قتل خاشقجی و تقلای اسرائیل برای حفظ محمد بن سلمان

قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی موجب شکل‌گیری بحران جدیدی برای عربستان سعودی شده و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور که گفته می‌شود صادرکننده دستور این قتل بوده را با تنگنایی سخت مواجه کرده است. در حالی‌که بسیاری از کشورها علیه این جنایت موضع سختی را اتخاذ نموده و خواستار مجازات آمران و عاملان قتل خاشقجی شده‌اند؛ برخی از بازیگران و سران کشورها که عزل بن سلمان را تهدیدی برای منافع خود قلمداد می‌کنند سعی نموده‌اند با اتخاذ راه‌کنش‌های متعدد از برکناری وی ممانعت به عمل آورند. از جمله بازیگرانی که عزل بن سلمان را در راستای منافع خود نمی‌داند و سعی کرده در پرونده خاشقجی از محمد بن سلمان حمایت نماید اسرائیل است.

روابط عربستان و اسرائیل که تا قبل از روی کار آمدن ملک سلمان بن عبدالعزیز و به قدرت رسیدن محمد بن سلمان، پنهانی و مخفی بود با حمایت و پشتیبانی ولیعهد جوان در مسیر عادی‌سازی آشکار قرار گرفته است. روابط ریاض – تل‌آویو اخیراً از لحاظ امنیتی و اقتصادی پیشرفت بسیاری داشته، مقامات دو رژیم دیدارهای متقابلی داشته‌اند و حریم هوایی عربستان به روی هواپیماهای اسرائیلی باز شده است. در حال حاضر اسرائیل، عربستان سعودی را متحدی راهبردی برای خود می‌داند که می‌بایست روابطش را با آن تقویت کند. اشتراک نظر محمد بن سلمان با بنیامین نتانیاهو پیرامون بسیاری از تحولات و پرونده‌های منطقه نیز موجب شده است که از ولیعهد عربستان به عنوان مهره‌ای کلیدی در راهبرد مورد نظر نتانیاهو در قرن بیست‌ویکم یاد کنند.

ولیعهدی محمد بن سلمان و استقبال اسرائیل

ملک سلمان در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷، در حکم ناگهانی محمد بن نایف را از ولیعهدی برکنار نمود و محمد، پسر ارشد خود را با حفظ سمت وزیر دفاع به عنوان ولیعهد جدید این کشور معرفی کرد. انتصاب محمد بن سلمان به ولیعهدی عربستان با استقبال گسترده مقامات اسرائیلی روبه‌رو شد. ایوب قرا، وزیر ارتباطات اسرائیل تصریح کرد انتصاب محمد بن سلمان به ولیعهدی به معنای همکاری بیشتر در خاورمیانه، تقویت روابط دیپلماتیک کشورهای عربی با دولت آمریکا و آغاز مرحله جدید و امیدوارکننده‌ بین عربستان و اسرائیل است. یسرائیل کاتس، وزیر اطلاعات اسرائیل نیز ضمن استقبال از این انتصاب از ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی خواست تا از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برای سفر به ریاض دعوت کند یا محمد بن سلمان ولیعهد را برای یک سفر رسمی به اسرائیل بفرستد.

کارشناسان اسرائیلی نیز به تحلیل این رخداد پرداختند. زوی بر- اِل کارشناس اسرائیلی امور خاورمیانه در روزنامه هاآرتص نوشت، محمد بن سلمان تا پیش از ولیعهد شدن نیز به دلیل اتخاذ موضع قاطع علیه جمهوری اسلامی ایران برای اسرائیل بشارتی خوب بود و نگاه مثبت وی به سیاست‌های تل‌آویو می‌تواند او را به شریکی مهم و راهبردی برای اسرائیل تبدیل ‌کند.

الون بن داوید، کارشناس امور نظامی اسرائیلی نیز در روزنامه معاریو نوشت، ولایتعهدی محمد بن سلمان یک «نقطه عطف دراماتیک» در مناسبات ریاض و تل‌آویو است. بن داوید، محمد بن سلمان را «رهبری شجاع و مبتکر» نامید و نوشت با انتصاب او شاید خاورمیانه جدیدی در حال شکل گرفتن است. وی دور زدن قواعد میراث پادشاهی سعودی برای منصوب کردن محمد بن سلمان به ولایتعهدی را اقدامی با دلگرمی به پشتیبانی دونالد ترامپ توصیف کرد تا عربستان به کشوری مسلط در منطقه و پیشگامی در قاطعیت بیشتر از سوی حکومت‌های سنی در برابر حکومت شیعی ایران تبدیل شود.

دان شابیرو، سفیر سابق آمریکا در تل‌آویو نیز با بیان اینکه اسرائیل و عربستان سعودی منافع و تهدیدات مشترکی دارند، ولیعهدی محمد بن سلمان را آرزوی دیرین اسرائیل نامید. وی تأکید کرد که حضور بن سلمان فرصت‌های زیادی را برای اسرائیل در دوره حکومتش به وجود می‌آورد. با وجود بن سلمان اسرائیل می‌تواند جایگاه منطقه‌ای خود را بهبود بخشیده و با چالش‌های راهبردی و امنیتی خود مقابله کند.

در حال حاضر همگرایی و همپوشانی زیادی بین اهداف و منافع ریاض و تل‌آویو پیرامون تحولات و بحران‌های منطقه وجود دارد و به زعم مقامات دو رژیم این هم‌پیمانی و اتحاد می‌تواند موقعیت و جایگاه آنها در منطقه‌ را تا حد زیادی تثبیت کند. تقویت و گسترش روابط عربستان سعودی و اسرائیل طی چند سال اخیر به عوامل متعددی وابسته است که برخی از آنها به همگرایی منافع دو طرف مربوط می‌شود و برخی دیگر از عوامل به ملاحظات شخصی شاهزاده محمد بن سلمان مرتبط هستند.

همگرایی منافع در مقابله با برنامه هسته‌ای ایران، اشتراک دیدگاه‌ها و درک مشترک پیرامون تهدیدات ناشی از انقلاب‌های عربی، تعریف مشترک از مفهوم تروریسم، درک مشترک از تهدید جریان‌ اسلام‌گرای اخوان‌المسلمین، اشتراک نظر در مورد بحران سوریه و یمن و لزوم مقابله با حضور جمهوری اسلامی ایران در این کشورها، وابستگی عربستان سعودی به تکنولوژی صنایع نظامی اسرائیل، حمایت دولت دونالد ترامپ از عادی‌سازی و گسترش روابط ریاض – تل‌آویو و هراس عربستان از کاهش حضور آمریکا در منطقه پس از پایان مأموریت شکست داعش موجب شده است تا مقامات سعودی به سوی عادی‌سازی علنی و تقویت روابط خود با تل‌آویو تلاش کنند. علاوه بر آن محمد بن سلمان به منظور تضمین چتر حمایت غرب و کسب حمایت و پشتیبانی آمریکا از برنامه‌ها و جاه‌طلبی‌های خود سعی دارد از طریق عادی‌سازی روابط با اسرائیل حمایت کنگره و لابی‌های متنفذ و قدرتمند صهیونیستی در آمریکا، اروپا و سایر کشورها را جذب نماید.

خدمات محمد بن سلمان به اسرائیل

تشویق و تسریع عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل و راه‌اندازی کمپین ترویج عادی‌سازی روابط با هدف قبح‌زدایی از به رسمیت شناختن اسرائیل، تأکید بر اینکه یهودیان حق برخورداری از کشوری مستقل برای خود را دارند، تلاش برای پیشبرد و عملیاتی کردن پروژه معامله قرن، عدم مخالفت با موضوع انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس و مقابله با جمهوری اسلامی ایران و هم‌پیمانانش در محور مقاومت تنها بخشی از خدمات محمد بن سلمان به اسرائیل در مدت کوتاه بعد از رسیدن به قدرت بوده است.

محمد بن سلمان، از سال ۲۰۱۷ بر اساس یکسری طرح‌ها و برنامه‌هایی به دنبال آماده‌سازی افکار عمومی سعودی‌ها و جهان عرب برای عادی‌سازی روابط و برقراری روابط رسمی با تل آویو بوده است. لذا کمپین تشویق و ترویج عادی‌سازی روابط با اسرائیل با هدایت و مدیریت بن سلمان و توسط نویسندگان و مجریان تلویزیون و چهره‌های سرشناس برای مهیا نمودن افکار عمومی جهان عرب در شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌ها و کانال‌های ماهواره راه‌اندازی شده است. از جمله بازوهای تبلیغاتی محمد بن سلمان برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل می‌توان به «محمد آل الشیخ»، «عبدالحمید الحکیم»، «ترکی الحمد»، «أحمد العرفج»، «منصور الخمیس»، «صالح الفهید»، «منصور النقیدان»، «سامی العثمان»، «حمزه السالم»، «سعود الفوزان»، «عبدالرحمن الراشد» و «سعاد الشمری» اشاره کرد.

یکی از اقداماتی که توسط کمپین عادی‌سازی روابط با تل‌آویو دنبال می‌شود، تشدید ایران هراسی، بزرگ‌نمایی پیرامون دشمنی با جمهوری اسلامی ایران و برجسته‌سازی منافع مشترک میان ریاض و تل‌آویو با هدف مقابله با دشمن مشترک است. همچنین ابراز دوستی با اسرائیل از طریق نویسندگان مسلط به زبان عبری و مخاطب قرار دادن افکار عمومی صهیونیست‌ها تازه‌ترین روشی است که پروپاگاندای تبلیغاتی محمد بن سلمان برای جلب توجه صهیونیست‌ها آن را در پیش گرفته است.

محمد بن سلمان در مصاحبه با نشریه تایم با ادعای اینکه ایران منبع تمام شرارت‌ها در خاورمیانه است، گفت: «ما با اسرائیل دشمن مشترکی داریم و به نظر می‌رسد، بتوانیم در حوزه‌های بسیاری همکاری اقتصادی بالقوه داشته باشیم.» وی درباره احتمال عادی‌سازی روابط با اسرائیل توضیح داد: «اگر توافق سازش بین فلسطین و اسرائیل رخ دهد، ما از فردای آن روز، روابط خوب و عادی با اسرائیل خواهیم داشت و این برای همه بهتر خواهد بود.» روزنامه یدیعوت آحارانوت نیز در چهارم نوامبر ۲۰۱۸ نوشته است پیام‌‌هایی قوی از سوی محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به اسرائیل مبنی بر اینکه برای پایان قطعی روابط و عادی‌سازی آن آمادگی دارد، رسیده است.

محمد بن سلمان در گام‌های عادی‌سازی اخیر کشورهای امارات، عمان و بحرین با اسرائیل نیز نقش مهمی برعهده داشته است و بدون پشتیبانی وی و چراغ سبز ریاض این دیدارها میسر نبود. به عنوان مثال هواپیمای حامل بنیامین نتانیاهو به مقصد عمان بر فراز آسمان عربستان پرواز کرده است، اقدامی که پیش از آن به اطلاع مقامات سعودی رسیده بود. به همین دلیل از محمد بن سلمان به عنوان معمار و بازیگر اصلی در ایجاد رابطه بین کشورهایی عربی و تل‌آویو یاد می‌کنند. دان شابیرو، سفیر سابق آمریکا در تل‌آویو گفته است که محمد بن سلمان آماده عادی‌سازی کامل روابط با اسرائیل در چارچوب اجرای طرح کشورهای عربی است.

علاوه بر نقش بن سلمان در عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل وی از حق اسرائیل در داشتن مملکت دفاع کرده است. بن سلمان در مصاحبه‌ با نشریه آتلانتیک، از حق اسرائیلی‌ها و فلسطینیان برای زندگی در کشورهایشان سخن گفته و ایران را مسئول بی‌ثباتی و افراط‌گرایی در منطقه قلمداد کرده است. بن سلمان در پاسخ به پرسشی در این مورد که آیا یهودیان حق برخورداری از کشوری مستقل برای خود را دارند؟ گفته است که: «به اعتقاد من تمام مردم، در هر کجا که باشند، حق دارند در کشور خود با صلح زندگی کنند، به نظر من فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها حق داشتن کشورهای خود را دارند…»

سخنان غیرمنتظره‌ محمد بن سلمان که حق مردم یهود به داشتن سرزمینی از آن خود را تأیید کرده است، در جهان بازتاب زیادی پیدا کرد و کارشناسان اسرائیلی را واداشت از این اقدام بن سلمان تقدیر کنند. دیوید مکوسکی، مدیر برنامه‌ سیاست خاور نزدیک انستیتوی واشنگتن در پروسه‌ صلح، توئیت کرد «رهبران عرب هرگز به حقوق اسرائیل اذعان نخواهند کرد؛ اگر سخنان شاهزاده‌ جوان دچار تغییر و تکمیل نشود، می‌توان یکی از مهم‌ترین سخنانی است که یک رهبر خاورمیانه از زمان سادات تا کنون در خصوص مناقشات عرب و اسرائیل به زبان آورده است.» یوئل گوزانسکی، از پژوهشگران ارشد انستیتوی مطالعات امنیت ملی می‌گوید «ما اسرائیلی‌ها نمی‌بایست از خاطر ببریم که در ریاض، نسیم متفاوتی وزیدن گرفته است، و به جانب اورشلیم می‌وزد.» یسرائیل کاتس، وزیر اطلاعات اسرائیل نیز در گفتگویی، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی را رهبر جهان عرب خوانده که می‌تواند حامی روند صلح اسرائیل با فلسطینی‌ها بشود.

از دیگر خدمات بن سلمان به اسرائیل پشتیبانی از معامله قرن است. حمایت‌های پنهانی ولیعهد سعودی از معامله قرن باعث هموار شدن مسیر اجرایی این طرح شده است. محمد بن سلمان در نشستی با نمایندگان سازمان‌های یهودی در نیویورک گفته است که فلسطینیان دو گزینه پیشِ‌رو دارند: یا عملیات صلح موسوم به معامله قرن را قبول کنند و یا به شکوه و شکایت‌ها پایان دهند. پیشتر نیز بن سلمان به رسانه‌های اسرائیلی گفته بود، رهبری فلسطین از چهار دهه پیش فرصت‌های صلح را از دست می‌دهد و همه پیشنهادهای ارائه شده را رد می‌کند، اکنون زمان آن رسیده که فلسطینیان پیشنهادها را بپذیرند، آنها یا باید بازگشت به میز مذاکرات را بپذیرند یا سکوت اختیار کرده و از هشدار و شکایت دست بردارند.

بن سلمان به منظور کسب حمایت واشنگتن حتی از انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و معرفی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل حمایت کرده است. در همین راستا، شبکه ۱۰ تلویزیون اسرائیل گزارش داده است که محمد بن سلمان به جارد کوشنر، داماد رئیس‌ جمهور آمریکا اطلاع داده که عربستان از تصمیم ترامپ در معرفی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل حمایت خواهد کرد.

اما مهم‌ترین نقطه اشتراک میان نتانیاهو و محمد بن سلمان، مخالفت آنان با جمهوری اسلامی ایران است. مواضع قاطع ولیعهد سعودی در برابر تهران موجب شده است که اسرائیل او را به عنوان شریک راهبردی خود تلقی کند. بن سلمان طی سال‌های گذشته جایگاه خود را در حد ابزار سیاست خارجی ترامپ و نتانیاهو برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران تنزل داده است. محمد بن سلمان همواره مدیریت و رهبری ائتلاف‌های ضد ایرانی در منطقه را بر عهده داشته و در صف نخست هر اقدام ضد ایرانی بوده است.

قتل خاشقجی و تلاش اسرائیل برای حفظ محمد بن سلمان

قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول که گفته می‌شود به دستور محمد بن سلمان، ولیعهد جوان صورت گرفته است موجب شکل‌گیری موجی از انتقادات بی‌سابقه بر ضد بن سلمان شده است. رجب طیب اردوغان رئیس‌ جمهور ترکیه در مقاله‌ای در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت، دستور قتل جمال خاشقجی از عالی‌ترین سطح در حکومت عربستان صادر شده اما ملک سلمان از شبهه ارتکاب این جنایت خارج است. همچنین بسیاری از سناتورهای آمریکایی از جمله لیندسی گراهام، باب کورکر و رند پال در اظهاراتی تند، محمد بن سلمان را عامل و مسئول قتل خاشقجی دانسته‌اند و خواهان مجازات و برکناری ولیعهد سعودی شده‌اند.

این امر تا حدی پیش رفت که رسانه‌های مختلف شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، برادر کوچک بن سلمان – که اخیراً با ضمانت‌های امنیتی که ایالات متحده و سازمان ملل به او دادند، وارد خاک عربستان شده – و خالد بن سلمان، سفیر عربستان در واشنگتن که برادر کوچک‌تر محمد بن سلمان است را جایگزین‌های احتمالی برای ولایتعهدی عربستان معرفی کرده‌اند؛ این امر وحشت و هراس مقامات اسرائیلی را به دنبال داشته است.

در حقیقت مقامات اسرائیلی نگران درگیر شدن محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در پرونده قتل خاشقجی هستند؛ زیرا این امر موجب محدود شدن دایره تحرکات بن سلمان در زمینه تقویت روابط میان اسرائیل و اعراب و ناتوانی وی در پیشبرد و عملیاتی نمودن معامله قرن می‌شود. در همین راستا، تسویا گرینویلد، عضو پیشین کنست و سیاست‌مدار حزب میرتس، معتقد است که اسرائیل باید با محمد بن سلمان در رابطه با قتل خاشقجی با تساهل برخورد کند؛ زیرا عزل وی برای تل‌آویو ویرانگر خواهد بود.

گرینویلد در مقاله‌ای که در هاآرتص منتشر شد نوشت: «اسرائیل پنج دهه است انتظار ظهور چنین رهبر عرب را می‌کشید که موافق امضای توافقنامه با تل‌آویو باشد، شخصیتی که اکنون در بن سلمان ظهور یافته است. بنابراین تل‌آویو باید با موضوع قتل خاشقجی به صورت حساس برخورد کند، به نظر می رسد، طرح سازش ترامپ موسوم به معامله قرن، اگر روزی در مذاکره‌ای طرح شود، نتیجه مستقیم فشارهای محمد بن سلمان خواهد بود که تلاش دارد پیش از آغاز همکاری با تل‌آویو، اسرائیل را به رسمیت بشناسد.» وی در پایان نوشت: «درخواست‌های مکرر برای برکناری چنین رهبر عربی که اسرائیلی‌ها مدت‌هاست، انتظار آن را می‌کشیدند، برای تل‌آویو ویرانگر خواهد بود.»

نتانیاهو از ترس از دست دادن حمایت ولیعهد عربستان، تا یک ماه درباره قتل خاشقجی اظهار نظر خاصی نکرد و سرانجام پس از یک ماه سکوت تحت تأثیر فشار افکار عمومی و رسانه‌ها ضمن آنکه قتل خاشقجی را مساله‌ای وحشتناک توصیف کرد اما تأکید کرد وجود عربستانی با ثبات برای ثبات منطقه و جهان مهم است. در واقع هیچ یک از سیاست‌مداران اسرائیلی نمی‌خواهند سخنی بگویند که تازه‌ترین شریک عرب خود، یعنی ولیعهد عربستان را برنجانند. ‌یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی اسرائیل در تلاش برای کم‌‌اهمیت جلوه‌ دادن ماجرای قتل خاشقجی، گفت این جنایت اقدامی نفرت‌انگیز است ولی تل‌آویو بیشتر متوجه تقویت روابط با کشورهای عربی علیه ایران است. رون درمر، سفیر اسرائیل در واشنگتن نیز گفت حال که آمریکا همه چیز را درباره قتل خاشقجی می‌داند باید این حادثه را محکوم کند اما نباید منافع خود را با ریاض به خطر بیندازد.

به زعم مقامات اسرائیلی عزل محمد بن سلمان از یک‌سو موجب تغییر موازنه قوا در سطح منطقه به ضرر اسرائیل و عربستان می‌شود و از سوی دیگر به افزایش قدرت ترکیه و جمهوری اسلامی ایران در منطقه منجر خواهد شد؛ از این‌رو می‌بایست مانع از برکناری و عزل محمد بن سلمان از قدرت شد. لذا تل‌آویو در ابتدا با درخواست از سازمان‌های لابی یهودی فعال در آمریکا برای اعمال فشار بر اعضای کنگره به ویژه جمهوری خواهان به منظور کنترل توجه نخبگان سیاسی آمریکا به موضوع خاشقجی، تلاش کرد تا منافع استراتژیک آمریکا و اسرائیل در ارتباط با حفظ نظام حکومتی در ریاض حفظ شود. اما وقتی تحرک لابی‌های یهودی در تحقق نتیجه مطلوب موفق نبود، مقامات اسرائیلی، دیپلماسی سکوت را درپیش گرفتند و نتانیاهو به طور مستقیم وارد عمل شد تا دولت دونالد ترامپ را به عدم تنش‌آفرینی علیه بن سلمان متقاعد کند. تلاش علنی نخست وزیر اسرائیل برای نجات ولیعهد سعودی از قتل خاشقجی نمونه‌ای از دخالت‌های اسرائیل با هدف حفظ نظام حکومتی در ریاض است.

تلطیف و تطهیر چهره محمد بن سلمان در رسانه‌های اسرائیلی نیز از شگردهای تل‌آویو برای حفظ ولیعهد سعودی بوده است. رسانه‌های اسرائیلی مدعی شده‌اند ترکیه با هدف تخریب چهره بن سلمان و رهبری جهان اسلام، در پرونده جمال خاشقجی برای ریاض دام اطلاعاتی پهن کرده که در نهایت به مرگ روزنامه‌نگار سعودی منجر شده است.

در همین راستا می‌توان گفت یکی از اهداف عمده سفر بنیامین نتانیاهو به عمان در این برهه زمانی حساس این بود که فشار رسانه‌ای و افکار عمومی جهان بر روی محمد بن سلمان، که هم‌اکنون جایگاه و آینده حیات سیاسی وی به دلیل پرونده قتل خاشقجی به شدت در خطر افتاده است را کاهش دهد و با این سفر ضمن به حاشیه بردن پرونده خاشقجی، افکار عمومی جهان را از قتل این روزنامه‌نگار منحرف سازد. سفر اخیر سران مسیحی انجیلی حامی صهیونیست‌ها به ریاض از جمله مایک ایوانس بنیان‌گذار موزه دوستان صهیون در قدس، به نوبه خود حمایتی از ولیعهد سعودی بوده است.

نتیجه‌گیری

همگرایی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل بعد از ولیعهدی محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ به حدی بوده است که به تشکیل ائتلافی غیر رسمی میان این دو رژیم برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت منجر شده است. اما قتل جمال خاشقجی، منتقد سرسخت سیاست‌های بن سلمان ضربه سنگینی به وجهه ولیعهد جوان در سطح جهان وارد کرده است. به دنبال قتل خاشقجی مقامات اسرائیلی از اینکه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از منصب خود عزل گردد و نتواند مأموریت خود در عادی‌سازی روابط اسرائیل با دیگر کشورهای عربی و عملیاتی کردن معامله قرن را به انجام برساند، نگران شده‌اند.

تسریع روند عادی‌سازی و سفرهای متعدد اخیر مقامات اسرائیلی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بدون حمایت و پشتیبانی سعودی‌ها به ویژه محمد بن سلمان امکان‌پذیر نبود. بن سلمان برای بهبود روابط بین عمان، امارات و بحرین با اسرائیل چراغ سبز نشان داده است. محمد بن سلمان که از ارکان اساسی عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل است و قرار بود در این طرح نقش اصلی را عهده‌دار باشد، اکنون با توجه به پرونده خاشقجی، در وضعیت ضعف قرار دارد و نمی‌تواند نقش محوری در پیشبرد معامله قرن ایفا نماید.

به بیان دیگر اسرائیل برای عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل، عملیاتی کردن معامله قرن و منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران در منطقه به حمایت محمد بن سلمان نیاز دارد. به همین دلیل است که بنیامین نتانیاهو برای جلب حمایت دولت آمریکا از ولیعهد سعودی، دست به دامان مقامات عالی‌رتبه کاخ سفید شده و در این‌باره رایزنی و از بن سلمان دفاع کرده است. در واقع نتانیاهو با این استدلال که محمد بن سلمان، شریک راهبردی در منطقه برای آنان است، برای جلب حمایت دولت ترامپ از او به تکاپو افتاده‌ است.

در پایان می‌توان گفت که اگر محمد بن سلمان بتواند از این بحران خارج شود خود را مدیون نتانیاهو و اسرائیل خواهد دانست و برای مقابله با رقبای منطقه‌ای خود ازجمله جمهوری اسلامی ایران و ترکیه حتی تا تشکیل ائتلاف راهبردی با اسرائیل پیش خواهد رفت اما برکناری بن سلمان، قدرتمندتر شدن محور مقاومت در منطقه و افزایش مقبولیت آن در جهان عرب را به دنبال خواهد داشت.

سیدعلی نجات – پژوهشگر مسائل خاورمیانه