سمینار تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا
پژوهشکده مطالعات راهبردی، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و دبیرخانه دائمی کنفرانس امنیتی تهران در ۲۱ آذرماه ۱۳۹۶ سمیناری تحت عنوان «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا» در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی برگزار خواهند کرد. این سمینار بخشی از دومین «کنفرانس امنیتی تهران» است که در ۱۸ دی امسال با عنوان همایش بین‌المللی «امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا؛ چالشها و روندهای نوظهور» با حضور جمعی از نخبگان فکری حوزه مطالعات راهبردی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا و مقامات کشورهای مختلف برگزار خواهد شد.
اهداف
یکی از چالشهای کلیدی غرب آسیا در دو دهۀ اخیر بهویژه چند سال گذشته، رشد اندیشهها و گروههای افراطگرای تکفیری- تروریستی است که خشونت و تخریب را به مرز بیسابقهای رسانده و به بازیگری کلیدی در مسائل و تحولات منطقه تبدیل شده‌اند. در چنین شرایطی، همانگونه که از عنوان سمینار «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا» پیداست، هدف آن بررسی تحلیلی ریشههای فکری و وضعیت تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا، تأثیر آن بر امنیت این منطقه و سیاستها و راهبردهای مقابله با آن است. در واقع، در این سمینار ضمن اینکه تلاش میشود تبیینی از چرایی و چگونگی شکلگیری و تشدید تفکرات افراطی و گروههای تکفیری- تروریستی در غرب آسیا ارائه شود، در راستای کمک به مهار و مقابله با این پدیده شوم و ویرانگر، راهبردها و سیاستهایی از سوی جمعی از اندیشمندان و نخبگان حوزه مطالعات راهبردی و امنیت منطقه‌ای طرح خواهد شد. همچنین، این سمینار فرصتی برای هماندیشی نخبگان و مسئولان درگیر در مسائل و مشکلات منطقه بهویژه در بحث شیوههای برخورد با گروههای افراطگرا و تروریستی فراهم میآورد.
محورها و موضوعات
سمینار «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا» در سه محور کلی و در قالب سه پنل، مسائل و موضوعات مرتبط با تروریسم و افراط‌گرایی و تأثیر آن بر امنیت غرب آسیا را بررسی میکند. محور اول به ریشهها و زمینههای شکلگیری و تشدید تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا اختصاص دارد. در راستای این محور، در پنل اول سمینار، ریشههای و زمینههای هویتی- روانشناختی، اقتصادی- مالی، سیاسی- امنیتی و فرهنگی- آموزشی تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا مورد بررسی و بحث قرار میگیرد. در محور دوم، به تأثیرات و پیامدهای تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا پرداخته میشود. در پنل دوم، این محور در قالب موضوعاتی همچون تأثیر تروریسم بر وضعیت ژئوپلیتیکی، اقتصادی، زیرساختها و مناسبات قومی و مذهبی منطقه، دگردیسی گروههای تروریستی و تأثیر آن بر معادلات امنیتی منطقه و نسبت تروریسم و افراط‌گرایی با اسلامهراسی طرح میشود. سیاستها و راهبردهای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا محور سوم سمینار را تشکیل میدهد، که در پنل سوم و در قالب چند موضوع شامل مواضع کلامی اسلام نسبت به تروریسم، راهکارها و راهبردهای مقابله با گرایشها و نگرشهای افراط‌گرایی و تروریسم، رژیمهای منطقه‌ای و بین‌المللی مقابله با تروریسم، اقدامات و ابتکارات جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی و سازوکارهای مقابله با تأمین مالی تروریسم و افراط‌گرایی مورد بررسی و بحث قرار خواهد گرفت.
اهمیت
موج جدیدی از تروریسم که عمدتاً مبتنی بر اندیشههای مذهبی افراطی است، ریشه در تحولات چندین دهه گذشته دارد که پس از جنگ سرد، به یکی از چالشهای کلیدی نظام بینالملل تبدیل شد. در دو دهه گذشته مقابله با تروریسم از دستورکارهای اصلی سیاست خارجی و امنیتی بسیاری از کشورهای جهان بهویژه قدرتهای بزرگ بوده است. غرب آسیا و دو مجموعه امنیتی کناری آن یعنی آسیای جنوبی و شمال آفریقا مرکز اصلی پرورش و رشد این موج از تروریسم هستند. در چند سال اخیر بهخصوص پس از ناکامی تحولات موسوم به «بیداری اسلامی» یا «بهار عربی»، این موج از تروریسم سر بر افراشته و بخش وسیعی از منطقه غرب آسیا را به عرصه تاخت و تاز خود تبدیل کرده است. در این میان، عراق و سوریه بیشترین هزینه را از اقدامات تروریستهای تکفیری متحمل شدند و جمهوری اسلامی ایران که متحد این دو کشور محسوب میشود نیز در راستای کمک به متحدین خود وارد عرصه تقابل با گروههای تروریستی در این کشورها شده است. علاوه بر این، جمهوری اسلامی ایران همیشه در معرض تهدید گروههای تروریستی افراطگرای مختلف قرار داشته و در این مورد نیز متحمل هزینههای قابل توجهی شده است. در چنین شرایطی، شناخت ریشهها و زمینههای تروریسم و افراط‌گرایی در غرب آسیا، تأثیر تروریسم و افراط‌گرایی بر مسائل و موضوعات کشورهای منطقه و ارائه راهبردها و راهکارهای مقابله با این پدیده اهمیت فراوانی برای جمهوری اسلامی ایران دارد. در سمینار «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا» این امکان فراهم میشود که محققان و کارشناسان حوزه مطالعات راهبردی و مسائل منطقه‌ای به بیان دیدگاهها و نظرات خود در مورد محورها و موضوعات مورد بحث بپردازند؛ تا از رهگذر آن، درک و شناخت بهتری از ریشهها و زمینههای تروریسم و افراط‌گرایی و پیامدها و تأثیرات آن بر مسائل غرب آسیا حاصل شود و همچنین، سناریوها و راهکارهایی برای تصمیمگیران و مجریان سیاستهای جمهوری اسلامی ایران در موضوعات و مسائل منطقه بهویژه تروریسم و افراط‌گرایی ارائه گردد.
مخاطبان
مخاطبان «تروریسم، افراط‌گرایی و امنیت منطقه‌ای غرب آسیا» طیف وسیعی از نخبگان فکری و اجرایی کشور هستند. نخبگان فکری شامل دانشگاهیان و کارشناسان مراکز پژوهشی و دستگاههای اجرایی کشور، بهویژه کسانی که در حوزه مطالعات راهبردی و مسائل منطقه غرب آسیا فعال هستند یا به این موضوعات علاقه دارند، میشود؛ یعنی افرادی که با مطالعات و تحقیقات خود به فرآیند تصمیمسازی کشور در رابطه با مسائل و موضوعات منطقه بهویژه تروریسم و افراط‌گرایی بهطور غیرمستقیم کمک میکنند. منظور از نخبگان اجرایی نیز کسانی هستند که در مراکز تصمیمگیری و اجرای تصمیمات کشور در مورد مسائل غرب آسیا بهخصوص تروریسم و افراط‌گرایی نقش ایفا میکنند. در واقع، این سمینار محلی برای هماندیشی این دو طیف از نخبگان در مورد برخی از چالشها و مسائل اساسی پیشروی کشور در منطقه بهشمار میرود.
