در سالیان اخیر، کتاب‌های فراوانی با هدف تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مصادیق رفتاری آن از منظر نظریه‌های کلاسیک و نوین روابط بین‌الملل به نگارش در آمده است. هر یک از این نظریه‌ها با بصیرت‌های نظری و مفاهیم تحلیلی خود نظیر قدرت‌طلبی، امنیت‌جویی، رهایی‌بخشی، عمل به هنجارها و مصلحت‌جویی، پرده ابهام از بخشی از سیاست خارجی ایران یا رفتار خاصی کنار زده است.
به رغم این تلاش‌های در خور ستایش، واقعیت غیرقابل انکار آن است که هیچ یک از نظریه‌های متعارف در روابط بین‌الملل و تحلیل سیاست خارجی، قادر به تبیین و تحلیل کلیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیست، چراکه دولت‌های گوناگون پس از انقلاب در ایران، هر یک سیاست خارجی ویژه‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند که یافتن وجه اشتراک در آنها بسیار دشوار است. این دشواری موجب شده برخی تحلیل‌گران و ناظران مسائل ایران، سیاست خارجی جمهوری اسلامی را نه کلیت نظام‌مند و فرایندی، بلکه مجموعه تصمیماتی اقتضائی در نظر آورند.
هدف نویسنده این کتاب پردازش و تدوین نظریه سیاست خارجی مبتنی بر نظریه هویت اجتماعی و مفهوم تحلیلی منزلت‌طلبی است؛ نظریه‌ای که از قابلیت تبیین کلیت سیاست خارجی ایران به عنوان تلاش‌هایی برای کسب و تثبیت منزلت مطلوب جمهوری اسلامی برخوردار است. این نظریه تلاش می‌کند پاسخگوی این سؤال‌ها باشد که چرا یک دولت، از جمله جمهوری اسلامی ایران در پی منزلت‌طلبی است؟ دولت‌ها برای تأمین منزلت مطلوب خود چه استراتژی‌هایی را دنبال می‌کنند؟ علت تغییر و تحول در استراتژی‌های منزلت‌طلبی دولت‌ها کدام است؟ منطق حاکم بر سیاست خارجی به مثابه منزلت‌طلبی چیست؟
در پاسخ به این پرسش‌ها، با بهره‌گیری از یافته‌های نظریه هویت اجتماعی استدلال می‌شود که انگیزه تأمین عزت نفس ملی، سائق و محرک منزلت‌طلبی دولت‌ها به عنوان موجودیت‌های اجتماعی است. دولت‌ها در این مسیر به استراتژی‌های تحرک اجتماعی، رقابت اجتماعی و خلاقیت اجتماعی متوسل می‌شوند. خودپنداره‌های حاصل از منابع هویت‌ساز دولت‌ها، برداشت سیاست‌گذاران از برونداد استراتژی‌های گذشته و رویکرد بازیگران بیرونی به منزلت‌طلبی دولت‌ها، سه عامل تغییر و تحول در سیاست خارجی به مثابه منزلت‌طلبی است.
بر این اساس، کتاب «منزلت‌طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» کوشیده با کاربست «نظریه هویت اجتماعی» و مفهوم تحلیلی «منزلت‌طلبی» مدلی از سیاست خارجی ارائه دهد که قادر به تبیین کلّیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی و تغییر و تحوّلات آن در دوره‌های مختلف باشد. در این راستا، از روش‌های پژوهشی تحلیل محتوای کیفی و کمّی بهره‌گیری شده است. پژوهشکده مطالعات راهبردی، در چارچوب رسالت خود که همانا تحقیق و پژوهش در حوزه منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است، انتشار این کتاب را در دستور کار خویش قرار داده و آن را به پژوهشگران این حوزه و همچنین اساتید و دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل تقدیم می‌کند.
