مسئله‌شناسی پیشرفت و امنیت در استان آذربایجان‌غربی

استان آذربایجان غربی با وسعت ۳۷۴۱۲ کیلومتر مربع (بدون احتساب دریاچه ارومیه) در منتهی‌الیه شمال غربی کشور واقع شده و از لحاظ مختصات جغرافیایی، بین ۴۴ درجه و ۳ دقیقه تا ۴۷ درجه و ۲۴ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه ۵ دقیقه و ۳۹ درجه و ۴۶ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. این استان تقریباً ۲٫۳درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد و از شمال و شمال شرق با جمهوری خودمختار نخجوان و ترکیه، از شرق با استان‌های آذربایجان شرقی، از جنوب با استان کردستان و از غرب با کشورهای عراق و ترکیه همسایه است. استان آذربایجان غربی داری ۲۵۲ کیلومتر مرز خاکی مشترک با کشور عراق ۱۴۹ کیلومتر مرز آبی مشترک با جمهوری آذربایجان(نخجوان)،۵۶۶ کیلومتر مرز خاکی با کشور ترکیه و در مجموع به‌عنوان تنها استان هم‌مرز با سه کشور با ۹۶۷ کیلومتر مرز مشترک، موقعیت استراتژیک و منحصربه‌فردی را برای خود رقم زده است. براساس تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۷ ،استان آذربایجان غربی دارای ۱۷ شهرستان، ۴۰ بخش، ۴۲ شهر،۱۱۳دهستان و ۳۶۶۹ آبادی (۳۰۴۰ آبادی دارای سکنه و ۶۲۹ آبادی خالی از سکنه) می‌باشد و شهرستان‌های تابع آن عبارت‌اند از: ارومیه، اشنویه، بوکان، پلدشت، پیرانشهر، تکاب، چالدران، چایپاره، خوی، سردشت، سلماس، شاهین‌دژ، شوط، ماکو، مهاباد، میاندوآب و نقده.
اثر حاضر به‌دنبال شناخت مسئله‌های راهبردی استان آذربایجان غربی با چهار برداشت از مفهوم مسئله است: نخست، مسئله آسیب‌پذیری یا تهدیدی است که می‌تواند آثار و تبعات مخاطره آمیزی برای استان در پی داشته باشد. برداشت دوم از مسئله ناظر بر فرصت‌ها یا ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای استان است که به هر دلیل مورد استفاده قرار نگرفته‌اند و در صورت بالفعل‌شدن آنها بهره‌مندی‌های سرانه مردم استان یا جمعیت قابل توجهی در آن بیشتر خواهد شد و سطح رفاه عمومی ارتقا خواهد یافت. در برداشت سوم، مسئله‌ها معطوف به نیاز مردم استان یا جمعیت قابل توجهی در کل استان یا بخشی از قلمرو آن است. در برداشت چهارم، مسئله‌ها به‌معنای تمام عواملی هستند که موجب ایجاد فاصله بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب استان آذربایجان غربی شده‌اند. از آنجا که نگاه افراد مختلف به وضعیت مطلوب متفاوت است، مسئله‌ها هم شامل عوامل ذهنی و هم شامل عوامل عینی است. بر اساس چهار نگرش ذکرشده به مسئله‌ها، متن حاضر به‌دنبال شناخت و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر پیشرفت و امنیت استان آذربایجان غربی است. از آنجا که تاکنون هیچ پژوهش جامعی برای شناسایی مسئله‌های جاری استان آذربایجان غربی انجام نشده است، نتیجه‌این اثر می‌تواند گامی مهم برای مواجهه و حل مسئله‌هایی باشد که استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۹۸ با آنها مواجه است. این اثر در کنار آثار مشابه درباره مسئله‌شناسی استان‌ها می‌تواند تصویری روشن از مسائل مشابه و اختصاصی هر استان را نمایان سازد و به فرایند سیاست‌گذاری کشور در جهت افزایش کارآمدی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کمک کند.

سؤال اصلی پژوهش
عوامل کلیدی تأثیرگذار بر پیشرفت و امنیت استان آذربایجان غربی چه مواردی هستند؟
سؤالات فرعی پژوهش

وضعیت استان آذربایجان غربی در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، امنیتی، اجتماعی، زیست‌محیطی و… چگونه است؟
میزان و نحوه تأثیرگذاری عوامل کلیدی مؤثر بر پیشرفت و امنیت استان آذربایجان غربی چگونه است؟
عوامل کلیدی تأثیرگذار بر پیشرفت و امنیت استان، از چه اولویتی برای سیاست‌گذاری دولتی برخوردار هستند؟
مهم‌ترین راهکارهای عملیاتی برای حل مسائل با توجه به نقاط قوت و ضعف استان کدامند؟
اهداف پژوهش
هدف از پژوهش مسئله‌شناسی پیشرفت و امنیت در استان آذربایجان غربی و شناسایی ظرفیت‌های مهم برای پیشرفت و تأمین امنیت استان و نیز شناسایی موانع پیشرفت آن است. هدف دیگر پژوهش حاضر، ارائه راهکارهای عملی برای پیشرفت و رفع موانع و مسائل آن در استان آذربایجان غربی است.
فرضیه پژوهش
پژوهشگر در تحقیقات اکتشافی به‌دنبال کشف یک الگو، مدل یا روابط بین متغیرهاست و در جریان مطالعه اکتشافی، با توجه به این که هنوز همه ابعاد و مؤلفه‌های پژوهش روشن نیست، نمی‌توان فرضیه‌ای ارائه نمود و همچنین با توجه به اینکه یک چارچوب استاندارد نظری خاصی موجد نیست لذا پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای پنهان با مصاحبه نیمه ساختار یافته (عمیق) با مدیران (تا حد اشباع نظری) انجام گرفت که در این راستا بتوان شاخص‌ها و مؤلفه‌های پژوهش را در قالب سؤالات پژوهش استخراج نمود.