کتاب ماه: رتروتوپیا و جامعه‌شناسی امنیت جهانی/نویسنده: زیگمونت باومن
نویسنده: معرفی: مختار نوری
این نوشتار به بررسی یکی از مهم‌ترین آثار منتشر شده در خصوص شرایط مخاطره‌آمیز حاکم بر جامعه جهانی می‌پردازد. کتابی با عنوان «رتروتوپیا» که جامعه‌شناس برجسته زیگمونت باومن آن را نگاشته و بهروز گرانپایه آن را به فارسی برگردانده است. ممکن است پرسیده شود که این اثر با رویکردی جامعه‌شناختی چه نسبتی با مسائل امنیتی و راهبردی دارد؟ در نگاه اول این‌گونه تصور می‌شود که باومن صرفاً مباحثی نظری در خصوص وضعیت جهان امروز بشری ارائه داده است. اما هنگامی که به صورت عمیق‌تر و تحلیلی‌تر با متن برخورد می‌کنیم متوجه می‌شویم که این اثر سرشار از دلالت‌های راهبردی و امنیتی است. باومن با نگرشی آسیب‌شناسانه و انتقادی به ما نشان می‌دهد که جهانی که با ابتنای بر عقلانیت، وعده پیشرفت، رفاه، آزادی، رستگاری و برپایی بهشت بر روی زمین را داده بود، امروزه با جهنمی از «خشونت»، «قبیله‌گرایی»، «نابرابری»، و «تنهایی» روبه‌رو است. مؤلفه‌ها و مسائل ناامن‌کننده‌ای که بیش از هر چیز جهان بشری و به تبع آن جهان ایرانی را نیز با تهدیدات امنیتی مختلف مواجه ساخته است. از این حیث شاید بتوان کتاب باومن را نوعی «جامعه‌شناسی امنیت جهانی» معرفی کرد که هیچ کشوری از دایره شمول آن خارج نیست. جامعه ایرانی نیز از چالش‌ها و بحران‌های ترسیم شده توسط باومن مانند خشونت و تروریسم، قبیله‌گرایی، نابرابری، تنهایی و اتمیسم در امان نیست و این امور به اشکال مختلفی جامعه ما را با تهدیدات امنیتی مواجه ساخته‌اند. در نتیجه، بحث حاضر می‌کوشد ضمن معرفی کلی کتاب و نگرش‌های انتقادی باومن، دلالت‌های خطرساز، امنیتی و راهبردی بحث او را نیز در پیوند با جامعه ایران تا حد امکان نشان دهد.
ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۲۶ – ۸ صفحه از صفحه ۱۸۵ تا ۱۹۲
