است دلایل موجد این خشم شهری را در چهار متغیر اصلی بیکاری و فقر ناشی از آن، کمبود مسکن و طرد از پهنه شهری و رانده شدن به حاشیه‏‌ها، خشونت بدون ضابطه، غیرضروری، نامتناسب و بدون پاسخگویی پلیس و در نهایت نبود هیچ امکان سیاسی-دموکراتیک برای تغییر تصمیمات حوزه مدیریت شهری تشخیص داده‌‏اند. با توجه به چهار متغیر مزبور، هر اقدامی در جهت مدیریت امنیتی شهرهای بزرگ و در پیوند با اعتراضات شهری، به خصوص در رابطه با پیشگیری از وقوع چنین اعتراضاتی و نیز ممانعت از تکرار آن یا کاستن از شدت آن‌ها باید این چهار متغیر را در نظر بگیرد. در نوشته حاضر مورد خاص شهر تهران و جلوه‌‏های نسبتاً واضح خشم شهری در آن را با توجه به چهار متغیر مزبور بررسی کرده‌ایم.

◄ رأی دیوان بین‌المللی دادگستری دربارۀ دعوی ایران و امریکا: الزامات و بایسته‌ها/ پیمان حسنی
پس از چندین سال پیگیری و تلاش مستمر، سرانجام در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۲۳ دیوان بین‌المللی دادگستری رأی نهایی خود را در پرونده «برخی اموال ایران» که ناظر بر توقیف غیرقانونی اموال بانک مرکزی ایران در آمریکا بود صادر کرد. این رأی هم از جنبه‌های حقوقی و هم از جنبه‌های سیاسی دارای ابعاد مختلفی است که این نوشتار به برخی از آن‌ها می‌پردازد.

◄ تنش‌زدایی منطقه‌ای: دستاوردها، هزینه‌ها و بایسته‌ها/ یاسر نورعلی‌وند
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در یک تحول مهم، در دو ماه اخیر روی به سیاست تنش‌زدایی با کشورهای عربی منطقه و در رأس آن‌ها عربستان سعودی آورده است. در این گزارش ضمن برشمردن دستاوردها و هزینه‌های این سیاست برای جمهوری اسلامی ایران، به الزامات و بایسته‌هایی اشاره شده است که بدون توجه به آن‌ها، هزینه‌های این سیاست از دستاوردهای آن بیشتر خواهد بود.

◄ نظم امنیتی در قفقاز جنوبی و بایسته‏‌های سیاست خارجی ایران/ امین پرتو
از زمان پیروزی قاطع نظامی جمهوری آذربایجان بر ارمنستان در جریان جنگ دوم قره‏باغ، نظم امنیتی جدیدی در قفقاز جنوبی رخ نموده است. عناصر این نظم امنیتی جدید، برتری قاطع و غیرقابل جلوگیری نظامی باکو بر ایروان، کاهش حضور و تأثیرگذاری روسیه، افزایش دخالت‏های ترکیه، تشدید ضعف و فترت نظامی و راهبردی ارمنستان، افزایش تحرکات سیاسی و دیپلماتیک رژیم صهیونیستی و در نهایت احساس تنگنای راهبردی برای ایران است. وخامت روابط سیاسی میان تهران و باکو با لفاظی‏های پر آب‌وتاب دوجانبه همراه شده است. ایران نظم امنیتی در حال تکوین در قفقاز جنوبی را به زیان خود و موجد خطرات امنیتی و راهبردی می‏پندارد. مختصات این نظم امنیتی، تهدیدات ناشی از آن و امکانات ایران برای بدل کردن تهدید به فرصت، موضوع نوشتار حاضر است.

◄ حضور چین در خلیج فارس: دلایل و پیامدها/ علیرضا ثمودی
در حالی که چین به یک بازیگر مهم در خاورمیانه تبدیل شده، نقش اقتصادی آمریکا در خلیج فارس کاهش یافته است. در این یادداشت، پس از اشاره به همکاری‌های امنیتی و اقتصادی میان آمریکا و کشورهای خلیج فارس و بررسی تمایل این کشورها برای چرخش به سوی شرق آسیا، مناسبات اقتصادی و امنیتی میان چین و کشورهای منطقه و همچنین تلاش‌های چین برای جهانی‌کردن سیاست خارجی خود بررسی خواهد شد.

◄ تحلیلی بر سند «مفهوم سیاست خارجی فدراسیون روسیه»/ مهدی شاپوری
ششمین نسخۀ سند «مفهوم سیاست خارجی فدراسیون روسیه» در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۴۰۲/۳۱ مارس ۲۰۲۳ منتشر شد. این اولین نسخۀ منتشرشدۀ این سند بعد از حمله روسیه به اوکراین در اوایل اسفند ۱۴۰۰/اواخر فوریه ۲۰۲۲ است و با توجه به وضعیت و تحولات مرتبط با جنگ اوکراین و تشدید بی‌‏سابقۀ تنش‌‏ها میان روسیه و غرب، که محیط راهبردی روسیه و واقعیت‌‏های ژئوپلیتیکی پیرامون این کشور را متحول کرده، هم در شناخت تفکر و نگاه روس‌‏ها به جهان و هم در فهم سیاست خارجی روسیه و چشم‌‏انداز آن، اهمیت بسیار بیشتری نسبت به نسخه‌‏های قبلی این سند دارد. رویکرد حاکم بر سند جدید «مفهوم سیاست خارجی فدراسیون روسیه» کاملاً جنگ سردی است و جهت‌‏گیری اصلی آن، تقابل با غرب است. در اسناد قبلی سیاست خارجی و امنیت ملی روسیه، انتقاد از غرب کم‏ و بیش وجود داشته، اما در سند جدید شاهد سطح بی‌‏سابقه‌‏ای از نگرش آشکارا تهاجمی و مقابله‏‌گرایانه در برابر غرب هستیم. همزمان، اهمیت و جایگاه غرب در جهت‏‌گیری‏‌های منطقه‏‌ای سیاست خارجی روسیه تنزل بی‌‏سابقه‌‏ای پیدا کرده است. مهم‌‏ترین محور سند، علاقه و اعتقاد روسیه به شکل‏‌گیری نظام بین‏‌الملل چندقطبی و تلاش جدی از سوی این کشور برای ایجاد چنین نظامی است.

◄ نگاه دیگران: نگاه اندیشکده‌های غربی به حضور چین در خاورمیانه/ علیرضا ثمودی
توافق تهران و ریاض با میانجی‌گری چین یکی از تحولات مهمی است که توجه صاحب‌نظران و کارشناسان مسائل بین‌المللی را به خود جلب کرده است. اندیشکده‌های غربی با انتشار یادداشت‌ها، گزارش‌ها و انجام مصاحبه‌های مختلف به بررسی این توافق و پیامدهای مختلف آن پرداخته‌اند. در این یادداشت، برخی از مهم‌ترین محورهای مورد توجه اندیشکده‌های غربی بررسی شده است.

◄ نگاه دیگران: نگاهی به برآورد استراتژیک ۲۰۲۳ رژیم صهیونیستی/ منصور براتی
موسسه مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی۱ به صورت سالانه اقدام به بررسی تهدیدها و فرصت‌های اصلی پیش‌روی این رژیم می‌کند. در ماه‌های نخست سال ۲۰۲۳ «برآورد راهبردی ۲۰۲۳» نیز انتشار عمومی یافت. یافته‌های اساسی این برآورد را می‌توان در سه سطح «تهدیدات»، «فرصت‌ها» و نهایتاً «توصیه‌ها و راهبردها» خلاصه کرد. این موسسه تهدیدات اساسی فراروی رژیم اسرائیل را به ترتیب اهمیت و شدت استراتژیک آنها عبارت از «مسئله فلسطین»، «تیره شدن روابط اسرائیل با ایالات متحده» و نهایتاً «ایرانِ هسته‌ای» می‌داند. به نظر می‌رسد به طور کلی توصیه‌های این برآورد استراتژیک بجز پاره‌ای از مسائل نظیر توسعه شهرک‌های صهیونیست‌نشین در کرانه باختری، با دستورکار یک کابینه لیبرال و میانه‌رو همخوانی بیشتری دارد و بعید به نظر می‌رسد، کابینه جدید نتانیاهو با حضور شخصیت‌های راست افراطی، ماهیتاً با بسیاری از توصیه‌های طرح شده همدلی چندانی داشته باشند.

در شماره ۱۳۰ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

◄ حکمرانی فضای مجازی و امنیت ملی/ مسعود موسوی
فضای مجازی از جمله حوزه‎‌هایی است که تحولات آن کل کشور را تحت تأثیر قرار می‎‌دهد و اثرات مستقیمی بر امنیتی ملی کشور دارد. طی ماه‌های اخیر فضای مجازی در کشور هم‌زمان با ناآرامی‏‌های شکل گرفته به دنبال مرگ خانم مهسا امینی، شرایط ویژه‌‎ای را سپری کرده است. در این مقاله با مرور این تحولات و سیاست‌گذاری‌های انجام شده در فضای مجازی تلاش خواهیم کرد مهم‎ترین چالش‌‏های موجود در سیاست‌گذاری در این فضا را مورد بررسی قرار دهیم.
◄ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت؛ ضرورت توجه به دیدگاه‏‌های بدیل/ سعید صادقی جقه
بیش از یک سال از تصویب و اجرای «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» گذشته است. با این حال، آمارهای رسمی مربوط به ازدواج و طلاق و نیز آمارهای مربوط به موالید، حاکی از این واقعیت تلخ است که طی این مدت، روندهای منفی موالید و نیز ازدواج و طلاق نه تنها کنترل نشده‏‌اند، بلکه وخیم‌‏تر شده‌‏اند. این امر بیانگر ضرورت توجه به عوامل و دیدگاه‌‏های بدیلِ مؤثر در روندهای جمعیتی است. نوشتار حاضر ضمن مرور اهداف و دستاوردهای قانون مذکور، موضوع کاهش ازدواج و فرزندآوری را با رویکرد زمینه‌‏مند بررسی کرده و توصیه‌‏هایی برای بازنگری در سیاست‌‏های مربوطه ارائه نموده است.
◄ بازتاب روندهای خشکیدن کشور بر امنیت ملی/ مراد کاویانی راد
طی چند دهه گذشته درهم‌تنیدگی و هم‌افزایی فَرین‌های آب‌وهوایی با عوامل انسانی به بحران آب در ایران انجامیده است. طی این بازه زمانی گرمایش زمین، دگرش‌های آب و هوایی، کاهش بارش، افزایش شمار سدها، گسترش کشاورزی، خشکیدن رودها، برداشت بی‎‌رویه از آبخوان‎‌ها، بی‎‌پروایی نسبت به حق‎آبه تالاب‌ها و کم‌توجهی به بایسته‎‌های سازگاری با دگرش اقلیم و تنگناهای آبی پیش رو، آینده بیمناکی فرارروی امنیت ملی در ابعاد امنیت آبی، امنیت غذایی و امنیت زیست محیطی کشور گشوده است. خشک‎سالی‎‌های انباشتی این بازه زمانی به همراه خشکسالی‏‌های پیاپی و پیوسته سه سال آبی گذشته به کاهش گسترده آب پشت سدها، کَندن چاه‌‎های عمیق جدید، تشدید فرونشست زمین، پایان زیست برخی جوامع محلی و پایان توسعه در بسیاری از نواحی انجامیده و در آینده هزینه‎‌های امنیتی کلانی بر کشور بار خواهد کرد. نوشتار پیش رو بر آن است که بازتاب روندهای خشکیدن کشور بر امنیت ملی را بررسی و واکاوی کند.
◄ بازتاب کم‌بارشی سال آبی جاری بر امنیت آب کلانشهر تهران/ گروه مطالعات ایران
تهران با جمعیتی افزون بر نُه میلیون تَن با آب و هوایی نیمه‌خشک، بیشینه بارش خود را در نیمه نخست سال آبی دریافت می‌کند. بر پایه داده‌ها تا پایان فصل پاییز سال آبی جاری در این شهر فقط ۳۱ میلی‌متر بارش ثبت شده و میانگین مصرف آب تهران در روز به ۳میلیارد و ۳۰۰میلیون لیتر رسیده است. این در حالی است که تهران دچار خشک‌سالی انباشته شده و جبران این خشک‌سالی نیازمند بارش‌های مناسب است. دیگر آنکه در آستانه زمستان پیشِ رو ذخیره روزانه آب در مخازن آب این شهر یک میلیون متر مکعب برآورد ‌شده در حالی که در وضعیت نرمال این میزان نزدیک به ۱میلیون و ۴۰۰هزار متر مکعب است. به‌گفته کارشناسان مخازن آب استان تهران در پایین‌ترین حد استاندارد خود قرار دارند و مصرف آب شهروندان بیش از اندازه استاندارد است. از این رو، وضعیت منابع آب تهران بسیار شکننده است. نوشتار پیشِ رو بر آن است که بازتاب‌های امنیتی – جغرافیایی کم‌بارشی و دیربارشی سال آبی جاری را بر امنیت آب این کلان‌شهر بررسی و واکاوی کند.
◄ بایسته‌های اعتمادسازی قضایی در محاکمات ناآرامی‌‌‌‌‌‌های اخیر/ زینب عبدالله خانی
نظام قضایی ملجأ و پناهی است که اشخاص برای داد ستاندن به آن پناه می‌برند. تفاوتی ندارد که طرف دعوا چه کسی باشد، موضوع دعوا چه باشد یا قدرت و زور کدام طرف بیشتر باشد، در هر صورت دادگاه به قضاوت عادلانهٔ خود می‌پردازد تا حق مظلوم را بستاند. در این میان ممکن است در رسیدگی به برخی از رفتارها شائبهٔ طرفداری کردن دادگاه از یک طرف دعوا مطرح شود؛ مسئله‌ای که در محاکمات ناآرامی‌های اخیر مطرح شده است. در این نوشتار به عوامل زمینه‌ساز بی‌اعتمادی در محاکمات ناآرامی‌های اخیر و راهکارهای برطرف شدن آن پرداخته می‌شود.
◄ مسائل و چالش‌‎های انتظامی کشور در پنج سال آینده/ محسن مرادیان
نیروی انتظامی یکی از نهادهای مهم و محوری جامعه بوده و به عنوان مجری قواعد و برقرارکننده نظم و امنیت عمومی، پیوسته در ارتباط و تعامل با مردم است. این ویژگی یعنی تعامل بین نیروهای پلیس و افراد جامعه، نیاز به اعتماد متقابل دارد که به‎‌نظر می‌‎رسد با وقوع حوادث اخیر و تلاش پلیس برای کنترل ناآرامی‌ها، این اعتماد به عنوان مهم‎‎ترین سرمایه اجتماعی پلیس، خدشه‎‌دار شده و فرماندهی انتظامی باید طی سال‎‌های پیشِ رو، تلاش برای ترمیم چهره پلیس را دوچندان کند. نوشته حاضر بر آن است تا به‎‌منظور کمک به فرماندهی جدید انتظامی، به تحلیل چالش‌های انتظامی نه‌چندان دور کشور بپردازد. چالش‌هایی که اگر با بهره‌گیری از زمان، به تمهید چگونگی مواجهه با آن‌ها نپردازیم، مشکلات جدی برای امنیت کشور در پی خواهند داشت. علاوه بر چالش اعتماد به پلیس، فرماندهی انتظامی با چالش‎‌های درون‌سازمانی نیز مواجه است که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
◄ احیای برجام و چالش‌های پیش‌رو/ سیدعلی مرندی
تحلیلی در حال شکل‌گیری است که در شرایط پس از ناآرامی‌های ۱۴۰۱ جمهوری اسلامی ایران را تشویق به احیای برجام تحت هر شرایطی می‌کند و علت این موضوع را ایجاد امید در جامعه ذکر می‌کند. واقعیت آن است که احیای برجام می‌تواند لااقل در کوتاه مدت طبقه متوسط شهری را نسبت به آینده امیدوار سازد و همچنین روابط با غرب را بهبود بخشد اما عدم توجه به برخی از نکات می‌تواند برگ برنده امیدوارسازی جامعه را به ناامیدی تبدیل کند. چه آن که در صورت احیای برجام چالش‌هایی نظیر «تحریم‌های دوره ترامپ»، «تحریم مبادلات چرخه دلار (U-Turn)»، «دستورالعمل‌های FATF»، «تعلیق تحریم به جای رفع آن»، «امکان خروج رئیس‌جمهور بعدی آمریکا از برجام»، «امکان استفاده از مکانیزم ماشه» و «پرونده PMD» می‌توانند بهره‌مندی اقتصادی ایران از منافع را دچار خدشه کنند. چنانچه ایران در مذاکرات برای این چالش‌ها چاره‌ای نیاندیشیده باشد می‌تواند به ناامیدی گسترده‌تر و پایدارتری منجر شود. بنابراین مهم‌تر از نفس توافق، «محتوای توافق» است که به بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی منجر گردد تا بتواند به عنوان مؤلفه‌ای برای ایجاد امید در جامعه کارکرد داشته باشد.
◄ قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا و پیامدهای آن/ یاسر نورعلی‌وند
در یک ماه گذشته بحث‌ها و کنش‌های مختلفی در فضای عمومی و سیاسی اروپا برای قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا درگرفت که نهایتاً به تصویب قطعنامه جنجالی پارلمان اروپا در این رابطه منجر شد. اگرچه برخلاف انتظارات عمومی، بررسی تروریستی ‌نامیدن سپاه در دستور کار نشست ۲۳ ژانویه شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا قرار نگرفت اما این به معنای منتفی شدن این اقدام نیست. این اقدام همچنان در حالی در محافل سیاسی اروپایی در دست بررسی است که اجرایی شدن آن از نظر قانونی نیازمند مصوبه شورای اتحادیه اروپا و طی روند حقوقی و بوروکراتیک در چارچوب قوانین این اتحادیه و به پیشگامی قضایی یکی از دولت‌های عضو یا یک کشور ثالث است. گزارش حاضر به این محورها می‌پردازد که معنی و تأثیر قطعنامه پارلمان اروپا چیست، روند بوروکراتیک و حقوقی تروریستی نامیدن سپاه در سازوکارهای اتحادیه اروپا چگونه است، در چه صورتی این اقدام نهایی می‌شود و چه پیامدهایی برای سپاه و جمهوری اسلامی ایران دارد.
◄ تحولات جدید سوریه و منافع جمهوری اسلامی ایران/ امین پرتو
در ماه گذشته، سوریه شاهد تحولات چندی بود که هر یک بیش و کم به منافع جمهوری اسلامی ایران مربوط می‏گردید. بازی جدیدی که ترکیه در رابطه با سوریه آغاز کرده و کوشش می‏کند بعد از دوازده سال دخالت مستقیم در جنگ داخلی سوریه و درگیری نظامی مستقیم با دمشق، مجدداً رابطه سیاسی با اسد برقرار کند، مهم‌ترین و پیچیده‌‏ترین این تحولات بود. اقدامات رژیم صهیونیستی در سوریه علیه آنچه این رژیم شبکه یکپارچه دفاع هوایی ایران در سوریه می‌خواند و خنثی کردن طرح شهید سلیمانی برای شکل دادن به جبهه دوم مقاومت در شمال فلسطین اشغالی، تصویب قانون موسوم به «کپتاگون» در کنگره آمریکا علیه دولت سوریه و حزب‌الله لبنان، مواضع اتحادیه اروپا علیه دولت سوریه که به نوعی ادامه مواضع دوازده سال گذشته این اتحادیه است و در نهایت متغیر اقتصادی در روابط تهران و دمشق، مهم‌‏ترین تحولات مزبور بوده که به نوعی مستقیم یا غیرمستقیم به منافع جمهوری اسلامی ایران در سوریه مربوط می‏‌گردد و بررسی آن‌ها موضوع نوشتار حاضر است.
◄ سناریوهای جنگ اوکراین/ مهدی شاپوری
در حالی که به یک‏‌سالگی جنگ اوکراین نزدیک می‏شویم، بحث‏های زیادی در مورد چشم‌‏انداز این جنگ و سناریوهای محتمل دربارۀ سرنوشت آن مطرح است. پیروزی روسیه به‏‌رغم پیش‏‌بینی‏‌های اولیه محقق نشد و احتمال آن نیز به نظر می‌‏رسد بسیار ضعیف شده است. امکان پیروزی اوکراین وجود دارد، اما بسیار دشوار است و به‌‏ویژه بستگی به شرایطی از جمله تداوم و تشدید حمایت‏‌های حامیان این کشور از آن دارد. امکان مصالحه میان طرفین برای پایان دادن به جنگ هم وجود دارد اما فعلاً دور از دسترس است. در فقدان پیروزی قاطع یکی از طرفین و مصالحه میان آن‌ها، محتمل‏‌ترین سناریو، جنگ فرسایشی است. جنگ فرسایشی، هزینه‌‏های زیادی برای طرفین دارد، اما تا زمانی که ظرفیت‌‏های تداوم جنگ کاهش نیابد و ذهنیت‏‌ها اصلاح نشود، به نظر می‌‏رسد اجتناب‏‌ناپذیر است.
◄ نگاه دیگران: رویکرد اتاق‌های فکر غربی به موضوع پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین/ علیرضا ثمودی
در ماه‌های اخیر دو موضوع حقوق بشر و بحران اوکراین به مهم‌ترین حوزه‌های تنش‌ در روابط ایران و غرب تبدیل شده است. اتاق‌های فکر در کشورهای غربی با انتشار گزارش، مقاله و یادداشت یا انجام مصاحبه و برگزاری میزگرد، در حال تثبیت این تصویر هستند که ایران شریک جرائم ضد بشری ارتکابی از سوی روسیه در اوکراین است. در این یادداشت تلاش شده است تا مواضع و دیدگاه‌های مهم‌ترین و تأثیرگذارترین اتاق‌های فکر در اروپا و آمریکا در این زمینه بررسی شوند.
◄ کتاب ماه: تأملی انتقادی بر ابعاد و دلالت‌های راهبردی «امنیت سوژه‌مبنا»/ مختار نوری
این نوشتار در تلاش است تا به بررسی یکی از ایده‌ها و آثار منتشره در حوزه «امنیت‌پژوهی ایرانی» بپردازد. کتابی با عنوان «امنیت سوژه ‌مبنا» که به قلم دکتر سلمان صادقی‌زاده، یکی از محققان جوان کشور و با همکاری پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. ایده امنیت سوژ‌ه‌مبنا رویکردی جدید در مطالعات امنیتی تلقی می‌شود که برای نخستین بار در جامعه ایرانی مطرح شده است. چنانکه نویسنده اثر بیان داشته این نوع نگرش به امنیت نه فقط از حیث محتوا و صورتبندی نظری، بلکه از حیث رهیافت و روش نیز دارای نوآوری است. طرح چنین مباحثی توسط نویسنده اثر، ما را مجاب خواهد ساخت تا با بررسی مدعیات مذکور به درک بهتری از این ایده دست پیدا کنیم. بنابراین، هدف آن است تا اولاً ابعاد، محورها و حدود و ثغور ایده مذکور و جایگاه آن در مطالعات امنیت‌پژوهی را بررسی کنیم و ثانیاً دلالت‌های راهبردی و کاربردی چنین ایده‌ای را برای فهم چالش‌ها و معضلات امنیتی موجود در جامعه ایرانی ترسیم نماییم. در نتیجه، بحث حاضر با اتخاذ رویکردی انتقادی می‌کوشد ضمن معرفی کلی کتاب و نگرش‌های نهفته در آن، دلالت‌های امنیتی و راهبردی آن را سنجش و ارزیابی کند.