ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی – شماره ۱۰۸-۱۰۹ – فروردین و اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰
در شماره ۱۰۸-۱۰۹ ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی می‌خوانید:
◄برآورد موانع و محدودودیت‌های تولید در کشور/ امید شریفی
در سالهای گذشته تلاشهای زیادی در جهت افزایش ظرفیت تولید در کشور صورت گرفته، اما به نظر میرسد وجود موانع و محدودیتهای تولید در کشور سبب شده اهداف سیاستگذاران کلان کشور به طور کامل محقق نشود. موانع و محدودیتهای پیش روی تولید در کشور ناشی از عواملی است که از مهمترین آن‌ها میتوان به محیط نامناسب کسب و کار، بوروکراسی در اعطای مجوز، وجود انحصار در برخی صنایع، بیثباتی مقررات و قوانین و تصمیمات ناگهانی، عایدی بالای بخش‌های نامولد و رقیب تولید و مشکلات استیفای حقوق مالکیت و امنیت پائین سرمایهگذاری اشاره کرد.
◄جایگاه راهبردی مشارکت مردمی در انتخابات در گفتمان انقلاب اسلامی/ سید علی مرندی
جایگاه رأی مردم در «مشروعیت نظام سیاسی» و تقدم «مشارکت حداکثری» بر «انتخاب اصلح»، از مسائل مورد بحث در جامعه امروز ایران است. نوشتار حاضر سعی نموده ضمن بررسی دیدگاه‌های مختلف در باب مسائل فوق نسبت آن با گفتمان انقلاب اسلامی را مشخص کند. برای این منظور ابتدا دو نظریه «نصب» و «انتخاب» در باب مشروعیت فقهی نظام سیاسی بیان شده و سپس جایگاه راهبردی مشارکت حداکثری و تقدم آن بر انتخاب اصلح و همبستگی مثبت آن با امنیت ملی، از نگاه رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه‌ای تبیین شده و در نهایت توصیه‌هایی راهبردی منطبق با این نگاه استخراج شده است. خرید این مقاله
◄نظام مسائل راهبردی کشور در سال ۱۴۰۰/ پژوهشکده مطالعات راهبردی
سیاستگذاری و برنامهریزی برای اداره کشور بدون شناخت مسائلی که ممکن است آینده تصمیمات دولت‌مردان را تحت تأثیر قرار دهد، تحقق برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت را با چالش همراه می‌کند. از سوی دیگر، تهیه لیست بلندبالایی از مسائل و چالش‌ها نیز راه‌گشا نیست، مگر اینکه این مسائل ارزشگذاری شده و نوع همکنشی آن‌ها نسبت به یکدیگر مشخص شود. از آنجا که مسائل پیش رو برای اداره کشور متنوع است، تحلیل آن نیازمند کارگروهی متشکل از جمعی از کارشناسان با حوزه‌های تخصصی مختلف است که در تهیه گزارشهای راهبردی فعالیت داشته باشند و نگاه جامعی را به مسائل ایجاد کنند. از این رو، در تهیه این نوشتار جمعی از متخصصان از رشته‌های مختلف حضور داشته و به تحلیل موضوع پرداخته‌اند. نویسندگان این گزارش به خوانندگان آن و به خصوص سیاستگذاران توصیه می‌کنند قبل از مطالعه کتاب سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، به نتایج این پژوهش توجه و سپس با توجه به حوزه مسئولیتی که دارند، برای تکمیل مباحث به کتاب سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنند.
◄الزامات مدیریتی و راهبردی انتخابات خرداد ۱۴۰۰/ گروه مطالعات ایران
تا دو ماه دیگر، سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری همزمان با ششمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا برگزار خواهد شد. همزمانی این انتخابات با خیز چهارم کرونا در کشور، ملاحظات بهداشتی را نیز به سایر دغدغههای برگزارکنندگان این انتخابات افزوده است. در نوشتار حاضر پس از بررسی وضعیت افکار عمومی درباره انتخابات پیش رو، ضرورتهای برگزاری انتخابات از منظر سیاسی مورد توجه قرار گرفته و الزامات برگزاری انتخابات در دوره شیوع کرونا بررسی شده است.
◄خیز چهارم کرونا؛ ضرورت بازبینی سیاستها/ سعید صادقی جقه
روند ابتلا به بیماری کووید- ۱۹ در هفتههای اخیر سیر صعودی گرفته و پایتخت و سراسر ایران را اسیر موج جدیدی از ابتلا کرده است. همزمان، کاستیها در تصویب و اعمال قرنطینهها، بیتوجهی به پروتکلهای بهداشتی، چالش‌های ستادی و مدیریتی، دشواری در تأمین و توزیع سراسری واکسن کرونا، سردرگمی حاکمیتی درباره نحوه مداخله بخش خصوصی در واردات واکسن و … مدیریت بحران را بغرنجتر کرده که می‌تواند پیامدهای سهمگینی در حوزه‌های سلامت، سیاست و امنیت به جا بگذارد. نوشتار حاضر با تأمل در چالش‌های مذکور، توصیه‌هایی برای مواجهه مناسبتر با این بحران پیشنهاد می‌کند.
◄سناریوهای محتمل برای بروز شورش و اعتراض اجتماعی/ سید مسعود موسوی
رصد وضعیت جامعه از منظر احتمال وقوع شورش و ناامنی یکی از کارکردهای مهم نهادهای مطالعاتی مرتبط با امنیت ملی است. سال ۱۴۰۰ از منظر احتمال وقوع اعتراضات و ناامنیهای اجتماعی وضعیت خاصی دارد. در این گزارش با بررسی محرکها و پیشرانهای مؤثر بر وقوع اعتراضات اجتماعی در سال ۱۴۰۰، سناریوهای محتمل مورد بررسی قرار گرفته است.
◄ظهور اینترنت ماهواره‌ای و گزینه‌های راهبردی پیش رو/ مجتبی قلی‌پور
با پیشرفت سریع پروژۀ اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس آمریکا، مباحث مربوط به ورود اینترنت ماهواره‌ای به ایران نیز رونقی فزاینده گرفته است. از اواخر سال ۱۳۹۹ برخی از مسئولان کشور به اظهار نظرهای پراکنده در این مورد پرداختند و مجلس شورای اسلامی در اسفند همین سال در جریان تصویب لایجۀ بودجۀ ۱۴۰۰ کشور حتی برای «رقابت و مقابله با تهدیدات اینترنت ماهواره‌ای» اعتبار اختصاص داد. در این نوشتار نقدی بر رویکردهای پیشین حکم‌رانی فناوری‌های نوظهور اطلاعاتی- ارتباطی در ایران طرح و با استناد به آن تجارب توصیه‌هایی برای مواجهۀ کارآمدتر با پدیدۀ اینترنت ماهواره‌ای مطرح می‌شود.
◄خشونت در جامعه ایرانی و الزامات آن در حکم‌رانی امنیت ملی/ وحیده احمدی
کاهش آستانه تحمل و تابآوری در جامعه و در پی آن بروز خشونتهای کلامی و فیزیکی از موضوعاتی است که به صورت روزافزونی توجه کارشناسان و متخصصان این حوزه را جلب کرده است. در این میان، سیر وقوع خشونتهای مخرب در قالب نزاعها و قتلهای خانوادگی و غیر آن که پیامدهای جبرانناپذیری را موجب می‌شود، لزوم توجه به مقوله افزایش خشونت و انباشت خشم کنترلنشده در جامعه ایرانی را مضاعف کرده است. این نوشتار با تمرکز بر رویدادهای خشونتمحوری که در ماههای اخیر روی داده، تلاش می‌کند عوامل و زمینه‌های خشونتهای مخرب را به بحث گذاشته و به یکی از ابعاد مهم این خشونتها یعنی استفاده از سلاح گرم که کاربرد آن در نزاعهای مرگبار به صورت محسوسی افزایش داشته است، بپردازد.
◄ضرورت راهبردی توسعه روش‌های کشاورزی حفاظتی/ نسرین محمدی اسدی/ مریم پوربیگ/ علیرضا رحیمی
شرایط ویژه کشور هم به لحاظ وضعیت زیست‌محیطی و اقتصادی (کمبود منابع آبی، فرسایش خاک و غیره) و هم با نگرش به اوضاع سیاسی و بین‌المللی (شرایط تحریمی) به توسعه کشاورزی حفاظتی سرشتی راهبردی بخشیده است. حفظ و بهبود منابع طبیعی پایه؛ تحقق پایداری تولید؛ دستیابی به امنیت غذایی؛ تولید اقتصادی با افزایش بهره‌وری از نهاده‌های تولید و کاهش مصرف سوخت، آب و کار کارگری؛ بهبود درآمدهای کشاورزان و چشم‌انداز بهتر برای جوامع روستایی و کاهش یا توقف مهاجرت، از جمله اهداف راهبردی کشاورزی حفاظتی هستند.
◄گریزناپذیری هم‌تکمیلی ژئوپلیتیک در مناسبات هیدروپلیتیک ایران و افغانستان/ مراد کاویانی راد
افغانستان کشوری کوهستانی است که بیشتر رودهای آن رو به کشورهای همسایه دارند و به این کشور موقعیت هیدروهژمون بخشیده‌اند. از زمان سرنگونی طالبان تا کنون، بازتاب راهبرد سدسازی افغانستان در مهار این رودها به کاهش آب ورودی به کشورهای پیرامونی، به ویژه در مناطق خاوری و شمال خاوری کشورمان انجامیده است. در این میان، سخنان رئیس جمهور این کشور در گشایش بند کمال‌خان در نزدیکی مرز ایران دربرگیرنده سویه‌ها و سوگیری‌هایی بود که با نگرش به پیشینه مناسبات هیدروپلیتیک این کشور بازتاب بدبینانهای در ایران یافت. با نگرش به موقعیت جغرافیایی و خُشکی‌بَستی افغانستان، کشورمان موقعیت و زیرساخت‌هایی دارد که می‌تواند به ثبات و توسعه این کشور کمک کنند. نوشتار پیشِ رو، بر آن است که زمینه‌های همگرایی دو کشور بر بنیاد اصل هم‌تکمیلی ژئوپلیتیک را واکاوی کند.
◄تغییر و تداوم سیاست خارجی در سال انتخابات/ محمود یزدان‌فام
انتخابات موجب تغییر دولت‌ها و کارگزاران سیاست خارجی است. تداوم سیاست خارجی نمادی از پایایی و دوام دولت ملی در جامعه بین‌المللی است که یکی از ویژگی اصلی دولت‌های ملی است. تغییر می‌تواند موجب اصلاح رویه‌های پرهزینه و رسیدن به سیاست خارجی مؤثرتر و مفیدتر شود. در این گزارش تغییر و تداوم در سیاست خارجی در سال انتخابات بررسی و به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که چه حوزه‌ای باید تغییر یابد و چه حوزه‌ای تداوم؟ هر کدام از آن‌ها به پیامدهایی دارند؟ خرید این مقاله
◄مذاکرات برجامی ۱۴۰۰؛ الزامات و چالش‌های پیش رو/ یاسر نورعلی‌وند
گفتگوها و مذاکرات جدید در زمینه احیای برجام از ابتدای سال ۱۴۰۰ میان طرفین در وین آغاز شده است. همانگونه که دو طرف اصلی برجام یعنی ایران و آمریکا تأکید کرده‌اند، مسیر پیش رو حاوی مذاکراتی سخت و پیچیده خواهد بود. از این رو گزارش حاضر به بررسی این موضوع اختصاص داده شده است که تیم مذاکره‌کننده کشور برای پیشبرد موفقیت‌آمیز مذاکرات جدید چه الزاماتی را می‌باید در نظر بگیرد و این مذاکرات با چه چالش‌هایی مواجه است.
◄الزامات و زمینه‌های دیپلماسی همسایگی و منطقهای/ مهدی شاپوری
افزایش چالش‌ها و تنشها در روابط ایران با همسایگان در طول دو دهۀ گذشته و شکلگیری تهدیدهای جدیتر و بیشتری علیه منافع و امنیت ملی کشورمان در محیط همسایگی و منطقهای، نشان از وجود کاستیهایی در دیپلماسی همسایگی و منطقهای و ضرورت تلاش برای تغییر وضعیت موجود دارد. برای این منظور، به نظر میرسد انسجام بیشتر در سیاست خارجی و کوشش برای اعتمادسازی بر مبنای سطح بالاتری از عملگرایی و نگاه توسعهمحور در سیاست خارجی، نیاز امروز دیپلماسی ایران در محیط همسایگی و منطقهای است. نگاه جامعتر به دیپلماسی به عنوان یکی از ابزارهای مهم سیاست خارجی، مشارکت در رژیمها و نهادهای منطقهای موجود یا تلاش برای ایجاد رژیمها و نهادهای جدید با حضور همسایگان و برداشتن موانع و محدودیتهای جهانی نقشآفرینی ایران در سیاست خارجی (که مهمترین آن‌ها، فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکاست) از جمله پیشنیازهای دیپلماسی موفق همسایگی و منطقهای هستند.
◄امضای توافق‌نامه مشارکت راهبردی ایران و چین/ امین پرتو
در جریان سفر وزیر خارجه چین به ایران، توافق‌نامه مشارکت راهبردی ایران و چین موسوم به توافق ۲۵ساله امضا شد. امضای این سند همکاری که محتوایش تا حد زیادی پنهان و محرمانه باقی مانده، گمانهزنیها و تحلیلهای بسیاری را در میان اندیشکدههای مطالعات راهبردی خارجی برانگیخت. این تحلیلها را میتوان ذیل دو گروه اصلی جمعبندی کرد: تحلیلهایی که این توافق را دست کم تا میان‌مدت، بدون تأثیر و بدون اهمیت میدانند و تحلیلهایی که آن را خطری بسیار بزرگ برای رقبا و دشمنان ایران تلقی می‌کنند.
◄ابعاد امنیتی سرویس اینترنت ماهواره‌ای/ قاسم ترابی
یکی از مهمترین مسائل و دغدغههای سایبری کشور، موضوع عملیاتیشدن اینترنت ماهواره‌ای طی ماهها و سالهای آینده است که به نظر میرسد در سیاستهای سایبری کشور به ویژه در بحث شبکه ملی اطلاعات چندان توجهی به آن نشده است. با توجه به این شرایط و برای آشنایی با نوع نگاه دیگران، به ویژه کارشناسان آمریکایی مؤسسه رند، نسبت به این فناوری جدید، ترجمه مقاله حاضر در اولویت قرار گرفت.
◄انتخابات ریاست جمهوری ایران در نگاه اندیشکدههای خارجی/ امین پرتو
کمتر از دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری در ایران، اندیشکدههای خارجی وسیعاً به تحلیل و پیش‌بینی نتیجه این انتخابات مشغول هستند. دو خط اصلی در تحلیل این اندیشکدهها در تضاد کامل با یکدیگر قرار دارند. در حالی که یک گروه باوری به اهمیت نتیجه انتخابات در تعیین رفتارهای اصلی جمهوری اسلامی ایران ندارند، برخی معتقدند نتیجه آن در جهتگیریهای آتی نظام سیاسی در مورد مسئله هستهای و سایر مسائل مؤثر است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.