ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره 100 – مرداد 1399

در شماره ۱۰۰ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:

لزوم حفظ و تقویت انسجام ساختاری و آرامش در فضای سیاسی/ گروه مطالعات ایران
آغاز به کار دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی با تحرک فضای سیاسی کشور همراه شده که البته گاه به مرزهای التهاب کشیده می‏شود. از همین رو، حفظ انسجام ساختاری در میان نهادهای حاکمیتی و تقویت آرامش سیاسی کشور اهمیتی دوچندان یافته است. سئوال از رئیس ‌جمهور از موضوعات چالش‏برانگیزی بود که با طرح مسائلی نظیر نزدیک‏شدن کشور به پرتگاه، لزوم عزل رئیس جمهور همانند نخستین رئیس جمهور، عمل‌نکردن به توصیه‏های رهبری، عملکرد شبیه به یک نفوذی و… حاشیه‏ساز شد. در دیدار ویدئویی نمایندگان مجلس با مقام معظم رهبری، ایشان ضمن تأکید بر حق سئوال و تفحص نمایندگان، توهین و دشنام و انتساب بعضی صفات به دولتمردان را نه تنها غیرمجاز، بلکه بعضاً حرام شرعی اعلام کردند.

حوادث رخ‏داده در زیرساخت‏‌های حساس کشور/ گروه مطالعات ایران
نگاهی به نوع حوادث مزبور نشان می‏دهد در یک سو، حادثه در نطنز و خجیر، ماهیّتاً امنیتی و نظامی است و پیشتر هم تأسیساتی مشابه مورد اعمال خرابکارانه دشمن قرار داشته‏اند و در سوی دیگر، به جز صرف وقوع حادثه ممکن است تأسیساتی (برقی یا نفتی) از سوی رژیم صهیونیستی یا آمریکا، برای تلافی یا بازدارندگی در برابر اقدامی از سوی ایران در آینده، مورد اقدام خرابکارانه قرار گرفته باشند. شایعات مربوط به حمله سایبری علیه تأسیسات آبی رژیم صهیونیستی و سپس افشای فرمان دو سال قبل ترامپ به سازمان سیا، در مورد انجام حملات سایبری تخریبی با دست باز با ذکر نام ایران، احتمال تحرکات دشمن را بسیار جدی کرده است.

سازمان ثبت اسناد و املاک؛ چالش‏‌ها و ضرورت اصلاحات/ گروه حقوق و امنیت ملی
روی کار آمدن آیت ‏الله رئیسی در کسوت ریاست محترم قوه قضائیه، یکی از فرصت‏‌های مغتنم برای سامان‏دهی به سازمان ثبت اسناد و املاک و رفع کاستی‏‌های این سازمان، به ویژه حوزه‏‌ها و شعب ثبتی است، به ویژه آنکه وضع موجود این سازمان، تأثیر نامطلوبی در چهره کارآمدی نظام دارد. جدا از کمبود نیروی انسانی کارآمد، نبود فناوری‌‏های نوین و ضعف بعد الکترونیکی‏ کردن امور، از مهم‏ترین دلایل افزایش حجم کار و مطول‏ شدن امور و در نتیجه نارضایتی هم پرسنل ادارات و هم شهروندان است.

مقابله با فساد کارگزاران؛ چالش‌‏ها و راه‌کارها/ سعید صادقی جقه
رویدادهای سیاسی و نیز حواشی و جزئیات افشاشده در برخی از دادگاه‌‏های مفسدین اقتصادی، همانند تیغی دولبه، قابلیت‏‌های آسیب‏زا نیز دارد. شکست برنامه‏‌های مبارزه با فساد، می‏‌تواند از یک طرف، سرمایه‏ اجتماعی را به سرعت فرسوده ساخته و نابود نماید و از سوی دیگر، شهروندان را برای یافتن روزنه‏‌هایی برای بهره‌‏مندی حداکثری از فرصت‏‌های مالی فسادآمیز ترغیب نماید.

سازمان‌های مردم‌نهاد؛ از مشارکت اجتماعی تا انفعال/ گروه مطالعات ایران
گزارش پیش رو به این مسئله می‌پردازد که چرا با وجود به ‌رسمیت‌ شناختن سازمان‌های مردم‌نهاد از سوی نهادهای سیاست‏‌گذار و تأکید بر گسترش و توسعه این سازمان‌ها، به تدریج شاهد به حاشیه ‌رانده ‏شدن و کم‏رنگ‌شدن نقش آن‏ها در عرصه مشارکت اجتماعی هستیم. اگرچه وقوع برخی جرایم امنیتی، تخلفات مالی برخی از سازمان‌های مردم‌نهاد اعم از پول‏شویی، فساد و اختلاس، سوء استفاده از کمک‌های دولتی و ایجاد رانت، برخی فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خارج از چارچوب مورد تأیید نظام و برخی اقدامات مغایر با معیارهای قانونی و دینی کشور در شکل‌گیری نگاه امنیتی به آنان تأثیر بسزایی داشته، اما واقعیت این است که وقوع این دست تخلفات از سوی معدودی از این سازمان‌ها باعث تعمیم نگاه امنیتی به کل آن‏ها شده است.

تجمیع و سامان‌دهی مؤسسات آموزش عالی: بایسته‌ها و بازدارنده‌ها/ مراد کاویانی راد
دانشگاه‌ها و آموزش عالی، گرفتار در چنبره افت کیفیت در آموزش و پژوهش و به تبع، تعامل با جامعه و اثربخشی در کشور هستند. بی‌گمان این وضعیت تابعی از کلیتِ کارکرد و کارایی ایدئولوژی نظام سیاسی، ادارای، اجرایی و فهم کارگزاران از کارکرد دانشگاه‌ها و اثرپذیری و اثرگذاری نظام آموزشی در تعامل با این کلیت است.

تحلیل راهبردی برنامه همکاری ۲۵ساله ایران و چین/ عبداله قنبرلو
برنامه همکاری ۲۵ساله با چین گامی بزرگ در چارچوب سیاست خارجی مبتنی بر «نگاه به شرق» است. اگرچه نکاتی از مفاد توافق بین ایران و چین در رسانه‌ها منتشر شده، اما هنوز خروجی نهایی آن در قالب معاهده معلوم نیست. دو کشور قرار است اهداف مختلفی از جمله گسترش همکاری دوجانبه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، علمی و تکنولوژیک، حمایت از مواضع یکدیگر و همکاری در مجامع بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای، تقویت همکاری‌های امنیتی در حوزه‌های مختلف از جمله مبارزه با تروریسم و گسترش همکاری‌های نظامی برای تقویت ظرفیت‌های دفاعی را دنبال کنند.

تحولات عراق در سایه روی کار آمدن نخست‌وزیر جدید/ امین پرتو
شکاف میان نیروهای حشد الشعبی که از زمان شهادت سردار سلیمانی و شهید المهندس تشدید شده، به آنجا انجامیده که تقسیم حشد به سه دسته حشد مرجعیت که به نخست‌وزیر پیوسته و از بدنه اصلی حشد جدا شده‏اند، حشد بی‏طرف (بدر و سرایا السلام) و حشد ولایی یا طرفدار ایران کاملاً تثبیت شود. دستگیری ۱۴ عضو کتائب حزب الله عراق توسط سازمان ضد تروریسم عراق، به اتهام برنامه‏‌ریزی برای حمله به نیروهای آمریکایی، اقدام نخست‌وزیر الکاظمی در تقابل با حشد الشعبی نزدیک به ایران بوده است.

فضای تصمیم‌‏گیری دولت ترامپ دربارۀ ایران در خاطرات جان بولتون/ مهدی شاپوری
از خاطرات بولتون این‏گونه برمی‌‏آید که نقش اصلی در خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران را او ایفا کرده است. خاطرات بولتون نشان می‏‌دهد او و پمپئو در اعمال فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران با ترامپ موافق بوده‌‏اند، اما در اینکه حد این فشار و هدف آن چه باشد، دیدگاه متفاوتی داشته‏‌اند. ترامپ فشار حداکثری را برای ایجاد توافقی جدید با جمهوری اسلامی ایران می‌‏خواست، ولی هدف بولتون و پمپئو از کارزار فشار حداکثری، تغییر نظام سیاسی در ایران بوده است.

برنامه هفتم توسعه؛ از چرایی تا چگونگی/ غلامرضا گرائی‌نژاد

تحولات ایران در نگاه تحلیل‌گران خارجی/ امین پرتو