سمینار یک روزه «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا» از مجموعه سمینارهای مقدماتی کنفرانس امنیتی تهران در مرکز پژوهش‌های وزارت امور خارجه برگزار شد. بررسی تروریسم و افراط‌گرایی که یکی از موضوعات و مسایل اصلی کنفرانس امنیتی تهران است به پژوهشکده مطالعات راهبردی و مرکز پژوهش‌های وزارت امور خارجه، محول شده بود. پس از فراهم آوردن مقدمات علمی، سمینار «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا» در ۲۱ آذرماه ۱۳۹۶ با حضور سید محمود علوی، وزیر اطلاعات و صاحبنظران دانشگاهی و تصمیم‌گیری، برگزار شد.
در این سمینار علاوه بر مراسم افتتاحیه سه پنل با تمرکز بر سه محور «ریشه‌ها و زمینه‌های تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا»، «تأثیرات و پیامدهای تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا» و «سیاست‌های و راهبردهای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا» برگزار شد. واکاوی بسترها و ریشه‌های آموزشی، فرهنگی و سیاسی گسترش افراط‌گرایی و تروریسم در منطقه، بنیادهای اقتصادی تروریسم، رابطه آن با فساد و پیامدهای اقتصادی جریان‌های افراطگرا ، میزان اثربخشی و یا ناکامی در مقابله با تأمین مالی تروریسم، شیوه‌های تبلیغی گروههای تروریستی، سازوکارهای مقابله با تروریسم از سوی کشورها و سازمانهای بین‌المللی و نتایج عملکرد آنها، تأثیر افراط‌گرایی و تروریسم بر بازیگران منطقه‌ای همچون رژیم صهیونیستی و نیز بازیگران فرامنطقه‌ای مانند اتحادیه اروپا و در نهایت بایستههای ضروری برای مقابله مؤثر با جریان‌های افراطگرا، محورهای اصلی پنل‌ها بود که توسط صاحبنظران ارائه شدند.
در مراسم افتتاحیه سمینار حجت الاسلام و المسلمین سید محمود علوی، وزیر اطلاعات به سیر تحول اندیشههای سلفی و زمینه‌های سیاسی و اجتماعی شکلگیری 
گروههای تکفیری و تروریستی در منطقه و جهان پرداخت و در خصوص داعش گفت: داعش امروز زمین را از دست داده است ولی همچنان وجود دارد و اسلحه خود را بر روی زمین نگذاشته است و به دنبال تصاحب زمین در مناطقی چون افغانستان، پاکستان، آسیا میانه و یا هر نقطه دیگری است تا بتواند ایده خلافت را احیا کند. دشمنان اسلام درصددند جریان افراطی را که منشا تروریسم است، به‌عنوان دین اسلام به جهانیان معرفی کنند، به‌نحوی که اسلام را منشأ تروریسم قلمداد کنند.
وزیر اطلاعات با تشریح عوامل موثر در شکلگیری تروریسم، استعمار را یکی از این عوامل عنوان کرد و در خصوص اهداف آن گفت: استعمار برای این که عطش و علاقه‌مندی جوانان مسلمان به انقلاب اسلامی را از بین ببرد و آن را از مسیر اصلی خود منحرف کند، تلاش کرد یک انقلاب اسلامی بدلی ایجاد و از شکلگیری یک محوریت جامع در این زمینه جلوگیری کند. وی ایجاد چهره‌های بدلی در جهان اسلام، ایجاد حاشیه امن برای رژیم صهیونیستی، درگیر ساختن مسلمانان با همدیگر و تشدید فقر و عقب‌ماندگی در منطقه را هدف‌های دیگر استعمار در ایجاد جریان‌های افراطی و تروریسم در منطقه دانست و افزود: استکبار با حمایت از جریان‌های تکفیری و تروریستی تلاش داشت از گسترش جریان مقاومت جلوگیری کند. آنها جریان‌های تروریستی را ایجاد کردند تا مسلمانان را به درگیری بین خود مشغول کنند، چنانکه تفنگ‌ها از سمت صهیونیست‌ها به سمت خود مسلمانان نشانه رفت. آنها با حمایت از جریان‌های تکفیری و تروریستی سعی کردند کشورهای اسلامی را در عقب‌ماندگی و فقر نگاه دارند و متأسفانه کشورهایی چون لیبی، افغانستان، عراق و سوریه قربانی این اهداف شدند.
وزیر اطلاعات با بیان این که استکبار همواره از تروریسم و بستر آن برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده است، توضیح داد: آنها با حمایت از تروریست‌ها و جریان‌های تکفیری در منطقه تلاش کردند جنگ و درگیری را به داخل کشورهای اسلامی بکشانند تا اسرائیل از کانون توجه مسلمانان خارج شود و استعمارگران بتوانند سیاست‌های خود را آسان‌تر به‌پیش ببرند.
در آغاز این همایش، دکتر سجادپور، رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های وزارت امور خارجه، کنفرانس امنیتی تهران را نوعی اجماع ملی در زمینه مسائل امنیت منطقه‌ای در بین نخبگان و پژوهشگران داخل کشور خواند و پژوهشکده مطالعات راهبردی را برگزارکننده اصلی این کنفرانس معرفی کرد.
دکتر محمود یزدان‌فام، دبیر همایش و رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی، هم با بیان این که هدف از برگزاری همایش، شناخت عمیق و دقیق تروریسم و افراط‌گرایی در منطقه و تأثیر آن بر امنیت منطقه غرب آسیا است، در طرح موضوع سمینار گفت: در طی چهار سال گذشته تروریسم در جهان به شدت گسترش یافته است. داعش از یکصد کشور جهان عضوگیری کرده و صدها عملیات انتحاری انجام داده و هزاران نفر را کشته و میلیون‌ها نفر را آواره کرده است. دو کشور عراق و سوریه به صورت تمام عیار درگیر تروریسم و افراط‌گرایی هستند. جمهوری اسلامی ایران یکی از قربانیان تروریسم است. به نظر می‌رسد تروریسم و افراط‌گرایی با همه شکست‌هایی که متحمل شده، مرزهای ملی و منطقه‌ای را درنوردیده و همچنان تهدیدی جدی علیه همه کشورهای جامعه بین‌المللی به شمار می‌آید. بنابراین مبارزه موثر با تروریسم نیازمند شناخت درست و دقیق تروریسم و همکاری مستمر و فراگیر بین دولتها است.
دبیر سمینار در خصوص نحوه برنامه‌های سمینار گفت: این سمینار علاوه بر افتتاحیه دارای سه پنل تخصصی است که در آن پدیده تروریسم و افراط‌گرایی از جنبه‌های گوناگون بررسی می‌شود. پنل نخست به بررسی ریشه‌های و زمینه‌های شکلگیری تروریسم از ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فکری و فرهنگی اختصاص دارد. در پنل دوم آثار و پیامدهای تروریسم بر اقتصاد، امنیت منطقه و بازیگران موثر در آن از جمله کشورهای خلیج فارس، اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی پرداخته می‌شود. در پنل سوم سیاست‌ها و راهبردهای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی در قالب سه مقاله درس‌های داعش، تروریسم نوین و راه‌های مقابله با آن، و راهبرد مقابله با تأمین مالی تروریسم بررسی می‌شود.
همچنین دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی، دبیر علمی کنفرانس امنیتی تهران، با اشاره به این که این چهارمین سمینار از مجموع ۹ سمینار کنفرانس امنیتی تهران است، گفت: برآیند این کنفرانس قرار است این باشد که چگونه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند الگوی امنیت بومی را در سطوح نظری و عملی مطرح کند. دیگر این که می‌خواهیم نگاه ما به‌عنوان بزرگترین کشور منطقه تبیین شود و چهره‌ای که به‌واسطه تبلیغات دروغین علیه ما ایجاد شده است اصلاح شود. دکتر دهقانی فیروزآبادی با بیان این که می‌خواهیم فارغ از بحث‌های جناحی به نظر نسبتاً واحدی در موضوع امنیت برسیم که بیانگر نگاه ایران باشد و بعد آن را به منطقه منتقل و سپس در سطح بین‌الملل مطرح کنیم، ابراز امیدواری کرد با همکاری همه نهادهای تولیدکننده و ترویج‌کننده امنیت بتوانیم این کنفرانس را برای سال‌ها در شأن ایران برگزار کنیم.
پس از برگزاری پنل‌های تخصصی در مراسم اختتامیه این سمینار دبیران پنل‌ها گزارشی از موضوعات مطرح شده در هر کدام از پنل‌ها را ارائه کردند. دبیر سمینار در سخنانی با ابراز خرسندی از کیفیت قابل قبول برگزاری این سمینار، چنین برنامه‌های علمی را شیوهای مؤثر برای شناخت درست، جلوگیری از غافل‌گیری راهبردی کشور و سیاستگذاریهای هوشمند دانست که در راستای گسترش تعامل، مشارکت و همکاری با کشورهای منطقه و ارتقای امنیت ملی کشورمان برگزار می‌شود.
لازم به یادآوری است که برخی از مقالات ارائه شده در این سمینار در آخرین فصلنامه مطالعات راهبردی چاپ و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است که در آدرس زیر در دسترس می‌باشد:
http://quarterly.risstudies.org/
