ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۱۵ – آبان ۱۴۰۰
در شماره ۱۱۵ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:
◄ نگاهی به وضعیت شادکامی ایرانیان/ مجتبی قلی‌پور
در این نوشتار ابتدا مقدمه‌ای بسیار فشرده بر چگونگی ورود شادکامی به عرصه حکمرانی و سیاست‌گذاری ارائه می‌کنیم، سپس معنای شادکامی را در برداشت‌های کنونی از آن مطرح می‌کنیم. بخش اصلی نوشتار به وضعیت شادکامی در ایران بر اساس آخرین گزارش‌های جهانی و ملی اختصاص دارد و سپس تلاش می‌کنیم برخی از عوامل احتمالی وضعیت نامطلوب رتبۀ ایران در شاخص شادکامی را تشریح کنیم. توصیۀ بنیادین این است که تداوم روند کنونی سقوط وضعیت نیک‌زیستی و شادمانی ایرانیان باید به‌سرعت متوقف شود و این کار مستلزم بازاندیشی‌های بنیادین در سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاست خارجی و کیفیت کلی حکمرانی کشور است. خرید رایگان این مقاله
◄ بازتاب‌های اجتماعی-امنیتی ابربحران فرونشست در ایران/ مراد کاویانی راد
برداشت بی‌رویه و فزاینده از آب‌های زیرزمینی به همراه دگرش‌های آب و هوایی به فرونشست بی‌بازگشت زمین و خشکسالیهای پیاپی در ایران انجامیده، بهگونهای که قلمروداری سرزمین و بنیادهای زیستی به شیوه کنونی به بن‌بست رسیده است. کارشناسان دهه‌ها پیش نسبت به این وضعیت هشدار داده بودند اما برونداد مدیریت ناکارا و ناسازگار با جغرافیا و اقلیم خشک، همه شهرهای بالای یک میلیون جمعیت و همه دشت‌های کشور را درگیر فرونشست و فروچاله کرده است. نوشتار پیش رو هشداری همگانی به‌ویژه برای کارگزاران ملی و فروملی است که کشور درگیر چالش و بن‌بستی بی‌بازگشت در بخش زیستگاه و سرزمین ملت ایران شده است.
◄ چالش‌های تحلیل آماری امنیت غذایی در نظام تصمیم‌گیری/ حسن صدرانیا- محمدرضا وصالی
جمع‌آوری داده و تحلیل داده برای اتخاذ یک تصمیم جزء اقدامات ضروری در کشورداری است. داده‌ها بنیاد تحلیل را تشکیل می‌دهند و برای شناخت وضعیت موجود لازم است این داده‌ها در بستر روش‌های علمی تحلیل شوند. این فرایند در موضوعات مرتبط با امنیت غذایی که یکی از ابعاد امنیت ملی است اهمیت فزاینده دارد. به‌خصوص که جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم حداکثری قرار دارد و به‌واسطه خشک‌سالی و تغییر اقلیم و کاهش منابع، تنگناهای متفاوتی در مسیر دستیابی به امنیت غذایی دارد. ازاین‌رو شناخت واقعیت‌های وضع موجود به تصمیم‌گیری برای رسیدن به آینده‌ای مطمئن کمک خواهد کرد. نوشتار حاضر در نظر دارد به چالش‌هایی که در فرایند تحلیل داده‌های آماری برای شناخت وضع موجود امنیت غذایی و روش‌های محاسباتی آن به‌صورت مختصر اشاره کند.
◄ طرح اصلاح قانون نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس: نظارت درونی یا کنترل بیرونی؟ / حسن عالی‌پور
یکی از طرح‌های چالش‌برانگیز مجلس شورای اسلامی که در مهرماه ۱۴۰۰ چهره خبری یافت، طرح اصلاح قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان است. این طرح در کنار طرح¬هایی مانند صیانت از فضای مجازی، تسهیل مجوزهای کسب‌وکار که به‌طور خاص به دگرگونی در وکالت دادگستری می‌اندیشد، نظارت بر اموال مسئولان، شفافیت آرای نمایندگان و مانند این‌ها، نشان از سه ویژگی قانون‌گذاری در مجلس یازدهم دارد. نخست اینکه بیشتر پیش‌نویس‌های جنجالی و چالشی، از جنس طرح است و نه لایحه. طرح که در دوره انتقال دولت‌ها از لایحه پیشی می‌گیرد به‌اندازه لایحه از نیروی دقت و ضرورت‌سنجی برخوردار نیست. دوم اینکه، طرح‌های پیش‌گفته، متونی کوچک ولی تأثیرگذار در حوزه‌های بزرگ‌اند. انباشت چنین طرح‌های به‌ظاهر کوتاه، مجلس را از تمرکز و دقت در پرداختن نوبه‌ای و حساب‌شده به‌پیش‌نویس‌های قانونی بازمی‌دارد. سوم اینکه طرح اصلاح قانون نظارت به همراه طرح‌های دیگر، هیچ‌یک به‌طور خاص در راستای حل بحران‌های اقتصادی و اجتماعی که جامعه ایرانی گرفتار آن شده است، نیستند و نیروی مجلس همچنان در ضرورت‌سنجی آنچه نیاز به قانون‌گذاری برای حل مشکلات واقعی جامعه دارد، کم‌رمق است.
◄ سیاست‌زدگی در دستگاه سیاست خارجی: علل و پیامدها/ پیمان حسنی
این نوشتار به مسئله سیاست‌زدگی در دستگاه سیاست خارجی که یکی از نهادهای حساس کشور است می‌پردازد. از آنجا که رسالت این نهاد تأمین حداکثری منافع ملی کشور است، سیاست‌زدگی به عنوان یک آفت جدی، می‌تواند این رسالت را مخدوش کرده و عملکردهای آن را مختل سازد. شناخت علل سیاست‌زدگی در دستگاه سیاست خارجی و انوع آن، می‌تواند راه را برای مقابله با این آسیب و حتی‌المقدور کنترل آن هموار سازد.
◄ ایران در افکار عمومی جهان و منطقه/ مهدی شاپوری
بررسی نظرسنجیها و تحلیل‌ها نشان میدهد جمهوری اسلامی ایران بازیگر محبوبی در افکار عمومی جهان و منطقه نیست. در جوامع منطقه، نگرش منفی نسبت به ایران از سال ۲۰۱۱ به بعد تشدید شده؛ که عمدتاً تحت تأثیر تحولات ناشی از انقلابهای عربی به‌ویژه بحران سوریه و سپس یمن و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه نسبت به این بحرانها بوده است. البته شکاف آشکار و عمیقی بین افکار عمومی شیعیان و سنیها نسبت به جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. اکثر شیعیان نگرشی مثبت در مورد جمهوری اسلامی و سیاست‌های منطقه‌ای آن دارند و در مقابل، اکثر سنیها در این رابطه دیدگاهی منفی دارند. ضمن اینکه در برخی کشورها مانند عربستان سعودی، نگرش منفی نسبت به ایران بسیار شدید است و در بعضی دیگر مانند مصر، شدت نگرش منفی به کشورمان کمتر است. همچنین، ایران بهترین جایگاه را در افکار عمومی پاکستان دارد.
◄ محیط پیرامونی در حال تغییر ایران: پیامدها و سیاست‌ها/ یاسر نورعلی‌وند
محیط پیرامونی و روند تحولات آن از سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم به این سو در راستای منافع جمهوری اسلامی ایران و افزایش نفوذ منطقه‌ای آن بوده است. با این حال، در سال‌های اخیر و به ویژه در ماه‌های اخیر، تحولاتی در محیط همسایگی و منطقه‌ای ایران در حال وقوع است که جهتی عکس تحولات دو دهه اخیر دارد و به ضرر ایران در جریان است. گزارش پیش‌رو با در نظرگرفتن سطح تحلیل منطقه‌ای، به دنبال پاسخ به این پرسش‌ها برآمده است که مجموعه تحولات فوق چه پیامدهایی برای منافع و امنیت ملی ایران در پی دارد و چگونه می‌توان روند این تحولات را متوقف و به سود ایران تغییر داد.
◄ سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران: مسئله‌ها و بایسته‌ها/ سیدعلی مرندی
ایران پس از چین بیشترین تعداد همسایگان را دارد؛ همین مسئله توأمان چالش‌ها و فرصت‌هایی را پدید آورده است که سبب اهمیت «سیاست همسایگی» در جمهوری اسلامی ایران می‌شود. دولت جدید نیز دیپلماسی همسایگی را اولویت نخست سیاست خارجی خود دانسته است که همین مسئله بر اهمیت بررسی علمی این موضوع افزوده است. به همین منظور در این متن تلاش شده ضمن تبیین اهمیت «سیاست همسایگی»، مسئله‌ها و بایسته‌های سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران تبیین شود.
◄راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قفقاز/ حسن صدرانیا
نوشتار پیش رو در نظر دارد با تحلیل اهداف هر یک از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، به راهبرد مناسبی برای جمهوری اسلامی ایران در منطقهٔ حساس قفقاز دست یابد.
◄بحران انرژی در جهان و مسأله بازگشت ایران به بازار انرژی/ عبداله قنبرلو
جهان در حالی با بحران انرژی مواجه شده که سال گذشته تصور چنین سناریویی بسیار بعید به نظر می‌آمد. دسترسی ناکافی به انرژی به‌صورت زنجیروار به کشورهای مختلفی سرایت کرده و در حال اثرگذاری بر چرخه اقتصاد جهان است. این نگرانی وجود دارد که با ورود به فصل سرما شدت بحران افزایش یابد. بنابراین، جهان نیازمند تدابیر جدیدی برای ساماندهی به تولید و توزیع انرژی شده است. با وجود بحران، بعضی از کشورهای دارای ذخایر انرژی فراوان ازجمله ایران به دلیل تحریم‌های غرب قادر به صدور منابع انرژی خویش نیستند. تشدید بحران می‌تواند گشایش در تحریم‌های مذکور را تسهیل کند.
نگاه دیگران
◄ راهکارهای مقابله با نقض داده‌ها/ جنیفر گرگوری/ ترجمه و تحلیل: قاسم ترابی
با پیشرفت تکنولوژی و به خصوص انقلاب ارتباطات و اطلاعات و پدیدههایی همچون دولت الکترونیک، اطلاعات گستردهای از کاربران از جمله نام، آدرس ایمیل، کلمات عبور، شماره تلفن، تاریخ تولد، شماره کارت اعتباری و امثال این‌ها به دنیای دیجیتال منتقل شده و به دنبال آن حملات سایبری از جمله پدیده نقض داده‌ها نیز گسترش یافته است. مقاله حاضر با درک چنین ضرورتی، راهکارهایی را برای مقابله با نقض داده‌ها و افزایش امنیت سایبری پیشنهاد داده است.
نگاه ماه:
◄ مهاجرت ایرانیان، وضعیت اقتصادی و آینده ایران در خاورمیانه/ امین پرتو
با ادامه تشدید وخامت وضعیت اقتصادی در ایران، مسائل امنیتی متأثر از این وضعیت هم موردتوجه اندیشکدههای خارجی قرار گرفته است. مسئلهٔ مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور به سبب ناملایمات اقتصادی، وضعیت ایران در آیندهٔ خاورمیانه و آیندهٔ سیاسی دولت جدید مهم‌ترین موضوعات مورد توجه این اندیشکدهها بوده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.