ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۲۹ – دی ۱۴۰۱
در شماره ۱۲۹ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:
◄ الزامات مواجهه نظام با جامعهٔ ایران پسااعتراضات / گروه مطالعات ایران
اعتراضات تابستان و پاییز ۱۴۰۱ که در بستری از کاستیهای زمینهای و عملکردی رخ دادند، هزینههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی بر نظام سیاسی و مردم وارد ساخته است. گستردگی و عمق آسیبها و هزینههای مذکور، ضروری میسازد که مجموعه نظام برای جامعه پس از اعتراضات برنامهای واقعبینانه و دقیق تدوین نموده و بلافاصله پس از بازگشت آرامش به جامعه، گامهای اجرایی آن را آغاز نماید. نوشتار پیش رو، برخی از الزامات مواجهه و مدیریت جامعه پس از اعتراضات را مورد تأمل قرار داده است.
◄ اعتراضات و سرمایه اجتماعی در ایران/ سعید صادقی جقه
طبق یافتههای اغلب پیمایشها، پژوهشها و تحلیلها مؤلفههای مختلف سرمایه اجتماعی در ایران وضعیت مناسبی نداشته و در روندی کاهشی قرار دارد. در این یافتهها به موارد متعددی از تضعیف اعتماد نهادی و عمومی، ضعف شبکههای ارتباطی، عدول از ارزشها و هنجارها در حوزهها و سطوح مختلف زندگی اجتماعی، ضعف مشارکت عمومی و… اشاره شده است. در چنین شرایطی، اعتراضات ۱۴۰۱، پیامدهایی تأمل برای سرمایه اجتماعی ایرانیان بههمراه داشته است. در برآورد پیش رو، آن دسته از تحولات سرمایه اجتماعی که با اعتراضات ۱۴۰۱ گره خورده، از آن ناشی شده، و یا در آن بازتاب یافتهاند بررسی شده و توصیه‌هایی راهبردی برای تقویت سرمایه اجتماعی در کشور ارائه شده است.
◄ الزامات کنشگری و حکمرانی حزبی پس از ناآرامیهای اخیر/ سید علی مرندی
این نوشتار به دنبال آن است که پس از ناآرامیهای اخیر به وضعیت‌سنجی اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان به عنوان مهم‌ترین کنشگران حزبی بپردازد و همچنین وضعیت حکمرانی حزبی را بررسی کند. سپس به آسیب‌شناسی کنشگران و حکمرانی حزبی پرداخته و در نهایت بایسته‌هایی را به حکمرانان و کنشگران حزبی گوشزد کند.
◄ مسئلهشناسی امنیت نرم در جامعه ایرانی / گروه مطالعات ایران
مسئلهشناسی، در حوزه کشورداری، به منزله نخستین مرحله سیاستگذاری یا خطمشیگذاری به شمار میآید. در مقاله حاضر، علاوه بر شناسایی مسائل امنیت نرم جمهوری اسلامی، به اولویتبندی آن‌ها نیز خواهیم پرداخت.
◄ الزامات قضائی مدیریت ناآرامی‌ها/ پیمان حسنی
قوه قضائیه به عنوان یکی از سه قوه اصلی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران، وظیفه پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی و نیز تحقق بخشیدن به عدالت را بر عهده دارد. به حسب جایگاه و اهمیت ویژه این قوه در نزد قانون‌گذار، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فصل یازدهم خود را به تبیین وظایف و مسئولیت‌های این قوه اختصاص داده است. در این نوشتار، ضمن پرداختن به وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی، به الزامات قضائی مدیریت ناآرامی‌ها پرداخته شده و پیشنهادهایی در این راستا ارائه میشود.
◄ بررسی بسترهای حقوقی فساد اداری و نارضایتی عمومی/ زینب عبدالله‌خانی
فساد اداری تأثیر جبران‌‌ناپذیری بر نارضایتی عمومی دارد. نارضایتی عمومی پشتوانه‌‌ی مشروعیت هرگونه ناآرامی است و مانند چک سفید امضا بر حق بودن هرگونه جنبشی را تضمین میکند. در این نوشتار آن دسته از بسترهای شکلگیری فسادهای اداری بررسی میشود که بدون منجر شدن به فساد، بر نارضایتی‌‌های عمومی تأثیر می‌‌گذارند.
◄ آسیب‌شناسی حکمرانی امنیتی در حوزۀ ورزش در جمهوری اسلامی ایران/ مسعود موسوی
نظر به اثرات مختلفی که ورزش میتواند از منظر ایجابی و سلبی بر امنیت ملی کشور داشته باشد، در مقاله حاضر به مهم‌ترین مسائل مبتلابه ورزش کشور طی ماه‌های اخیر می‌پردازیم. در این راستا، موضوعاتی چون ارتباط سیاست و ورزش، نقش بخش ورزش کشور در ناآرامیهای اخیر و پیامدهای آن مورد بررسی قرار میگیرد.
◄ جنگ شناختی و اصول راهنمای آن در عصر اطلاعات/ فرزاد پورسعید
بر سر این انگاره که اطلاعات نام عصری است که ما در آن زندگی می‌کنیم، توافقی همگانی وجود دارد. در این مقاله، با تشریح ویژگی‌های عصر اطلاعات به عنوان بستر شکلگیری جنگ شناختی که امکان فراتررفتن و ارتقای جنگ روانی را فراهم کرده، به تبیین جنگ شناختی و اصول راهنمای آن در عصر اطلاعات می‌پردازیم.
◄ مسائل امنیتی مشترک جمهوری اسلامی ایران و کردستان عراق/ گروه مطالعات بین‌الملل
در یک سال اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و منطقه اقلیم کردستان عراق، تشنج سیاسی و امنیتی چشم‌گیری وجود داشته است. این منطقه به سبب اینکه محل استقرار چند گروه مسلح کُرد ایرانی مخالف نظام است، محل دغدغه امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران بوده است. به جز آن، نگرانی از تحرکات و اقدامات رژیم صهیونیستی در این منطقه، بدل شدن آن به عنوان پُلی جهت اقدامات ضد نظام، مواضع مقامات اقلیم به خصوص حزب دموکرات بارزانی و مسائل داخلی عراق و روابط حزب دموکرات با اتحادیه میهنی کردستان عراق که با ایران رابطه نزدیک‌تری دارد را هم باید به مجموعه این نگرانیها اضافه کرد. هر اقدامی برای اتخاذ تصمیمات سیاسی، امنیتی و نظامی در رابطه با کردستان عراق باید با شناختی کامل از مسائل مشترک امنیتی این منطقه از این جهت صورت گیرد که عملاً دولت مرکزی عراق، حرف اول و آخر را در اقلیم نمیزند. ماهیت ساختار حکومت در عراق، نه فدرال که عملاً به شکل کنفدرال است و با توجه به سیاست خاص قدرت‌های بزرگ، این ماهیت کنفدرال و استقلال قابل‌توجه اقلیم تا مدت‌زمان نامشخصی در آینده همچنان باقی خواهد ماند.
◄ امنیتی‌سازی جمهوری اسلامی ایران در جامعۀ بین‌المللی: اهداف و سازوکارها/ محمود یزدان‌فام
بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای، متهم شدن ایران به ارسال سلاح به روسیه در جنگ اوکراین، تداوم ناآرامی‌ها در داخل و راهپیمایی‌ها در خارج کشور به همراه تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در شورای حقوق بشر سازمان ملل و اخراج ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل رویدادهای مهمی هستند که نشان‌دهنده آغاز روند جدیدی است که از آن با عنوان امنیتی‌سازی یاد میشود. در این نوشته ضمن طرح مفهوم امنیتی‌سازی، سازوکارهای آن طرح و توصیه‌هایی برای خنثی‌سازی آن ارائه میشود.
◄ مواضع تروئیکای اروپایی در قبال تحولات داخلی ایران: دلایل و پیامدها/ علیرضا ثمودی
در این یادداشت ضمن اشاره به مواضع تروئیکای اروپایی در قبال تحولات داخلی ایران و مقایسه آن با مواضع آن در تحولات سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸، دلایل تغییر رویکرد اروپا و تندتر شدن مواضع تروئیکای اروپایی بررسی میشود.
◄ سیاست «نگاه به شرق» در پرتو تحولات اخیر در روابط ایران با چین و روسیه/ مهدی شاپوری
«نگاه به شرق» یکی از ایدههای مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که اغلب به‌عنوان جایگزینی برای غرب یا اهرمی در برابر غرب مطرح بوده است. در سال‌های اخیر و با توجه به شکلگیری و تشدید چالشها و تنشهایی میان غرب با روسیه و چین از یک سو و جمهوری اسلامی ایران و غرب از سوی دیگر، بیش از گذشته به ایدۀ نگاه به شرق توجه شده و حتی تلاش شده است تا به نوعی استراتژی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود. با این حال، به نظر میرسد «نگاه به شرق» نتوانسته انتظارات طرفداران آن و منافع ملی ایران را تأمین کند. تحولات غیرمنتظره سفر رئیس‌جمهوری چین به عربستان و اعلام همراهی چین با بسیاری از دیدگاههای کشورهای عربی بهویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مسائل منطقه‌ای و در رابطه با ایران، تلنگری برای هشیارشدن نسبت به کاستیهای سیاست «نگاه به شرق» است. این نوشتار بر آن است که سیاست «نگاه به شرق» در شرایطی منافع ملی ایران را تأمین خواهد کرد که با «تعامل و تنشزدایی با غرب» همراه باشد. در غیر اینصورت، هزینههای پیگیری «نگاه به شرق» زیاد و منافع آن کم خواهد بود.
◄ نگاه دیگران: تحولات سیاسی- امنیتی ایران از دید اندیشکده‌های خارجی/ همت ایمانی
تحولات داخلی ایران طی چند ماه گذشته از مهم‌ترین مسائل مورد توجه دولت‌ها، رسانه‌ها و افکار عمومی جهانی بوده است. در این نوشتار نگاه پنج اندیشکده سرشناس خارجی به تحولات سیاسی-امنیتی ماه‌های اخیر ایران به ویژه اعتراضات تابستان و پاییز ۱۴۰۱ بررسی میشود و سپس پیشنهادهایی به نهادهای تصمیم‌گیر در سیاست داخلی و خارجی ایران ارائه می‌گردد.
