ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی - شماره 107

ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۷ – اسفندماه ۱۳۹۹

در شماره ۱۰۷ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

آسیب‌شناسی کمبود شادی و نشاط در کلان‌شهر تهران/ احسان اسماعیلی

کمبود شادی و نشاط از مهم‌ترین موضوعات در کلان‌شهر تهران است که در تحقیقات مسئله‏‌شناسی انجام‌‏شده معرفی شده است. رتبه بسیار پائین ایران در شاخص جهانی شادی و نشاط و کم‌رنگ‏‌بودن آن در اسناد بالادستی حاکی از کم‌توجهی سیاست‌گذاران در سطح ملی و مدیران شهری در سطح محلی است. این نوشتار به صورت مبسوط تلاش کرده این مسئله را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده و سازوکارهایی را برای مدیریت آن ارائه دهد. خرید این مقاله

◄پیامدهای امنیتی مهاجرت‌‏پذیری کلان شهر تهران/ محمد رادمهر

مهاجرت یکی از عوامل اصلی جابه‌‏جایی جمعیت در دنیاست. علاوه بر مهاجرت به خارج از کشور که به خروج سرمایه (انسانی و مالی) منجر می‌شود، مهاجرت‌های داخلی نیز پیامدهای امنیتی مختلفی برای کشور به همراه دارد. بر اساس نتایج، کلان‏شهر تهران مهم‌ترین مقصد مهاجرت جمعیت از روستا به شهر و یا از شهری به شهری دیگر است. اگرچه عمده دلایل مهاجران انگیزه‌های اقتصادی است، اما دست‏‌نیافتن به سطح مورد انتظار از آسایش و رفاه، باعث بروز نارضایتی اجتماعی شده که بروز و نمود آن در رخدادهای اعتراضی سال‌های اخیر در کشور پیامدهای امنیتی به همراه داشته است. از این رو، این نوشتار در نظر دارد با بررسی موضوع و پیامدهای آن سازوکارهای مناسبی را برای مدیریت مسئله پیشنهاد کند. خرید این مقاله

◄الزامات و رویکردهای پیش‌گیری از وقوع جرم در تهران/ مرتضی سمیعی

برابر آمار سرقت و دزدی از پربسامدترین حوزه‌های جرائم در تهران به شمار می‌رود. از مهم‌ترین علل آن می‌توان به مهاجرت، فقر و بیکاری اشاره کرد. با توجه به گستردگی این بزه متأسفانه در حوزه ساختاری و قانون‌گذاری در طول چهل سال گذشته، تنها شورای عالی پیش‌گیری از وقوع جرم تشکیل شده که هنوز در مرحله مقدماتی فعالیت خود قرار دارد. با وجود اینکه جرم پدیده اجتماعی به شمار می‌آید، عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند و پیش‌گیری از آن مستلزم همکاری و هم‌افزایی همه نهادهای دولتی و غیردولتی با یکدیگر است. در عین حال، رویه موجود حاکی از آن است که پیش‌گیری تنها به برخوردهای انتظامی و قضایی محدود شده است. این نوشتار مبتنی بر رویکرد امنیتی جامعه‌محور تلاش دارد راه‏کارهایی برای مدیریت این مسئله ارائه دهد. خرید این مقاله

◄بازتاب‌های زیست‌محیطی طرح خودکفایی شهرداری‌ها در کلان‌شهر تهران/ مراد کاویانی ‌راد

شهرداری‎‌ها‌ در جایگاه نهادی عمومی و غیردولتی متولی توسعه شهر هستند. این نهاد وابسته به درآمدهای عمدتاً ناپایدار (عوارض و مالیات) است. با تصویب قانون خودکفایی شهرداری‌ها در اوایل دهه شصت کمک‌های دولتی رو به کاهش نهاد و از سال ۱۳۷۰ به بعد حذف شد. از آنجا که کسب درآمد شهرداری‌ها بازتاب عمده‌ای در بهبود امکانات شهرداری و خدمات شهری شایسته به شهروندان دارد، از آن زمان تا کنون، شهرداری‌های کشور درگیر چالش درآمد پایدار و تنگناهای برخاسته از کمبود منابع مالی بوده‎اند. طی این بازه زمانی بیشترین منبع درآمدی شهرداری‌ها به ‌ویژه شهرداری تهران برخاسته از بخش زمین و ساختمان یعنی فروش تراکم بوده است. چنین رویکردی در تأمین درآمد به کوتاه‌مدت‏‌نگری برنامه‌ها، نابودی بسیاری از فضاهای سبز شهری و گسترش بی‌رویه و نامحدود تهران انجامیده است. نوشتار پیشِ رو بر آن است که بازتاب‌های زیست‌محیطی طرح خودکفایی شهرداری‌ها در کلان‌شهر تهران را بررسی و واکاوی کند. خرید این مقاله

◄تهدید بیوتروریسم در کلان‌شهر تهران/ سید احمد طباطبایی مزرعه‌نو

موقعیت جغرافیایی، ایران را به یکی از به‌‏صرفه‏‌ترین مسیرهای ترانزیتی در جهان تبدیل کرده است. با این حال، در طول دو دهۀ گذشته جمهوری اسلامی ایران عملاً از شبکه‌‏ها و خطوط ترانزیتی مختلف کنار گذاشته شده است. این باعث از دست‏‌رفتن ظرفیت‏‌هایی شده که نه تنها از نظر اقتصادی امکان کسب درآمدهای پایداری را فراهم می‏‌کرد، بلکه می‌توانست از نظر سیاسی و امنیتی نیز هزینه‏‌های کشور را به‏ طور قابل توجهی کاهش دهد. در مجموع، کنارگذاشتن ایران از طرح‏‌های ترانزیتی، تلاشی برای کاهش ارزش ژئوپلیتیکی کشورمان است و تداوم این روند، چالشی اساسی برای امنیت ملی است. طرح‌های ترانزیتی قفقاز جنوبی بعد از جنگ قره‌‏باغ که به‏ نظر می‏‌رسد ایران از آن‌ها کنار گذاشته و به حاشیه‏ رانده خواهد شد، یکی از نمونه‏‌های اخیر در این مورد است. خرید این مقاله

◄تأثیر همه‌‏گیری کرونا بر مدیریت شهری تهران؛ الزامات و رویکردها/ سید حمزه موسوی

امروزه مدیریت شهری به خصوص در کلان‌شهرها به دلیل تراکم بالای جمعیت و تمرکز خدمات و نهادها به یکی از تخصصی‌ترین و چالشی‌ترین حوزه‌های مدیریتی تبدیل شده است. مدیریت شهری در تهران به دلیل کارکرد سیاسی- اداری آن یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام مدیریتی است و رفاه، آرامش و آسایش شهروندان یکی از مهم‌ترین اولویت‌هاست. پیدایش و گسترش ویروس کرونا در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ سبب نمایان شدن وضعیت نگران‌کننده‌ای در شهر شد و مقابله با همه‌گیری این ویروس را به یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی مدیران شهری تبدیل کرد. در این گزارش تنها به تأثیرگذاری ویروس کرونا بر دو شاخص اقتصاد شهری و حمل و نقل شهری پرداخته شده و تلاش شده راه‌کارهایی برای مدیریت آن ارائه شود. خرید این مقاله

خرید مستقیم ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۰۷

دولت عمیق

دولت عمیق

در رمان«یک حقیقت ظریف» آخرین اثر «جان لوکاره» یکی از شخصیت‌های کتاب، دولت عمیق را دایره‌ای از خودی‌های غیردولتی شامل بانکداران، صاحبان صنایع و بازرگانان می‌داند که برای دسترسی به اطلاعات فوق‏‌محرمانه‏‌ای جدا شده‌اند که حتی بخش گسترده‌ای از افراد کاخ سفید و کنگره هم از آن خبر ندارند، آنها می‌‏توانند کشور را با توجه اندک به خواسته‌های مطرح‏‌شده از سوی مردم در انتخابات، اداره کنند. «دولت عمیق» حلقۀ پیوند جنگ علیه تروریسم، نظامی‏‌گرا‏ساختن سیاست خارجی، کاهش اهمیت صنعتی‏‌شدن و افزایش اهمیت فرایندهای مالی در اقتصاد آمریکا، ایجاد ساختار اجتماعی ثروت‏‌محور و ایجاد نابرابرترین جامعه در قرن گذشته و ناکارآمدی سیاسی است که حتی مدیریت امور روزانه را نیز مختل کرده است.

مترجمان کتاب، الهه کولایی دانش‌آموخته دکتری روابط‌بین‌الملل از دانشگاه تربیت مدرس. استاد مطالعات منطقه‌ای و رئیس مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است. حوزه‌های مورد علاقه ایشان مطالعات اوراسیای مرکزی، سیاست بین‌الملل، ایران و مسائل زنان است. نگارش و ترجمه ۳۶ کتاب، انتشار ۱۸۸ مقاله در مجله‌های علمی- پژوهشی، نگارش و نظارت بر ۳۰ طرح پژوهشی بنیادی و کاربردی و ارائه صدها سخنرانی علمی- اجتماعی، از نتایج فعالیت‌های علمی و بیش از سه دهه آموزش و پژوهش او است. زکیه یزدان‌شناس دانش‌آموخته دکتری مطالعات منطقه‌ای از دانشگاه تهران. از حوزه‌های مورد علاقه ایشان رقابت استراتژیک آمریکا و چین و سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه است. برخی از آثاری که وی در نگارش آن نقش‌داشته است از این قرارند:

  • -خیزش چین و تغییر استراتژی آمریکا
  • -جستجویی در منابع داخلی رفتار بین‌المللی چین
  • -استراتژی چرخش به آسیا؛ چین و استراتژی امنیت ملی آمریکا در آسیای شرقی

نویسنده: مایک لافگرن
مترجمان:‌الهه کولایی/زکیه یزدان‌شناس
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۳۰۹
قیمت: ۴۵۰.۰۰۰ریال
شابک: ۷-۱-۹۷۸۷۷-۶۲۲-۹۷۸

خرید اینترنتی کتاب:
دولت عمیق

ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۶ – بهمن‌ماه ۱۳۹۹

در شماره ۱۰۶ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

کرسی‏‌های نظریه‌‏پردازی: امکان یا امتناع تولید نظریه ایرانی/ مختار نوری

یکی از موضوعاتی که در طی سال‏‌های اخیر در فضای علمی کشور و از سوی «شورای عالی انقلاب فرهنگی» مطرح شده «کرسی‏‌های نظریه‌‏پردازی» است. با عنایت به اهمیت کرسی‏‌های نظریه‏‌پردازی و شکل‏‌گیری آن‌ها در جامعه علمی کشور، طرح این پرسش ضروری و راهبردی است که «آیا می‌‏توان به تولید دانش و نظریه در این نوع کرسی‏‌ها در علوم انسانی ایرانی امیدوار بود؟». پاسخ نویسنده به پرسش مذکور به دلایل مختلفی چون «نبود نگرش تاریخی»، «ناآشنایی با ساختار و قواعد نظریه‌‏پردازی علمی»، «فقدن نگرش میان‏‌رشته‌‏ای»، «ضعف مسئله‌‏مندی»، «عدم استقلال علمی» و «مداخلات سیاسی در عرصه علمی» منفی است. در بهترین حالت، کرسی‏‌های نظریه‏‌پردازی در ایران می‏‌توانند زمینه‏‌ساز گفتگوی انتقادی باشند و امکان ظهور نظریه از درون این کرسی‏‌ها در شرایط فعلی امکان‏‌پذیر نیست.

◄پایبندی به معیارهای کارشناسی؛ لازمه مقابله کارآمد با ویروس کرونا/ سعید صادقی جقه

مداخله غیرکارشناسی در حوزه‏‌های تخصصی که بعضاً مبتنی بر دیدگاه‌‏های سیاسی یا جناحی است، می‏‌تواند کارکرد آن حوزه‏‌ها را با اختلالات جدی مواجه کند. این‏‌گونه مداخلات هنگامی خطیرتر می‌‏شوند که در بخش بهداشت و درمان اتفاق بیفتند؛ چراکه هر گونه سیاست‏‌زدگی یا انحراف از اصول و دستورالعمل‏‌های حرف‌ه‏ای در این حوزه می‏‌تواند پیامدهای جبران‏‌ناپذیر برای شهروندان و کل جامعه به دنبال داشته باشد. نوشتار حاضر با بررسی برخی رخدادها در حوزه مقابله با ویروس کرونا، پیامدهای راهبردی ورود غیرکارشناسی به این مقوله را واکاویده و توصیه‌‏هایی برای مدیریت بهینه این بحران ارائه نموده است.

◄پیرامون طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری/ گروه مطالعات ایران

طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران در مجلس یازدهم و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ واکنش‏‌های فراوانی را در بین نخبگان، اندیشمندان و جریان‏‌های سیاسی برانگیخت. گزارش زیر می‏‌کوشد افزون بر بازبینی درون‏مایه‏‌های این طرح، امتیازهای آن و نقد‏های واردشده به آن را برشمرده و پیامدهای کاربست آن را از چشم‌‏انداز امنیت ملی واکاوی کند.

◄بازار سرمایه و ضرورت حفظ اعتماد عمومی/ گروه مطالعات ایران

به رغم رشد چشم‏گیر بازار سرمایه در سال‏‌های اخیر، این بازار در ماه‌‏های گذشته دچار تلاطم و ریزش شده است. علل مختلفی برای این ریزش مطرح شده که برخی از آن‌ها نهادهای حاکمیتی و دولتی را هدف می‏‌گیرند. ریزش مزبور، به ‏ویژه به دلیل دعوت مقامات ارشد کشور از مردم برای حضور در بازار سرمایه، حاوی آسیب‏‌هایی به اعتماد عمومی و سرمایه سیاسی نظام است. نوشتار حاضر ضمن بررسی علل و زمینه‏‌های ریزش بازار بورس، پیامدهای آن را بررسی کرده و توصیه‏‌هایی برای سیاست‏گذار ارائه می‏‌کند.

◄بازبینی دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۰ و پرسمان امنیت ملی/ علیرضا رحیمی

کمیته دستمزد شورای عالی کار همه ساله با انگیزه تعیین میزان افزایش دستمزد کارگران در سال آینده تشکیل جلسه داده و با برآورد هزینه سبد معیشت کارگران، سنجه‏‌ای برای آغاز گفتگوها در این زمینه فراهم می‌‏کند. با نگرش به اینکه ماندگاری و افزایش روند افسارگسیختگی تورم در چند سال گذشته، پیامدهای گسترش و ماندگاری ویروس کرونا و ژرفایابی تحریم‏‌های اقتصادی، شرایط زندگی کارگران را بیش از پیش دشوار کرده است. گزارش زیر می‏‌کوشد در گرماگرم گفتگوهای کنونی تعیین حداقل دستمزد سال آینده، با بازخوانی چند و چونی زندگی دشوار کارگران، گزیده‌‏ای از علت‏‌های بروز این وضعیت و پیامدهای آن را کاویده و راه‏کارهای پیش‏‌کشیده‌‏شده را بازنگری کند.

◄کنارگذاشتن ایران از طرح‏‌های ترانزیتی بین‏‌المللی؛ چالشی نیازمند تأمل و چاره‌‏اندیشی/ مهدی شاپوری

موقعیت جغرافیایی، ایران را به یکی از به‌‏صرفه‏ترین مسیرهای ترانزیتی در جهان تبدیل کرده است. با این حال، در طول دو دهۀ گذشته جمهوری اسلامی ایران عملاً از شبکه‌‏ها و خطوط ترانزیتی مختلف کنار گذاشته شده است. این باعث از دست‏‌رفتن ظرفیت‏‌هایی شده که نه تنها از نظر اقتصادی امکان کسب درآمدهای پایداری را فراهم می‏‌کرد، بلکه می‌توانست از نظر سیاسی و امنیتی نیز هزینه‏‌های کشور را به‏ طور قابل توجهی کاهش دهد. در مجموع، کنارگذاشتن ایران از طرح‏‌های ترانزیتی، تلاشی برای کاهش ارزش ژئوپلیتیکی کشورمان است و تداوم این روند، چالشی اساسی برای امنیت ملی است. طرح‌های ترانزیتی قفقاز جنوبی بعد از جنگ قره‌‏باغ که به‏ نظر می‏‌رسد ایران از آن‌ها کنار گذاشته و به حاشیه‏ رانده خواهد شد، یکی از نمونه‏‌های اخیر در این مورد است.

◄بحران آلودگی هوا: زمینه‌ها، پیامدها و بایسته‌ها/ مراد کاویانی ‌راد

دی‌ماه گذشته آلوده‌ترین روزهای سال در سراسر کشور بود، به ‌گونه‌ای که در بسیاری از جاها، کیفیت هوا در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت. این رخداد در قالب پایداری هوا با وارونگی دما، نبود بارش و انباشت آلاینده‌ها در این زمان از سال نیز همراه شد. بخشی از این آلودگی به آلایندگی نیروگاه‌ها و خودروهای سنگین در قالب بهره‌گیری از سوخت نفت ‌کوره و گازوئیل آلاینده بر می‌گشت، وگرنه به گفته دست‌اندرکاران، تولید برق کاهش می‌یافت. این بار دامنه، ژرفا و آسیب‌زایی آلاینده‌ها به‌ اندازه‌ای بود که همه دستگاه‎‌های حاکمیتی را به واکنش در قالب تأئید، تکذیب و فرافکنی‎ واداشت. نوشتار پیشِ رو بر آن است که زمینه‌ها و پیامدهای پیدایش بحران آلودگی هوا در پیوند با ناکارایی زیرساخت‏‌های برق و انرژی را بررسی و واکاوی کند.

◄نشست العلا؛ آغازی بر پایان بحران قطر/ مهدی میرزاده کوهشاهی

پس از مدت‏‌ها تلاش، با اعمال نفوذ ایالات متحده آمریکا و میان‌جی‏گری دولت کویت، بحران در روابط قطر با عربستان و متحدانش به روزهای پایانی خود نزدیک شد. توافقنامه پایانی چهل و چهارمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در شهر العلا عربستان، مسیر عادی‏‌سازی روابط را مشخص می‌‏کند، هرچند موانع و تردیدهای زیادی در زمینه بهبود روابط در کوتاه‌‏مدت وجود دارد. این نوشتار ضمن بررسی عوامل بحران، متغیرهای دخیل و موانع موجود، چشم‏‌انداز روابط را از نظرگاهی ایرانی بررسی می‏‌کند.

◄اتهامات پومپئو در مورد ایران و القاعده: نکته‏‌ها و هشدارها/ امین پرتو

در آخرین روزهای دولت دونالد ترامپ، در جریان یک کنفرانس خبری به منظور رونمایی از اسناد سابقاً طبقه‌‏بندی‏‌شده مربوط به ایران، مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا اقدام به واردساختن مجموعه‌‏ای از اتهامات علیه جمهوری اسلامی ایران نمود. بخشی از این اتهامات، مربوط به برنامه به اصطلاح تسلیحات شیمیایی ایران بود که چندان توجه سیاسی و رسانه‌‏ای برنیانگیخت؛ اما بخش دیگر و مهم‏ترین این کنفرانس، اتهاماتی بود که پومپئو در مورد تماس و همکاری ایران با سازمان القاعده عنوان کرد. تحلیل این اتهامات عنوان‏‌شده و نکته‌‏ها و هشدار موجود در آن موضوع نوشته حاضر است.

◄درس‌های راهبردی آشوب ششم ژانویه/ فرزاد پورسعید

هجوم هواداران دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین ایالت متحده در قالب برخی جنبش‏‌های افراطی، به ساختمان کنگره، اشغال آن و برهم‌زدن مراسم شمارش آراء الکترال ایالت‌ها که برای تأیید آن در جریان بود، در روز ششم ژانویه ۲۰۲۱؛ رخدادی است که اهمیت قابل ‌توجهی برای درس‌آموزی راهبردی از منظر حکم‌رانی امنیتی دارد. نوشتار حاضر به بررسی و تبیین پنج درس راهبردی از این رویداد از منظر حکم‌رانی امنیتی می‌پردازد.

◄نگاه دیگران: جمهوری اسلامی ایران در سال‏نامه‌های آینده‌‏نگر اندیشکده‏‌های خارجی / امین پرتو

در طول یک ماه گذشته، به سبب هم‏زمانی با شروع سال جدید میلادی، نگاه اغلب اندیشکده‌‏های مرتبط با مسائل ایران، متمرکز بر روی پیش‏بینی و برآورد سال ۲۰۲۱ بود. آنچه در این میان کماکان مهم باقی ‏مانده، مسئله نوع مناسبات با آمریکا به خصوص با توجه به روی کار آمدن جو بایدن، انعکاس داخلی تحولات مرتبط با تحریم‌‏ها و مذاکرات هسته‌‏ای و انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ در ایران است.

خرید مستقیم ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۰۶

محیط امنیتی جدید اروپایی و سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال ایران

فهم دقیقی از چیستی و چرایی سیاست خارجی اتحادیه اروپا و قدرت‌های بزرگ اروپایی در قبال ایران در ادوار تاریخی مختلف، همواره هم در نزد سیاست‌گذار و هم در نزد پژوهشگران این حوزه موضوعی با اهمیت راهبردی تلقی شده و این مهم پژوهشگران این حوزه را بر آن داشته است که از جنبه‌های مختلفی به بررسی این موضوع بپردازند. با این حال، نگارنده در این کتاب بر این باور است که در دوره اخیر و جدید مناسبات بین‌المللی، بدون درک پویایی‌ها و تغییرات محیط امنیتی جدید اروپایی، فهم ما از چیستی و چرایی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران، فهمی ناقص و نارسا خواهد بود. از این رو، اثر حاضر ضمن بررسی دقیق عوامل مؤثر بر شکل‌گیری محیط امنیتی جدید اروپایی، این سؤال را مبنای بحث خود قرار داده است که این محیط امنیتی جدید چگونه بر سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار بوده است. مطالعه این کتاب به تصمیم‌گیران حوزه سیاست خارجی و پژوهشگران و دانشجویان حوزه روابط بین‌الملل و به‌ویژه حوزه مطالعاتی سیاست خارجی ایران و رشته مطالعات اروپا کمک می‌کند که به فهم بهتری از پویایی‌ها و تغییر سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران دست یابند.

نویسنده کتاب، یاسر نورعلی‌وند فارغ التحصیل دکتری مطالعات اروپا از دانشگاه تهران و در حال حاضر عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی است. نمونه آثار دیگری که از وی به تنهایی یا به‌صورت گروهی به‌نگارش درآمده، به قرار زیرند:

  • سیاست خارجی، امنیتی و دفاعی اتحادیه اروپا
    پس از جنگ سرد؛
  • عربستان سعودی تحولات چالش‌ها و چشم‌اندازها؛
  • پایگاه‌های نظامی آمریکا در جهان.

نویسنده: یاسر نورعلی‌وند
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۳۴۳
قیمت: ۵۰۰.۰۰۰ریال
شابک: ۹۷۸۶۰۰۹۷۶۵۶۵۲

خرید اینترنتی کتاب:
محیط جدید امنیتی اروپایی و سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال ایران

فصلنامه مطالعات راهبردی شماره ۸۹ – پائیز ۱۳۹۹

در شماره ۸۹ فصلنامه مطالعات راهبردی می‌خوانید:

◄ نظریه سلاح اطلاعات/ علی علیخانی
در این مقاله تلاش بر آن است تا با بررسی چالش‏‌های ناشی از عصر اطلاعات بر سازمان‏‌های اطلاعاتی، چارچوب نظری جایگزینی برای مدیریت سازمان‏‌های اطلاعاتی و نقش‏‌آفرینی آنها در امنیت ملی ارائه شود. نویسنده با نقد الگوی سنتی کارکرد سازمان‏‌های اطلاعاتی که بر سه رکن «کشف اسرار»، «رابطه تولید کننده- مشتری میان اطلاعات و سیاست» و «گزارش اطلاعاتی» استوار است، استدلال می‏‌کند که تداوم الگوی سنتی در عصر اطلاعات و جهانی‌‏شدن، نمی‏‌تواند تأمین‏‌کننده انتظار کشورداران برای نقش‌‏آفرینی موثر سازمان‏‌های اطلاعاتی در امنیت ملی باشد. با ارائه چارچوب نظری جایگزینی با عنوان «سلاح اطلاعات»، نویسنده بر آن است که واحدها و قضایای این نظریه درباره نقش و کارکرد سازمان‏‌های اطلاعاتی، متناسب با عصر جهانی‏‌شدن هستند و از طریق تولید قدرت اطلاعاتی می‏‌توانند رسالت اطلاعات برای تأمین امنیت ملی را محقق کنند. این نظریه به‏‌جای آنکه اطلاعات را نهادی برای کشف اسرار بداند، آن را سلاحی برای جنگاوری پنهان معرفی می‏کند.
واژگان کلیدی: سلاح اطلاعات، نظریه‏‌پردازی، کشف اسرار، سازمان اطلاعاتی، جنگاوری پنهان، قدرت اطلاعاتی، امنیت ملی.

◄ «هویت ملی» در برنامه‌های تحویل سال بی‌بی‌سی فارسی؛ تهدید راهبردی برای جمهوری اسلامی ایران/ عطاء مقدم‌فر
مسئله اصلی این پژوهش، ارزیابی عملکرد رسانه‌ بی‌بی‌سی فارسی در حوزه هویت‌سازی برای جامعه ایرانی از طریق برنامه‌های تولیدی نمایش‌داده‌شده در ویژه برنامه تحویل سال است. نویسنده با تکیه بر نظریه «روایت» و با روش تحلیل محتوای روایی، برنامه‌های تحویل سال بی‌بی‌سی فارسی را به عنوان نمونه انتخاب و نحوه روایت هجده گویه‌ از شش بُعد اصلی «فرهنگی»، «دینی»، «زبانی»، «اجتماعی»، «سیاسی»، «سرزمینی» و «ارزش‌ها و نمادهای ملی» هویت ملی در این برنامه‌ها از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۸ را بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که نحوه روایت بی‌بی‌سی فارسی، گویه‌های قابل تأملی از ابعاد هویت ملی به‌‏عنوان یکی از مولفه‌های مرجع امنیت نظام اسلامی را نشانه گرفته و با ارائه روایتی متعارض با سبک زندگی و تجربه زیسته ایرانی، هویت ملی که ایده‌ای نظام‌ساز برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، را با تهدید راهبردی مواجه کرده ‌است. نتایج این پژوهش، در پی‌جویی و شناخت دلایل تغییر و تحولات ناهنجار هویتی و فرهنگی جامعه ایرانی و سیاست‏گذاری پیشگیرانه از آن مؤثر است.
واژگان کلیدی: سیاست‏گذاری فرهنگی، روایت، هویت ملی، تحویل سال، بی‌بی‌سی فارسی.

◄ دوگانگی گفتمانی و تأثیر آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران/ حجر اردستانی/ محمدرضا تاجیک/ مسعود موسوی شفائی/ محسن اسلامی
این پژوهش با تمرکز بر دال امنیت، نشان می‌‏دهد که در جمهوری اسلامی ایران، همواره اختلافی بین دو گفتمان «ضدهژمونیک» و «تعامل‏‌گرا» بر سر فهم این دال جریان داشته است. این اختلاف می‏‌تواند در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به رویکرد واحد پویایی با دو بُعد مکمل یا به رویکرد خودمتناقضی با دو بُعد خنثی‏‌کننده بیانجامد. از منظر این مقاله، رسیدن به رویکرد پویای دوبُعدی در سیاست خارجی، پیش از هر چیز مستلزم ساخت گفتمان سیاسی نو است که با تمرکز بر هویت، هر دو وجه «ضدهژمونیک» و «تعامل‏گرا» را بی‏آنکه متناقض به نظر آیند، در مفصل‏‌بندی نوین زبانی قرار دهد.
واژگان کلیدی: سیاست خارجی، جمهوری اسلامی ایران، امنیت، گفتمان، ضدهژمونیک، تعامل گرا.

◄ راهبرد بهینه ج.ا.ایران در فرآیند دولت- ملت‌سازی سوریه با استفاده از روش دانا/ عبدالمحمود محمدی لرد/مهدی محمدیان
به‌‏رغم کامیابی ج.ا.ایران در جلوگیری از سقوط نظام سیاسی سوریه در عرصه نظامی، تداوم دستاوردهای کشور در این رابطه نیازمند راهبردپردازی جامع و مبتنی بر ملاحظه نقش‌آفرینی سایر بازیگران دخیل در بازی سوریه است. این مقاله مدعی است که تداوم دستاوردها نیازمند نقش‌آفرینی در فرایند دولت- ملت‌سازی پس از منازعه در سوریه است. نویسندگان با استفاده از روش دانا به‏عنوان راهکاری برای راهبردپردازی تلاش کرده‏‌اند راهبرد بهینه را بر مبنای مدیریت تعارض و تضاد میان بازیگران طراحی کنند. در واقع، این روش به دنبال آن است که منافع ج.ا.ایران را در بازی با حاصل جمع مثبت برای اکثر بازیگران دخیل در سوریه محقق کند. یافته‌‏های تحقیق نشان می‌‏دهد که راهبرد بهینه ج.ا.ایران در فرایند دولت-ملت‌سازی سوریه باید واجد این شاخص‏‌ها باشد: پذیرش نظام سیاسی سکولار، پذیرش ناسیونالیسم عربی، تقویت حزب بعث در کنار تشویق تحزب غیرهویتی، تقویت پارلمان در برابر ریاست جمهوری، کاهش نفوذ دستگاه‌‏های امنیتی، استقلال قوه قضائیه از حزب بعث، تشویق اقتصاد نیمه سوسیالیستی، جلوگیری از تقسیم قوا بر اساس مدل لبنانی و عراقی و  مخالفت با فدرالیسم.
واژگان کلیدی: تحلیل بازیگران، دولت-ملت‌سازی، سوریه، مدیریت تعارض، راهبرد بهینه، روش دانا

◄ امنیت رژیم و منطق اتحادها در خاورمیانه/ ولی گل‌محمدی
این مقاله به‏‌دنبال فهم نظام‏‌مند منطق اتحادهای ناپایدار در خاورمیانه پس‌اانقلاب‌‏های عربی است. دولت‏‌های خاورمیانه بر چه اساسی وارد اتحاد با یکدیگر می‌‏شوند و رفتار ائتلاف‏‌سازی سیال آنها تحت تأثیر چه متغیرهایی است؟ برخلاف رویکردهای جریان اصلی در تبیین ماهیت اتحادها، متغیرهایی همچون موازنه قدرت، آنارشی، هویت و تهدیدات خارجی به‏‌تنهایی قادر به فهم سازوکارها و پیچیدگی‏‌های تجربی رفتار اتحادسازی دولت‏‌های خاورمیانه نیستند. مقاله حاضر با بهره‏‌گیری از نظریه‏‌های اتحاد در روابط بین‏‌الملل، چارچوب تلفیقی «امنیت رژیم» را به عنوان رویکرد آلترناتیوی در فهم ریشه‌‏های اتحاد در خاورمیانه پیشنهاد می‏‌کند. به‏‌رغم تحول در محیط بین‏‌المللی و منطقه‏‌ای، منافع اصلی برای هر کدام از دولت‏‌های خاورمیانه هنوز تأمین بقا و امنیت رژیم سیاسی آنهاست. در واقع، گزینه‌‏های روابط خارجی و اتحادسازی دولت‌‏های خاورمیانه مبتنی بر کنش پویای آنها به‏‌منظور حفظ امنیت رژیم حاکم در مقابل تهدیدات بالقوه داخلی و خارجی است. در چنین شرایطی، اتحادها به عنوان ائتلاف‌‏های فراملی میان متحدان بالقوه برای تأمین بقای رژیم‏‌های سیاسی فرمول‏‌بندی می‏‌شود. در راستای آزمون ایده اصلی مقاله، به بررسی موردی ائتلاف‏‌های منطقه‌‏ای خاورمیانه پرداخته می‏‌شود.
واژگان کلیدی: اتحاد، خاورمیانه، انقلاب‏‌های عربی، موازنه قدرت، امنیت رژیم.

◄ نقش افراط‏گرایان در چالش‌‏های داخلی رژیم صهیونیستی/ وحیده احمدی
خوانش متفاوت افراط‏‌گرایان صهیونیست از تصمیمات سیاسی و رویکردها و انگاره‌‏های آنها در مورد چگونگی برخورد با مسائل داخلی، از ابتدای تأسیس رژیم صهیونیستی تا کنون برای ساختار سیاسی آن چالش‏‌زا بوده است. این مقاله به بررسی ماهیت، میزان و نوع چالش‌‏زایی افراط‏‌گرایان برای این رژیم و رویکرد ساختار سیاسی در مواجهه با آنها می‏‌پردازد. پرسش اصلی این است که مهم‏ترین چالش‌‏های مربوط به افراط‏‌گرایان در رژیم صهیونیستی مربوط به کدام طیف از آنها بوده و ساختار سیاسی در واکنش به آن، چه رویکردی داشته است؟ در راستای پاسخ به این پرسش، این فرضیه مطرح شده که «افراط‌‏گرایان راست‏ عمل‌‏گرا» مهم‏ترین چالش‌‏ها را برای رژیم صهیونیستی ایجاد کرده و ساختار سیاسی در واکنش به آنها، سیاست مقابله گزینشی به معنای شدت عمل و برخورد جدی با برخی از آنها و اغماض در قبال برخی دیگر را در پیش گرفته است. یافته‏‌های پژوهش نشان می‏‌دهد که در حال حاضر از چالش‌‏زایی این نحله از افراط‌‏گرایان برای ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی کاسته شده؛ زیرا آنها با ساماندهی مجدد خود در چارچوب احزاب پویا و سازگار با فضای سیاسی، به تأثیرگذاری مؤثر در فضای تصمیم‌‏گیری این رژیم روی آورده‏ و از این طریق، منافع خود را پی‏ می‏‌گیرند.
واژگان کلیدی: افراط‏‌گرایان، رژیم صهیونیستی، شاباک، چالش‏زایی، راست حریدی، امنیت.

◄ جنگ هیبریدی روسیه در کشورهای اروپایی؛ چرایی و چگونگی/ علیرضا ثمودی پیله‏‌رود
روسیه در سال‏‌های اخیر برای تحقق اهداف خود در رابطه با کشورهای اروپایی بیش از گذشته از جنگ هیبریدی استفاده کرده است. پرسش اصلی این مقاله عبارت از این است که «هدف روسیه از به‏‌کارگیری جنگ هیبریدی در رابطه با کشورهای اروپایی چیست و در این مسیر، از چه ابزارها و روش‌هایی بهره گرفته است؟» در پاسخ به این پرسش، این فرضیه از سوی نویسنده مطرح شده که «هدف اساسی روسیه، بازگشت به جایگاه ابرقدرتی و تغییر موازنه به‏ سود خود در مناسبات با غرب است. چون کسب این هدف، دیگر به شیوه‌های جنگ متقارن و سنتی امکان‌پذیر نیست، مسکو به نسل نوین جنگ‌ها یعنی جنگ هیبریدی و بهره‌گیری از ابزارهای متعدد و متنوع آن همچون حمله‏‌های سایبری، انتشار اخبار نادرست و جعلی، حمایت از شبکه‌های فساد و فشار اقتصادی، مداخله در انتخابات کشورهای اروپایی و تشکیل شبکه‌ای از متحدان سیاسی در کشورهای اروپایی، حمایت از جدایی‌طلبی در اروپا و استفاده از گروه‌‏ها و سازمان‌های مخالف روی آورده است».
واژگان کلیدی: جنگ سنتی، جنگ هیبریدی، روسیه، اتحادیه اروپا، راست افراطی، حمله سایبری

◄ تحول دیپلماسی عمومی آمریکا در قبال جهان اسلام؛ از پیام‏پایگی تا ارتباط‌‏محوری/ محمد شاد/ فواد ایزدی/ سعیدرضا عاملی رنانی
بررسی‌‏های این مقاله نشان می‌‏دهد که کانون تمرکز کارگزاران دیپلماسی عمومی آمریکا، از تلاش برای توزیع نظام منسجمی از «پیام‌ها» به تجمیع منابع در جهت ایجاد شبکه‌ای درهم‌تنیده از «روابط» منتقل شده است. بر این اساس، مخاطبین دستگاه دیپلماسی عمومی آمریکا در جهان اسلام، بیش از آنکه در فرآیندی «یک‌سویه» و «اطلاع‌محور» تعداد معینی از «بینندگان، خوانندگان و شنوندگان منفعل، منفرد و مردد» برای شبکه‌‏های تلویزیونی، مجلات، درگاه‌‏های اینترنتی و کانال‌های رادیویی آمریکایی را شامل شود، در فرآیندی «دوسویه» و «ارتباط‌‌‌محور» شبکه قابل‌توجهی از «مشارکت‌کنندگان فعال، همسو و متشکل» را در بر می‌گیرد که در طیف متنوعی از برنامه‌های مبتکرانه‌ اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوق‌بشری آمریکایی، مشارکت همدلانه دارند؛ کنش‌گرانی که بر اساس تصریح این اسناد، «شبکه شرکای راهبردی» ایالات‌متحده و «مأمورین تغییر» در جوامع دستخوش گذار خواهند بود.
واژگان کلیدی: دیپلماسی عمومی، آمریکا، اسناد راهبردی، شبکه‌سازی، تحول ارتباطی، جهان اسلام.

◄ شورای امنیت سازمان ملل متحد و شکل‌گیری رژیم مقابله با تروریسم/ حسین قریبی/ سالار نامدار وندایی
این مقاله به بررسی رژیمی که شورای امنیت سازمان ملل متحد، به‌عنوان عالی‌ترین نهاد مسئول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، به‌منظور شکل‌دهی به مبارزه همه‌جانبه علیه تروریسم ایجاد کرده است، می‏پردازد. این رژیم متشکل از دو جزء ماهوی و اداری-تشکیلاتی است که در قطعنامه‌های با موضوع مقابله با تروریسم شورای امنیت به‌ویژه قطعنامه ۱۳۷۳ تجلی پیدا کرده است. «چالش تعریف تروریسم»، «الزام دولت‌ها به همکاری برای سرکوب تروریسم»، «منع پشتیبانی از تروریسم»، «اجرای تحریم‌های وضع‏شده از سوی شورای امنیت» و «جرم‌انگاری و تعقیب کیفری تـروریسم» اصول اختصاصی جزء ماهوی این رژیم هستند. کمیته مقابله با تروریسم شورای امنیت و مدیریت اجرایی دبیرخانه آن و همچنین، ساختارهایی که در قالب گروه ویژه اقدام مالی و سایر نهادهای بین‏المللی مانند ایکائو یا اینترپل ایجاد شده‏اند و به شورا گزارش می‌دهند، جزء اداری- تشکیلاتی رژیم بین‌المللی مقابله با تروریسم هستند.
واژگان کلیدی: رژیم، تروریسم، سازمان ملل، شورای امنیت، حاکمیت، امنیت.

ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۵ – دی‌ماه ۱۳۹۹

در شماره ۱۰۵ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

◄ درآمدی بر چالش‌های حکم‏رانی در جمهوری اسلامی ایران/ علی صالح‌نیا
جمهوری اسلامی ایران به ‌تازگی چهل‌سالگی خود را پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد این مسئله بهانه خوبی برای آسیب‌شناسی تجربه ۴۰ ساله حکم‏رانی در کشور باشد تا در گام دوم انقلاب اسلامی با شناخت بهتر چالش‌های حکم‏رانی، نسبت به بهبود آن اقدام شود.
اولین و مهم‌ترین چالشی که قبل از هر پژوهشی پیرامون حکم‏رانی نیازمند توجه است، پرداختن به مفهوم حکم‏رانی است، چراکه در سال‌های اخیر برای این مفهوم معانی مختلفی قصد شده که بعضاً با آنچه دانشمندان مدیریت دولتی و حکم‏رانی قصد می‌کنند، تفاوت دارد.
◄ رسانه ملی؛ اعتماد و کارآمدی/ سعید صادقی‌جقه
سازمان صداوسیما در سال‏های اخیر با دستیابی به درک بهتری از تغییرات اجتماعی و تغییر ذائقه و خواسته‏های مخاطب، تلاش جدی‏تری برای حفظ مخاطبان و افزایش ضریب تاثیرگذاری در جامعه به کار بسته است که نتیجه آن را می‏توان در تحول در محتوا و قالب بسیاری از تولیدات این سازمان مشاهده کرد. با این حال، سازمان صدا و سیما به خاطر محدودیت‏های قانونی، سیاستی، شرعی، رواج رسانه‏های رقیب در فضای مجازی و حوزه ماهواره و نیز برخی رویکردهای سلیقه‏ای با چالش‏های بسیاری نیز مواجه است.
◄ تنش در روابط قوا و لزوم وحدت مسئولین در شرایط جنگ اقتصادی/ سیدعلی مرندی
فهم منشأ اختلاف‏هاو تعارضات، خود نقشی بنیادین در حل آن‏ها دارد. ریشه همه تعارضات را نباید مبتنی بر منفعت‌طلبی شخصی، دعوای حزبی و عدم حسن‌نیت تفسیر کرد. همین مسئله زمینه گفتگو، درک متقابل و حل مخاصمات را فراهم می‌کند.
از طریق قانون‌گرایی و الزام به فرایند‌های قانونی می‌توان بخش اعظمی از مجادلات و اختلافات میان مسئولین را سامان داد. «قانون»، مرجع اساسی حل اختلافات در نظام سیاسی است و همه مسئولان از رهبری تا سران قوا و سایر مدیران باید به آن پایبند باشند.
◄ بخش جرائم امنیتی لایحه تعزیرات: نوآوری‌ها و بایسته‌ها/ حسن عالی‌پور
حساسیت و ظرافت جرم‏انگاری مرتبط با امنیت ملی از سه بعد مطرح می‌شود: مبنا، مصداق و پیامد. مبنای جرائم ضد امنیت ملی، قدرت سیاسی یا قدرت دولت است. در جرم‏انگاری رفتارهای ضد امنیت ملی، در گام نخست باید تراز میان مبانی جرم‏انگاری (اخلاق، مذهب، قدرت و مصلحت) سنجیده شود؛ چراکه رفتارهای ضد امنیت ملی عموماً بر محور دولت یا حکومت‌اند که جایگاه استواری در گزاره‌های اخلاقی و مذهبی ندارند.
◄ تقسیم استان سیستان و بلوچستان؛ الزامات و رویکردها/ حسن صدرانیا
استان سیستان و بلوچستان به رغم مزیت‎‏های جغرافیایی منحصر به فرد، جزو استان‏های کمترتوسعه‏یافته و محروم کشور به شمار می‏آید. در تقسیمات کشوری، استان سیستان و بلوچستان ۱۹ شهرستان، ۴۸ بخش، ۱۱۲ دهستان و ۳۷ شهر دارد. وسیع‏ترین شهرستان‌های استان، زاهدان است که به تنهایی نزدیک به ۱۷درصد مساحت استان را فرا گرفته و پرجمعیت ترین شهرستان‌های استان شهر زاهدان است که نزدیک به ۲۴/۲۴ درصد از کل جمعیت استان را به خود اختصاص داده است. تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) استان حدود ۳/۱۵ است.
◄ ترور شهید فخری‏‌زاده به مثابه شکست اطلاعاتی؛ سبب‏‌ها و بایسته‌‏ها/ فرزاد پورسعید
در چارچوب نظریه‌های عام و یکسان‌‌انگار شکست اطلاعاتی، می‌بایست ترور شهید فخری‌زاده را در قالب شکست در یک یا چند مرحله از مراحل مختلف چرخه اطلاعاتی فهم کرد. در این صورت، قاعدتاً دلیل عمده شکست، تبدیل‌نشدن هشدار و برآورد اطلاعاتی به اقدام مناسب حفاظتی و ضد اطلاعاتی بوده است که دلیل آن نیز قاعدتاً نبود ارتباط و انسجام مؤثر میان نهادهای ذی‌ربط است.
◄ عادی‎سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی منطقه و پیامد آن برای ورزش ایران/ سیدمسعود موسوی‌آشان
دامنه پروسه عادی‎سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی منطقه، می‎تواند به عرصه ورزش نیز کشیده شود. در سایه پروژه عادی‎سازی، امکان بازگشت ورزش رژیم صهیونیستی به ذیل ورزش منطقه آسیا وجود دارد. چنین رخدادی پیامدهای عدیده‎ای برای ورزش و امنیت ملی کشورمان به همراه خواهد داشت.
◄ توافق قره‌‏باغ و منافع بازیگران ذی‏‌نفع/ مهدی شاپوری
معنای توافق قره‏باغ این است که روسیه هنوز بازیگر اصلی در منطقه‏ای است که آن را «خارج نزدیک» خود می‏داند و توان کنترل و مدیریت چالش‏ها و تنش‏ها در این منطقه را دارد. بر اساس توافق صورت‏گرفته، نیروهای روسی در منطقه تماس میان آذربایجان و ارمنستان در قره‏باغ و کریدور لاچین مستقر خواهند شد و حضور آن‏ها هر پنج سال یکبار به‏صورت خودکار تمدید خواهد شد؛ مگر اینکه یکی از کشورهای طرف توافق قصد خود را برای انقضای این بند قبل از پایان پنج سال اعلام کند. همچنین در بند ۹ توافق مذکور، کنترل ارتباطات حمل و نقلی بین آذربایجان و نخجوان از طریق خاک ارمنستان به سرویس امنیت فدرال روسیه داده شده است.
◄ شعرخوانی اردوغان در رژه پیروزی باکو؛ تأملی بر ملاحظات و منافع ملی ایران/ ولی کوزه‌گر کالجی
در رابطه با شعرخوانی اردوغان در رژه پیروزی باکو در ۲۰ آذر ۱۳۹۹ با این مضمون که «ارس را جدا کردند و آن را با میله‏‏های آهنی و سنگ پر کردند/ من از تو جدا نمی‏شد، ما را به زور جدا کردند»، نکات و ملاحظات زیر شایان توجه است.
۱- اشاره اردوغان به نام سه رودخانه «تَرتَر»، «کؤندَلَن» و «ارس» در متن سخنرانی و شعر؛ ۲- شناخت کمتر جامعه ایرانی و آذری از ترانه‌ «آراز آراز، خان آراز» که نخستین بار بعد از غرق‏شدن صمد بهرنگی در دهه ۱۳۴۰ شمسی در رودخانه ارس توسط عاشیق‌های آذربایجانِ ایران سروده شده است؛ ۳- علاقه شخصی اردوغان به شعر و شعرخوانی اعم از اشعار فارسی، آذری و ترکی استانبولی که از منظر روان‏شناسی سیاسی و احتمال تکرار آن در آینده بسیار حائز اهمیت است؛
◄ گفتگوهای منطقه‌ای؛ الزامات، فرصت‏‌ها و راهبردهای جمهوری اسلامی ایران/ وحیده احمدی
توافق بی‏سابقه لغو صدور ویزا میان اماراتی و رژیم صهیونیستی، سفر قریب ‏الوقوع نخست‏وزیر رژیم صهیونیستی به امارات و بحرین با دعوت رسمی همتای بحرینی، چشم‏انداز وسوسه‏کننده افزایش حجم تجارت خارجی بین این رژیم و کشورهای حاشیه خلیج فارس، تفاهم‏نامه ورزشی اخیر بین این رژیم و اماراتی‏ها، ورود بی‏سابقه زیردریایی این رژیم به آب‏های خلیج فارس و… نشان از آن دارد که این رژیم بلاخره به هدف استراتژیک خود یعنی حضور در فضای حیاتی ایران دست یافته است.
◄راهبرد اروپا در قبال ایران در دوره بایدن/ یاسر نورعلی‌وند
با روی کارآمدن جو بایدن و استقبال وی از همکاری و اتحاد فراآتلانتیک در امور جهانی به ویژه مسئله ایران، یکبار دیگر اروپایی‌ها از حاشیه به متن آمده و از نقشی کانونی و ایجابی در موضوع ایران برخوردار خواهند شد.
نقش محوری اروپایی‌ها در انعقاد برجام در سال ۲۰۱۵ و حفظ این توافق پس از خروج ترامپ از آن، تمایل شدید دولت بایدن به احیای اتحاد فراآتلانتیک در برخورد با امور جهانی از جمله مسئله ایران، چالش‌های بسیار زیاد ایالات متحده در داخل، تمایل این کشور به کاهش نقش خود در خاورمیانه و واسپاری مدیریت امور این منطقه به متحدان خود و تمرکز بیشتر بر شرق دور، از جمله عواملی هستند که موجب افزایش نقش و اهمیت اروپایی‌ها در دوره جدید خواهند شد.
◄سیاست خارجی دولت بایدن با توجه به کارگزاران آن/محمود یزدان‌فام
در شکل‌گیری سیاست خارجی آمریکا شاخه اجرایی (دولت) نقش اساسی دارد. در دولت نیز جدا از رئیس جمهور که رئیس دولت و مسئولیت رهبری آمریکا در داخل و خارج را بر عهده دارد، معاون رئیس جمهور، وزیر خارجه، مشاور امنیت ملی، وزیر دفاع، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی و وزیر خزانه‎داری نقش مهمی در شکل‌دادن به سیاست خارجی آمریکا ایفا می‎کنند.
◄ انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، ترور شهید فخری‏زاده و وضعیت حقوق بشر/ امین پرتو
انتخابات سال آینده ریاست جمهوری در کنار تحلیل پیامدهای ترور شهید فخری‏زاده و نیز وضعیت حقوق بشر در ایران، موضوعات مورد توجه اندیشکده‏های خارجی در رابطه با وضعیت داخلی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در ماه گذشته بوده است.

خرید مستقیم ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۰۵ با تخفیف ویژه

سیاست سایبری

سیاست سایبری

با گسترش انقلاب سایبری و تأثیرات گسترده آن در تمامی ابعاد زندگی انسان و متعاقب آن روابط بین‏الملل، فضای سایبر نه‌تنها جایگاه موضوعی را از آن خود کرد، بلکه اصولاً قدرت و اقتصاد که محورهای اصلی روابط بین‌الملل هستند را به‌شدت دچار تغییرات صوری و محتوایی نمود.

مترجمان این کتاب:

قاسم ترابی دانشیار روابط بین‏الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و همچنین پژوهشگر ارشد مهمان در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه هستند. حوزه مطالعاتی ایشان فضای سایبر و مطالعات امنیتی است.

محمدناصر طاهری‏‌زاده دانشجوی دکتری روابط بین‏‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان هستند. حوزه مطالعاتی ایشان مسائل امنیتی و فضای سایبر است.

نویسنده: نازلی چوکری
مترجمان: قاسم ترابی/محمدناصر طاهری‌زاده
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۳۵۲
قیمت: ۴۰۰۰٫۰۰۰ریال
شابک: ۹۷۸۶۰۰۹۷۶۵۶۵۲

خرید اینترنتی کتاب:
سیاست سایبری

ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۴- آذر‌ماه ۱۳۹۹

در شماره ۱۰۴ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

◄ تحلیل راهبردی مطالبات رهبری از دولت‌های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم / حسن صدرانیا
مطابق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، تعیین سیاست‏‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام و نظارت بر حسن اجرای سیاست‏‌های کلی نظام، از جمله وظایف و اختیارات رهبری به شمار می‏‌آید. در این راستا ایشان سند چشم‌‏انداز بیست ‏ساله، سیاست‏‌های اصل ۴۴ قانون اساسی و سیاست‏های کلی نظام، سیاست‏‌های اقتصاد مقاومتی و … را ابلاغ کرده و در سخنرانی‏‌ها و بیاناتشان نیز به تبیین این سیاست‌‏ها و ضرورت‏‌های اجرایی آن پرداخته‏‌اند.
این نوشتار تنها به مطالعه بیانات ایشان در دیدارهای اعضای هیئت دولت طی سال‏های ۱۳۸۴-۱۳۹۹ توجه کرده و به تحلیل بیانات ایشان در حوزه‏‌های فرهنگ، اقتصاد و علم بسنده کرده است.

◄ اولویت‏‌ها و الزامات مدیریت اقتصادی کشور در یک سال آینده / علی مرندی
در شرایطی که بانک مرکزی برای کنترل تورم می‌بایست اوراق قرضه را از بازار جمع می‌کرد؛ تا نرخ بهره بین‌بانکی افزایش پیدا کند؛ متأسفانه به منظور جبران کسری بودجه دولت اقدام به فروش گسترده اوراق قرضه (تحت عنوان اوراق خزانه اسلامی) کرد.
انسولین وارد شده با ارز دولتی، مجدد به خارج از کشور قاچاق شده و سود سرشاری را نصیب قاچاق‏چیان کرده و از سوی دیگر باعث کمیاب‎شدن انسولین در کشور شده است.
عدم ترخیص کالاها در بنادر و گمرک در شرایط فعلی و با توجه به محدودیت منابع ارزی کشور، می‌تواند به بحران کمبود کالاهای اساسی تبدیل شود.
مواجهه بایدن با مسئله تحریم‌های نفتی با اوباما متفاوت خواهد بود؛ چراکه از عدم برداشتن تحریم‌های نفتی ایران شرکت‌های نفتی آمریکایی منتفع می‌شوند که این مسئله مورد توجه بایدن نیز خواهد بود.

◄ تحولات قضایی؛ از امنیت قضایی تا امنیت اقتصادی / حسن عالی‌پور
برنامه و مصوبه‌های دستگاه قضا نشان از راهبردگرایی دارد. سند امنیت قضایی که در اجرای بند «ب» ماده ۱۲۰ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵ و به‌ منظور تحقق اهداف بندهای ۶۵، ۶۶ و ۶۷ سیاست‌های کلی قانون برنامه ششم توسعه کشور مصوب ۱۳۹۴ تدوین شده و نیز دستورالعمل نحوه مقابله با ترک وظایف قانونی مدیران و کارمندان و پیش‌گیری از آن نشان می‌دهد که دستگاه قضایی به خوبی آگاه است که چه راهبردهایی را برای حاکمیت قانون، پاسداشت حقوق و مبارزه با فساد بگزیند.

◄ مدیریت صوت و تصویر فراگیر؛ چالش‎ها و راهبردها / سیدمسعود موسوی
در حال حاضر شبکه سینمای خانگی و تلویزیون‎های تعاملی به عنوان رقیب و دگر سازمان صداوسیما محسوب می‎شوند و دست‎اندرکاران این حوزه نگران هستند در صورت تصدی‎گری صداو سیما، امکان تولید محصولاتی که بتواند مخاطب را جلب کند، عملاً از بین برود.
از جمله جنبه‎های مهمی که در مسئله اختلاف صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد در حوزه صوت و تصویر فراگیر نادیده گرفته می‎شود، بی‎توجهی به مخاطبان گسترده شبکه نمایش خانگی است. بسیاری از مخاطبین این حوزه، لزوماً مخاطب شبکه‎های صداوسیما نیستند و سلیقه‎ای متفاوت از سلیقه مخاطبان رسانه ملی دارند.

◄ رفتار کارگزاران حکومت و امنیت ملی در عصر اطلاعات / مجتبی قلی‌پور
در سال‌های اخیر، بعضاً رفتار توأم با تحقیر و خشونت یک مأمور برقراری نظم در جامعه، یک کارمند بخش عمومی و به طور کلی یک کارگزار حکومتی سطح خرد با یک شهروند یا مجموعه‌ای از شهروندان، موجبات جریحه‌دارشدن افکار عمومی را فراهم کرده است.
رفتار کارگزاران و مأموران حکومت، حتی در سطوح محلی و خرد، به ویژه در عصری که آن را عصر اطلاعات می‌نامند و ویژگی‌اش همه‌جاگستری ابزارهای ارتباط دیجیتال و قابلیت انتشار ویروسی پیام‌هاست، می‌تواند به راحتی موجب رنجش افکار عمومی و افزایش نارضایتی و خشم میلیون‌ها شهروند شود و حتی همچون جرقه‌ای بر انبار باروت نارضایتی‌ها و سرخوردگی‌های جمعی باشد.

◄ ارزیابی جانمایی مراکز پرخطر در کلان‏شهر تهران چشم‏‌انداز سیاست خارجی و منطقه‌‏ای / مراد کاویانی‌راد
انفجار بندر بیروت در تیرماه گذشته بار دیگر خطرپذیری شهروندان و زیرساخت‌های کشور در برابر پیشامدهای خطرآفرین محیطی برخاسته از جانمایی مراکز پرخطر را فراروی کارگزاران و تصمیم‌گیران آشکار کرد. موقعیت جغرافیایی ایران به‌ گونه‎ای است که این سرزمین را مستعد رخدادها و پیشامدهای محیطی بسیاری کرده است. وضعیتی که با ضعف در مدیریت پیونددار با جانمایی مراکز پرخطر همگانی در ‌شهرهای کشور نیز همراه بوده است. مراکز پرخطر راهبردی و زیرساختی که به واسطه قرارگیری روی حریم گسل‌ها یا در نزدیکی نواحی مسکونی در صورت بروز زمین‌لرزه یا آتش‎سوزی ویرانی و ویران‌سازی‌شان، بازتاب‌های گسترده پیدا و پنهان بسیاری در پی خواهند داشت؛ مراکزی که به ‌واسطه رعایت نکردن شیوه‎نامه‎های انباشت و جانمایی نادرست کالاهای پرخطر و نگاه‌داری در اماکن همگانی می‌توانند سامان و سامانه‌های کلان‏شهرهای کشور را برآشوبند.

◄ چشم‏‌انداز سیاست خارجی و منطقه‌‏ای دولت بایدن و تأثیر آن بر محور مقاومت / مهدی شاپوری
تفاوت رویکرد بایدن با ترامپ نسبت به محور مقاومت در این است که بایدن با وجود اینکه محور مقاومت را عنصری نامطلوب در نظم منطقه‏ای می‏داند، اما برخلاف ترامپ و اطرافیانش، دیگر بازیگران منطقه که متحدان و شرکای آمریکا محسوب می‏شوند را نیز در چالش‏ها و مشکلات منطقه شریک می‏داند.
به احتمال زیاد، در دولت بایدن هم‌زمان به سیاست حمایت حداکثری از متحدان منطقه‌‏ای آمریکا و فشار حداکثری علیه محور مقاومت پایان داده می‏‌شود که البته این نه به معنای پایان حمایت آمریکا از متحدان و شرکای منطقه‏‌ای این کشور خواهد بود و نه به معنای پایان فشار بر محور مقاومت.

◄ سیاست بایدن در خاورمیانه و پیامدهای آن برای ایران / یاسر نورعلی‌وند
از نظر تئوریسین‌ها و مشاوران دولت آینده بایدن، ایالات متحده در خاورمیانه نیاز به رویکرد منسجم، محدود و پایدار مبتنی بر اصول زیر دارد: تعریف محدود و واقع‌بینانه منافع آمریکا در منطقه؛ جایگزینی دیپلماسی و تنش‌زدایی به جای تمرکز بر تغییر رژیم و راه‌حل‌های نظامی؛ رسیدگی به خلاءهای امنیتی از پائین به بالا؛ تجدید نظر در کمک‌های مالی ایالات متحده؛ و تجدید نظر در سیاست خروج نیروهای نظامی از منطقه.
بر پایه راهبرد احتمالی بایدن در خاورمیانه، سیاست وی در قبال ایران سه هدف کلیدی دارد: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌ اتمی و اعمال محدودیت در حوزه موشک‌های بالستیک؛ مقابله با سیاست‌های منطقه‌ای ایران و حرکت به سمت تنش‌زدایی در منطقه با محوریت تنش‌زدایی بین ایران و عربستان. پیگیری اهداف فوق برخلاف دوره ترامپ نه برپایه سیاست یک‌طرفه فشار بر ایران و عقب‌بردن نفوذ آن در هر نقطه از خاورمیانه، بلکه مبتنی بر دیپلماسی متوازن در قبال ایران و رقبای منطقه‌ای‌اش خواهد بود.

◄ دانش فقه و مرجع امنیت / داود فیرحی
◄ تحولات راهبردی ایران در نگاه اندیشکده‌‏های خارجی /مین پرتو

خرید مستقیم ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۰۴ با تخفیف ویژه

ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۳- آبان‌ماه ۱۳۹۹

در شماره ۱۰۳ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

بازآفرینی سوژه انقلابی؛ کارویژه راهبردی هنر در کلام رهبری/ فرزاد پورسعید
از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، هنری که می‏‌تواند تجلی‏گاه خلاقیت و زایندگی روح ایرانی باشد، هنری است که فرزند زمانه خویش و بهنگام باشد. بهنگامی نیز در شرایط کنونی جامعه ایرانی، در گرو آن است که هنر، هنر انقلاب و راوی رخداد انقلاب و در تداوم آن، رخداد جنگ تحمیلی و دفاع مقدس باشد. در این میان، هنرمندانی که در جریان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی به مقام سوژگی رسیده‏اند، راوی مناسب‌تری برای آن‌ها هستند.

نسبت راهبردی زبان و ادبیات فارسی و انقلاب اسلامی/ عطاءالله مقدم‌فر
رخداد انقلاب اسلامی ایران از مهم‌ترین رویدادهای اجتماعی و نهادی در دوران معاصر است. انقلابی که به واقع بیش از آنچه تکانه‌ای شگرف در ساختارهای سیاسی باشد، دیگرخواهی‌ای بنیادی است که در درون مردم رخ داده بود. انقلابی که بیش از هر انقلاب دیگر نتیجه تغییر نگرش‌ها و اندیشه آدمی بوده و از این ره‌گذر به سبب مایه‌گیری ادبیات از ژرف‌ترین تجربه‌های بشری، بی‌تردید جنبه‌های سترگی از خود را در ادبیات نمایانده است.

ادبیات فارسی در تمام تاریخ پرشکوه خود زمینه‌ساز دین‌خویی، کار، عقل، نظم، تأمل، عرفان، اندیشه و خرد در جامعه ایرانی بوده و از حیث پراکندن اخلاق در جامعه ایرانی با کمتر حوزه ادبی دیگری در جهان قابل قیاس است. خرید این مقاله

هنر، امنیت ملی و ثبات سیاسی/ رضا صمیم
چه رابطه‌‏ای میان هنر با امنیت ملی و ثبات سیاسی برقرار است؟ این‌پرسشی بنیادی است که در این نوشتار کوتاه آن را در زمینه خاص جمهوری اسلامی طرح کرده‏ و تلاش می‏‌کنیم به آن‌ پاسخ دهیم.

یکی از بهترین شیوه‏‌های برقراری رابطه میان حکومت و مردم بهره‏گیری از نهادهای میانجی برآمده از جامعه است، چراکه در این‌ گونه موارد، رابطه را نه اشخاص و افراد، با امیال و آرزوها و انگیزه‏‌های انسانی و شخصی‌شان که سازمان‏‌ها و تشکل‏‌ها با مجموعه‏‌ای مشخص و شفاف از قوانین و مقررات برقرار می‏‌کنند. خرید این مقاله

هنر موسیقی در جمهوری اسلامی ایران: نکات و تأملات/ امین پرتو
صرف نظر از مسائل فقهی و قانونی، به ارزش و اهمیت هنر موسیقی از حیث راهبردی برای جمهوری اسلامی ایران کمتر نگریسته شده است.

این مسئله که موسیقی بتواند به بازتولید گفتمان یا ایدئولوژی نظام جمهوری اسلامی یاری برساند، به خودی خود به موسیقی مربوط نیست، بلکه مربوط به کلام به کار رفته در موسیقی باکلام است.

اساساً در دنیای امروز حذف موسیقی ممکن نیست. شاید بتوان کتاب یا فیلم را کلّاً ممنوع کرد، اما موسیقی به سبب همراهی ذاتی با آدمی از نظر ذهنی و صوتی، قابلیت منع مطلق ندارد. از آگهی بازرگانی تا سرگرمی کودکان و ورزش و از دنیای سینما تا سرود ملی و مشق نظام، موسیقی حیات اجتماعی و سیاسی پررنگی دارد.

شوخی‌های جدی؛ تأملی بر کارکردها و دلالت‌های طنز سیاسی در میان ایرانیان/ مجتبی قلی‏پور
طنز سیاسی، مردمی‌ترین و همگانی‌ترین نوع رفتار سیاسی در ایران امروز است. اگرچه نخستین ویژگی طنز، وجه شوخی‌آمیز و غیرجدی آن است، اما امروزه به لطف مطالعات عمیق در مورد طنز  بیش از هر زمانی می‌دانیم که طنز کارکردها و دلالت‌های سیاسی- اجتماعی بسیار جدی دارد. به نظر می‌رسد نخستین کارکرد و علت محبوبیت طنز در جامعۀ ایران این است که طنز به مکانیسمی برای تحمل و بقا تبدیل شده است. این کارکرد را معمولاً کارکرد تنش‌زدایی طنز می‌خوانند. کارکرد احتمالی دوم این است که طنز شیوۀ انتقال پیام مناسب در فضایی است که سخن غیرطنزآمیز هزینه‌های سنگینی دارد. طنز به تعبیری قضاوت شوخ­‌طبعانه است، قضاوتی که بر قاضی آن برای حکمش سخت نمی­‌گیرند. کارکرد محتمل سوم طنز در جامعۀ ایران این است که طنز تبدیل به زبان مشترک گروه­‌ها و اقشار جامعه با هدف به اشتراک گذاشتن درد مشترک شده است.

برآورد امنیتی فضای مجازی در ایران؛ نبایدها و بایدها/ سید مسعود موسوی
حاکم‌بودن نگاه سلبی و تهدید‎محور نسبت به فضای مجازی اصلی‎ترین مسئله در ارتباط با این موضوع در کشور ما محسوب می‎شود که به نوعی بر مسائل دیگر سایه انداخته است. نبود حکم‌رانی یکپارچه در حوزه فضای مجازی، از مهم‎ترین مسائل این حوزه محسوب می‎شود. لازمه‌ حضور فعال و تأثیرگذار در فضای مجازی، «تمرکز در تصمیم‌گیری»، «جدیت در اجرا بدون از دست دادن زمان»، «هماهنگی میان دستگاه‌ها» و «پرهیز از موازی‌کاری و تعارض» است. کمبودها و نواقص موجود در زمینه فنی و تکنولوژیک از جمله مسئله‎های مهم کشور در حوزه فضای مجازی است. به رغم ضریب نفوذ بالای فضای مجازی و اینترنت در کشور، امکانات و زیرساخت‎های بخش ارتباطات، به ویژه در سال‎های اخیر به اندازه لازم توسعه نیافته‎اند. این کمبود و نقیصه، در بزنگاه‌هایی چون بحران کرونا به شکل بارزی آشکار شد.

میراث فرهنگی و امنیت ملی/ فرزاد پورسعید
گزارش حاضر بر آن است که بر جایگاه و قابلیت‌های میراث فرهنگی به منزله یکی از مناسبترین، کم‌هزینه‌ترین و فراگیرترین مؤلفه هویت ایرانی در جهت حفظ و ارتقاء ضریب امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأکید نماید. بر این اساس، نوشتار حاضر در پی پردازش پاسخی درخور به این پرسش محوری است که میراث فرهنگی واجد کدام قابلیت‌ها و توان‏مندی‌ها برای تأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در ابعاد ملی و فراملی است و چگونه می‌توان از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کرد؟ خرید این مقاله

نگاه دیگران؛ انعکاس بحران قره‌‏باغ و انتخابات آمریکا در مسائل داخلی ایران/ امین پرتو
«بنیاد دفاع از دموکراسی» (موسوم به اف.دی.دی) بر روی فرصت‏های موجود در مخاصمه قره باغ برای آمریکا به منظور ایجاد بی‏ثباتی در ایران تأکید کرده است. به این سبب که جمعیت آذری تُرک‌زبان در مرز با باکو مستقر هستند، بهترین فرصت برای آمریکاست که از آن برای فشار بر ایران استفاده کند. به خصوص طرح «گوبل» (اتصال خاک اصلی باکو به نخجوان در ازای اتصال ارمنستان به قره باغ) مورد تأکید قرار گرفته است.

مؤسسه صهیونیستی بگین- سادات پنج متغیر تغییرات قلمرو، هویت، اقتدار، رقابت منطقه‌‏ای و جهانی و در نهایت امنیت فیزیکی ایران را متأثر از مخاصمه قره باغ می‏‌دانند. نویسندگان، ادعا می‎‏کنند سخنان مقامات ایرانی، حاکی از آن است که ظاهراً برخی از آن‌ها اصلاً خبر ندارند در قره‌‏باغ چه خبر است و یا اینکه خود را به آن راه می‏‌زنند. به باور این تحلیل، در جامعه امنیتی و نظامی و سیاسی ایران موضع یکسانی در برابر بحران قره باغ وجود ندارد.

خرید مستقیم ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۰۳ با تخفیف ویژه

کارآمدی نظام سیاسی

کارآمدی نظام سیاسی

مجموعه پژوهش‌ها و پیمایش‌های سیاسی و اجتماعی در چند سال اخیر نشان می‌دهد که ذهنیت عمومی جامعه ایرانی و یافته‌های پژوهشگران بر سر این نکته متفق‌القول‌اند و به اجماع رسیده‌اند که گمشده و مطلوب کشور برای حل معضلات اساسی، «کارآمدی» و اثربخشی سیاست‌ها و اقدامات کارگزاران نظام سیاسی است. باتوجه ‌به نیاز جامعه علمی و سیاسی کشور به متون تخصصی در این حوزه پژوهشکده مطالعات راهبردی بر بنیاد رسالت علمی – پژوهشی خود و با همکاری جمعی از استادان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، به گردآوری مقالات حاضر و انتشار آن در قالب عنوان «کارآمدی نظام سیاسی» اقدام کرده است. امید است این کتاب بتواند مورد توجه فرهیختگان این حوزه قرار گرفته و نیازهای علمی دانش‌پژوهان و سیاستمداران را پاسخ دهد.

نویسندگان: فرزاد پورسعید
ناشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۵۲۵
قیمت: ۵۰۰٫۰۰۰ ریال
شابک: ۹۷۸۹۶۴۶۹۴۶۷۰۵

کارآمدی نظام سیاسی